بررسی تطبیقی کارکردهای پیشگویی در حماسه‌های بزرگ جهان (شاهنامه، ایلیاد، ادیسه)

محورهای موضوعی : اسطوره

سکینه غلامپور دهکی ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور)
علی محمد پشت دار ² (دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور)

تاریخ دریافت : 1394/11/11 تاریخ پذیرش : 1394/11/11 تاریخ انتشار : 1394/11/01

کلید واژه: شاهنامه, ادبیات تطبیقی, پیشگویی, ایلیاد, ادیسه,

چکیده مقاله :

یافتن وجوه مشترک میان آثار مکتوب اقوام هم‌ریشه، امری بدیهی است. در زمینه پیشگویی نیز شباهت‌ها و تفاوتهایی میان اعتقادات و باورهای مردم کشورهای مختلف وجود دارد و همچنین از مشترکات حماسه‌های بزرگ جهان، می‌توان به پیشگویی یا پیش‌دانی اشاره کرد؛ این امر در شاهنامه، و ایلیاد و ادیسه نیز به کرّات دیده می‌شود. هدف از این پژوهش که با روش تحقیق نظری، مطالعه و تحلیل تطبیقی صورت گرفته است، نیم‌نگاهی است از دریچه ادبّیات تطبیقی به مقوله کارکرد پیشگویی در سه اثر حماسی شاهنامه، ایلیاد و ادیسه. نتایج بررسی این امر، خویشاوندی و تجربه‌های مشترک اقوام هم‌خانواده هند و اروپایی، و باور‌های آنان را که در حماسه‌های آنها تجلی یافته است، نشان می‌دهد. و همچنین، نتیجه می‌گیریم که هر چه انسان انجام می‌دهد، نتیجه تدبیر و عملکرد خود او است.

چکیده انگلیسی:

Common aspects in texts belonging to the cognate tribes may be realized. We can find some similarities and differences about prophecy between the nations, especially among the great epics of Greece and Iran namely in Iliad, Odyssey and Shānāmeh. Based on comparative analysis and with regard to the subjects of comparative literature, the aim of present article is to study the function of prophecy in these three books. The findings of the research show that there is a close relationship among Indo-European tribes manifested in their epics.

منابع و مأخذ:

اسلامی‌ندوشن، محمد‌علی. 1378. ایران و یونان بر بستر باستان. تهران: سخن.

بهار، مهرداد. 1386. بندهشن ایرانی. تهران: توس.

ابوالحسن تنهایی، حسین. 1379. درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه‌شناسی. چاپ چهارم. مشهد: مرندیز.

خرمشاهی، بهاءالدین. 1372. حافظ‌نامه. تهران: علمی و فرهنگی.

ریترز، جورج. 1382. نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر. محسن ثلاثی. چاپ هفتم. تهران: علمی.

سرامی، قدمعلی. 1388. از رنگ گل تا رنج خار. تهران: علمی و فرهنگی.

غزنی، سرفراز. 1374. دانش ستاره‌شناسی و نجوم فردوسی. به کوشش غلامرضا ستوده، تهران: دانشگاه تهران.

فردوسی، ابوالقاسم. 1388. شاهنامه. بر اساس چاپ مسکو به کوشش سعید حمیدیان. یک جلدی. تهران: قطره.

کیا، خجسته. 1384. شاهنامه فردوسی و تراژدی آتنی. تهران: علمی و فرهنگی.

گرجی، مصطفی. 1384. «مکاشفه‌های پیش‌گویانه هشت کتاب سهراب سپهری»، دو فصلنامه پژوهش زبان وادبیات فارسی، شماره پنجم، ص65-71.

معین، محمد. 1377. فرهنگ فارسی 6 جلدی. تهران: امیرکبیر.

میرزا نیکنام، حسین و محمدرضا صرفی. 1381. «پیشگویی در شاهنامه»، مجله مطالعات ایرانی، شماره2، ص158.

همیتان، علیرضا. 1382. «تاریخچه جادوگری و پیشگویی»، کیهان فرهنگی، شماره 19، ص1.

هومر. 1372، ایلیاد. ترجمه سعید نفیسی. تهران: علمی و فرهنگی.

ـــــ. 1385. ادیسه. ترجمه سعیدنفیسی. تهران: علمی و فرهنگی.

 

 

 

 

References

Abolhasan Tanhāei, Hossein. (2000/1379SH). Darāmadi bar makāteb o nazariyeh-hā-ye jāme’eh-shenāsi. 4^th ed. Mashhad: Marandiz.

Bahār, Mehrdād. (2007/1386SH). Bondaheshn-e Irani. Tehran: Tous.

Eslāmi Nodoushan, Mohammad ’Ali. (1999/1378SH). Iran va Younān bar bestar-e bāstān. Tehran: Sokhan.

