دگردیسی اسطورة آفرینشِ مهری در عرفانِ ایرانی- اسلامی (با تکیه بر اشعارِ مولوی)

محورهای موضوعی : اسطوره

عبدالله واثق عباسی ¹ , یعقوب فولادی ²

1 - دانشیارِ گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان

تاریخ دریافت : 1396/06/27 تاریخ پذیرش : 1396/06/27 تاریخ انتشار : 1396/06/01

کلید واژه: اسطوره, آیینِ مهر, گاوکشی, عرفان ایرانی ـ اسلامی,

چکیده مقاله :

یکی از اصلی‌ترین جایگاه‌های بازتولید اسطوره‌ها، نحله‌های فرهنگی ـ اعتقادی در بسترِ دین و فرهنگِ جدید است. در این گرایش‌های فرهنگی نو، بازتولیدِ اسطوره گاه آگاهانه است و گاه ناآگاهانه؛ گاه به صورت مستقیم و با همان شکل است و گاه با جرح و تعدیل و به شکل‌های مختلف که معمولاً برای ادامة حیاتِ خود به لایه‌های ژرف‌ترِ فرهنگِ جدید پناه می‌برد. این پژوهش با روشِ تطبیقی ـ تحلیلی بر آن است تا چگونگی دگردیسی و بازتولیدِ اسطورة آفرینشِ مهری (میتراییسم) را در عرفانِ ایرانی ـ اسلامی نشان‌دهد. به نظر می‌رسد اسطورة آفرینشِ مهری از طریق لایه‌های نهانِ فرهنگی، در عرفانِ ایرانی ـ اسلامی تبلور یافته است و به شکلِ کشتنِ گاوِ نفس و گاوِ تن در عرصة عرفان حیاتِ خود را در کالبَدی جدید ادامه می‌دهد.

چکیده انگلیسی:

One of the main contexts for the reproduction of myths is cultural-belief schools, the schools which are based on religion and modern culture. In these new cultural schools, the reproduction of the myth is sometimes conscious and sometimes unconscious; it is sometimes directly and sometimes by alteration and in various forms that take shelter in the deeper layers of modern culture in order to survive. By using comparative-analytical method, the present research tries to show how Mithraic myth of creation is transformed and reproduced in Iranian-Islamic mysticism. It seems that Mithraic myth of creation has manifested in Iranian-Islamic mysticism through the hidden cultural layers and continues its own life in the new form of killing ‘cow of body’ and ‘cow of soul’.