الگوبرداری یا خلاقیت در بازآفرینی کمدی الهی
محورهای موضوعی : اسطوره
بهجت السادات حجازی
1
(استادیار دانشگاه شهید باهنر کرمان)
کلید واژه: الگوبرداری, تخیل, ادبیات تطبیقی, هنر متعالی, الهام و مکاشفه,
چکیده مقاله :
کمدی الهی دانته و سیرالعباد الی المعاد سنایی دو الگوی سفر معنوی و روحانی به درونی‌ترین لایه‌های نفس و عوالم پس از مرگ آدمی است. شناخت و معرفت فلسفی و دینی ‎ ‎ ‎ ‎ ‎ًًََُُِ، قوه تخیل، مکاشفه عرفانی، توجه به واقعیت موجود و آنچه باید بعد از این تحقق یابد، در ‎این دو اثر چنان با هم گره خورده‌اند که اجازة داوری خردمندانه دربارة حالت خواب یا بیداری، هوشیاری یا ناهوشیاری مؤلف را به مخاطب نمی‌دهد. آیا سنایی الهام‌بخش دانته در کمدی الهی است؟ چرا با وجودی که ارداویراف نامه، رسالةالغفران معّری از شرق و اودیسه هومر و بخش‌هایی از انجیل از غرب ، متون الهام‌بخش دانته در شاهکار ادبی‌اش بوده است؛ ولی هم‌سویی‌های سیر العباد الی المعاد سنایی با کمدی الهی بیش از سایر متون است؟ البته جدا از اینکه سنایی بیشتر آفریدگار تحول سبکی و دانته آفریدگار تحول زبانی است و شاید شهرت و محبوبیت جهانی دانته در کمدی الهی به عنوان یک شاهکار ادبی مانع ارزیابی این اثر با سیر العباد الی المعاد سنایی گردد که چندان برجسته نیست.این جستار با تحلیل کمدی الهی به عنوان اثری که واقعیت و خیال را درآمیخته است؛ ضمن مقایسه آن با کتاب‌های همسان خود درگذشته، بیشتر تأکید بر بیان عوامل درونی زمینه‌ساز آن دارد و کوششی در حوزة ادبیات تطبیقی است.
Divine Comedy composed by Dante Alighieri (1265 –1321) is considered to be the greatest literary work in the Italian language and a masterpiece of world literature. On the surface the book describes Dante's journey through Hell, Purgatory, and Paradise but at a deeper level it allegorically represents the soul's journey towards God. It has been said that The Book of Arda Viraf, The Epistle of Forgiveness (Risālat al-ghufrān by Abul Ala Maarri), The Gospel and Iliad of Homer had left impression on Dante. Also, Sanā'ī Ghaznavi (died around 1131), Persian Sufi poet, in his work, “Seir Al Ibad Ila Al Ma’ad”, speaks about spiritual journey and the world of Divinity. The present article, by studying the similarities and differences between the two works, tries to discover if Seir Al Ibad Ila Al Ma’ad is the forerunner of Divine Comedy.
_||_