Ferdowsi, Abolghāsem. (2009/1388SH). Shāhnāmeh (based on Moscow edition). With the efforts of Sa’eid Hamidiyān.1 vol. Tehran: Ghatreh.

Ghazni, Sarfarāz. (1995/1374SH). Dānesh-e setāreh-shenāsi va nojoum-e Ferdowsi. With the efforts of Gholām Rezā Sotoudeh. Tehran: Tehran University.

Gorji, Mostafā. (2005/1384SH). “Mokāshefeh-hā-ye pishguyāneh hasht ketāb-e Sohrāb-e Sepehri”. Persian and literature Research Binary Journal. No. 5. Pp. 65-71.

Hemmatiyān, ’Ali Reza. “tārikhche jādougari va pishgouei”.Keyhān Farhangi. No. 19. P. 1.

Homer. (1993/1372SH). Iliad. Tr. by Sa’eid Nafisi. Tehran: ’Elmi o Farhangi.

Homer. (2006/1385SH). Odyssey. Tr. by Sa’eid Nafisi. Tehran: ’Elmi o Farhangi.

Khorram-shāhi, Bahā-eddin. (1993/1372SH). Hāfez-nāmeh. Tehran: ’Elmi va Farhangi.

Kiyā, Khojasteh. (2005/1384SH). Shāhnāmeh Ferdowsi va terāzhedi-ye Āteni. Tehran: ’Elmi o Farhangi.

Mirzā Niknām, Hossein va Mohammad Rezā Sarfi. (2002/1381SH). “pishgoui dar Shāhnāmeh”. Iranian Studies Journal. No. 2. P. 158.

Mo’in, Mohammad. (1998/1377SH). Farhang-e fārsi. 6 vols. Tehran: Amirkabir.

Ritters, George. (2003/1382SH). Nazariyyeh-hā-ye jāme’e-shnāsi dar dorān-e mo’āser (social theory). Mohsen Solāsi. 7^th ed. Tehran: ’Elmi.

Sarrāmi, Ghadamꞌali. (2009/1388H). Az rang-e gol tā ranj-e khār. ꞌElmi va Farhangi.

 

 

References

Abolhasan Tanhāei, Hossein. (2000/1379SH). Darāmadi bar makāteb o nazariyeh-hā-ye jāme’eh-shenāsi. 4^th ed. Mashhad: Marandiz.

Bahār, Mehrdād. (2007/1386SH). Bondaheshn-e Irani. Tehran: Tous.

Eslāmi Nodoushan, Mohammad ’Ali. (1999/1378SH). Iran va Younān bar bestar-e bāstān. Tehran: Sokhan.

Ferdowsi, Abolghāsem. (2009/1388SH). Shāhnāmeh (based on Moscow edition). With the efforts of Sa’eid Hamidiyān.1 vol. Tehran: Ghatreh.

Ghazni, Sarfarāz. (1995/1374SH). Dānesh-e setāreh-shenāsi va nojoum-e Ferdowsi. With the efforts of Gholām Rezā Sotoudeh. Tehran: Tehran University.

Gorji, Mostafā. (2005/1384SH). “Mokāshefeh-hā-ye pishguyāneh hasht ketāb-e Sohrāb-e Sepehri”. Persian and literature Research Binary Journal. No. 5. Pp. 65-71.

Hemmatiyān, ’Ali Reza. “tārikhche jādougari va pishgouei”.Keyhān Farhangi. No. 19. P. 1.

Homer. (1993/1372SH). Iliad. Tr. by Sa’eid Nafisi. Tehran: ’Elmi o Farhangi.

Homer. (2006/1385SH). Odyssey. Tr. by Sa’eid Nafisi. Tehran: ’Elmi o Farhangi.

Khorram-shāhi, Bahā-eddin. (1993/1372SH). Hāfez-nāmeh. Tehran: ’Elmi va Farhangi.

Kiyā, Khojasteh. (2005/1384SH). Shāhnāmeh Ferdowsi va terāzhedi-ye Āteni. Tehran: ’Elmi o Farhangi.

Mirzā Niknām, Hossein va Mohammad Rezā Sarfi. (2002/1381SH). “pishgoui dar Shāhnāmeh”. Iranian Studies Journal. No. 2. P. 158.

Mo’in, Mohammad. (1998/1377SH). Farhang-e fārsi. 6 vols. Tehran: Amirkabir.

Ritters, George. (2003/1382SH). Nazariyyeh-hā-ye jāme’e-shnāsi dar dorān-e mo’āser (social theory). Mohsen Solāsi. 7^th ed. Tehran: ’Elmi.

Sarrāmi, Ghadamꞌali. (2009/1388H). Az rang-e gol tā ranj-e khār. ꞌElmi va Farhangi.