مبانی مفهومی احساس تنهایی: یک مطالعه کیفی

محورهای موضوعی : روان درمانگری

سوسن رحیم‌زاده ¹ (استادیار دانشگاه ازاد اسلامی واحد تهران جنوب)
حمیدرضا پوراعتماد ² (دانشیار دانشگاه شهید بهشتی)
علی عسگری ³ (استادیار دانشگاه تربیت معلم)
محمدرضا حجت ⁴ (استاد دانشگاه پزشکی جفرسون)

تاریخ دریافت : 1394/03/12 تاریخ پذیرش : 1394/03/12 تاریخ انتشار : 1390/10/01

کلید واژه: تحلیل محتوا, احساس تنهایی, مفهوم‌پردازی, تنهایی مذهبی/معنوی,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه‎های مفهومی احساس تنهایی در دانشجویان ایرانی بر پایة پژوهش کیفی و تحلیل محتوا شکل گرفت. اطلاعات محتوایی احساس تنهایی در سه گام جمع‎آوری شدند: نخست، پیشینة پژوهشی احساس تنهایی و ابزارهای اندازه‎گیری آن به‎طور جامع مرور شد. سپس با 10 مشاور (چهار زن و شش مرد) و 10 دانشجو (شش زن و چهار مرد) مصاحبه و نظرات آنها دربارة احساس تنهایی ضبط شد. سرانجام 135 دانشجو (94 زن و 41 مرد) یک پرسشنامة باز‎ـ‌‎پاسخ احساس تنهایی را تکمیل کردند. تحلیل محتوای پیشینة پژوهشی بیانگر هفت مؤلفة احساس تنهایی، یعنی مؤلفه¬های هیجانی، اجتماعی، خانوادگی، احساساتی، دوستان، گرو‎ه‎های بزرگ‎تر (پیوندجویی گروهی) و هستی‎گرایی بودند. از تحلیل محتوای مصاحبه‎ با مشاوران، پنج مؤلفة هیجانی/ فردی، ارتباطی/ اجتماعی، ارتباطی/ خانوادگی، هستی‎گرا و مذهبی/ معنوی، از مصاحبه با دانشجویان، چهار مؤلفة هیجانی/ فردی، ارتباطی، احساساتی و مذهبی/ معنوی و از پرسشنامة باز-‌پاسخ سه مؤلفة هیجانی/ فردی، ارتباطی ( ارتباط با دیگران، خانواده، دوستان، گروه‎های بزرگ‎تر) و مذهبی/ معنوی شناسایی شدند. یافتة منحصر‎به‎فرد این مطالعه، تنهایی مذهبی/ معنوی بود که در اندازه‎گیری احساس تنهایی در نمونه‎های ایرانی باید در¬نظر¬ گرفته شود. بر اساس این یافته‎ها می‎توان یک ابزار اندازه‎گیری احساس تنهایی مبتنی بر فرهنگ ایرانی را تهیه و گسترش داد.

چکیده انگلیسی:

this study was aimed to explore the conceptual components of loneliness experiences based on qualitative research and content analysis approaches among Iranian university students. To collect content information about loneliness, three steps were taken. First, the literature on loneliness and its measurements reviewed comprehensively. Second, 10 counselors (4 females, 6 males), and 10 college students (6 females, 4 males) were interviewed and their views regarding loneliness were recorded. Third, 135 college students (94 females, 41 males) completed a loneliness open-ended questionnaire. Content analysis of the literature review resulted in seven components of loneliness:emotional, social, family, romantic, friends, larger groups (group affiliation), and existential loneliness. Five components were identified from the content analysis of interviews with counselors: individual/ emotional, social/ relational, family/ relational, existential, and religious/spiritual. Four components emerged from interviews with students: individual/emotional, relational, romantic, and religious/spiritual. Three components were recognized from the openended questionnaire: individual/emotional, relational (relations with others, family, friends, larger groups), and religious/spiritual. In this study, the emergence of religious/spiritual component of loneliness was unique and suggested that this component must be included in any measurement of loneliness in Iranian samples. Based on these findings, an instrument consistent with Iranian culture can be developed for measuring loneliness.