بررسی میزان فلزات سنگین روی، سرب، کروم و مس در بافت نرم شکم پای Thais mutabilis در منطقه جزر و مدی بندرعباس

محورهای موضوعی : آلودگی آب

عبدالرحیم وثوقی ¹ (گروه شیلات، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال)
لیدا سلیمی ² (گروه محیط زیست دریا، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال)
محمود ابراهیمی ³ (گروه شیمی و فیزیک، پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان)
ریحانه صفائی ⁴ (گروه بیولوژی دریا، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال)

تاریخ دریافت : 1390/09/02 تاریخ پذیرش : 1393/10/15 تاریخ انتشار : 1392/12/01

کلید واژه: آلودگی, بندرعباس, ‌فلزات سنگین, انباشت زیستی, Thais mutabilis,

چکیده مقاله :

برای تعیین میزان فلزات سنگین روی، سرب، کروم و مس در بافت نرم شکم پای Thais mutabilis ناحیه ی جزر و مدی در 3 ترانسکت در سواحل گلشهر جنوبی، پشت شهر و سورو در بندرعباس، در زمستان 1389 نمونه برداری انجام گرفت. هر ترانسکت دارای 3 ایستگاه بالا، میان و پایین بین جزر و مدی بود. نمونه برداری با انداختن کوآدرات به ابعاد 5/0×5/0 مترمربع در هر ترانسکت به صورت تصادفی، صورت گرفت. در هر ترانسکت 9 بار نمونه برداری صورت گرفت. نمونه ها برای تعیین میزان فلزات سنگین روی، سرب، کروم و مس مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج نشان داد، بیشترین غلظت فلزات سنگین مربوط به فلز روی با میانگین (9/438±18/577 میلی گرم بر گرم) و کمترین غلظت مربوط به فلز سرب با میانگین(6/0 ±17/0 میلی گرم بر گرم) بود. به طور کلی بیشترین غلظت فلزات روی (9/438±18/577)، سرب (8/0±67/0) و کروم (8/0±23/1) در بافت نرم شکم پا در ترانسکت گلشهر جنوبی و بیشترین غلظت فلز مس (6/134±77/88) در نمونه های ترانسکت پشت شهر به دست آمد. نتایج آنالیز آماری نشان داد که غلظت فلز کروم در بافت نرم شکم پا در ترانسکت گلشهر با سورو اختلاف معنی داری دارد (05/0 P≤). ولی اختلاف معنی داری میان غلظت فلزات سرب، مس و روی در نمونه های بافت نرم شکم پا، در ترانسکت ها، وجود نداشت (05/0≤P). غلظت فلزات سنگین سرب و کروم از حد مجاز (WHO) برای موجود آبزی پایین تر بوده و نشان دهنده ی کم بودن آلاینده های ورودی حاوی این فلزات به محیط است. غلظت فلزات سنگین روی و مس از حد مجاز (WHO) در هر 3 ترانسکت بالاتر بود. نتایج حاصل از بررسی انباشت زیستی فلزات سنگین (روی، سرب، کروم و مس) در بافت نرم گونه Thais mutabilis، به ترتیب ZnCuCr Pb بدست آمد.

چکیده انگلیسی:

To determine the heavy metals Zinc, Lead, Chromium and Copper in soft tissues of Thais mutabilis (gastropod) in three transect of tidal coast of Bandar Abbas, sampling was done in winter of 1389 (2011). Each Transect had three stations; Upper, mid and lower tidal zone. Sampling was done randomly with 0.5 square meter quadrate. Each area was sampled 9 times. The samples were analyzed for determination of heavy metals (Zn, Pb, Cr, Cu). The results showed that in the gastropod, zinc (577/18 ±438.9 ppm) was at the highest concentration between the heavy metals and Lead (0/17±0/6 ppm) was at the lowest. Generally, the highest concentration of Zinc (9/438±18/577), Lead (8/0±67/0) and Chromium  (8/0±23/1) in soft tissues of gastropod was in Golshahr jonobi station, and the highest concentration of copper (6/134±77/88) was in the Posht shahr station. Statistical analysis showed that there was a significant difference (P≤0/05) in the concentration of chromium metal in soft tissue of gastropod in Golshahr jonobi transect with Soro. However, there is no significant difference between the concentrations of lead, copper and zinc in samples of soft tissue of gastropod in each transect (P≥0/05). The concentration of lead and chromium in this aquatic environment is lower than admissible range (WHO, 1985). It shows that the input of pollution containing these metals to this environment is low. The concentration of heavy metals such as zinc and copper is higher than admissible range (WHO, 1985) in every 3 transect. The result of bioaccumulation of heavy metals (Zink, Lead, Copper, and Chromium) in soft tissues of Thais mutabilis (Gastropoda) exhibited the following order: Zn> Cu> Cr >Pb.