مبانی آزادی از دیدگاه اسلام با تأکید بر مبانی انسان‌شناختی
محورهای موضوعی : نامه الهیات
محمد معرفت
1
(استادیار و عضو هیأت علمی گروه معارف اسلامی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. m.marefat@iau-tnb.ac.ir؛)
کلید واژه: مبانی ـ آزادی ـ مبانی آزادی ـ مبانی فلسفی ـ مبانی انسان‌شناختی,
چکیده مقاله :
آزادی در نظام اجتماعی به‌ویژه جامعة دینی با رعایت حدود و مرزهای آن، فواید و آثار مهمی دارد؛ برای نیل به چنین آرمانی باید به‌طور دقیق مبانی آزادی از نظر اسلام تحلیل و بررسی شود. پرسش پژوهش حاضر این است که با توجه به آموزه‌های اسلامی و واقعیت‌های فلسفی و روان‌شناختی، مبانی آزادی چیست و مبانیِ انسان‌شناختیِ آن کدامند؟ در این مقاله، با اتخاذ روش توصیفی ـ تحلیلی روشن شد که مبانی آزادی، گزاره‌های خبری هستند که یا بدیهی می‌باشند یا در علوم دیگر اثبات می‌شوند و برای تعیین اصول، اهداف، عوامل، روش‌ها، مراحل و موانع آزادیِ مشروع به‌کار می‌روند؛ همچنین می توان مبانی آزادی را به سه نوعِ دینی, علمی و فلسفی تقسیم کرد. بر اساس استقرا، مبانی فلسفی به پنج شاخة معرفت‌شناختی، هستی‌شناختی، الاهیّاتی، ارزش‌شناختی و انسان‌شناختی تقسیم می‌شوند. شناخت انسان و ویژگی‌های او، از پیش‌نیازهای اصلی مسألة آزادی است. در این تحقیق، چهارده مبنا از مهم‌ترین مبانی انسان‌شناختی اسلامیِ مؤثر در مطالعات علوم انسانی از جمله مسأله آزادی شناسایی شد.
Freedom in the social system, especially the religious society, has important benefits and effects by observing its limits and boundaries; In order to achieve such an ideal, the fundamentals of freedom from the point of view of Islam must be carefully analyzed and examined. The question of the current research is that according to Islamic teachings and philosophical and psychological realities, what are the foundations of freedom and what are its anthropological foundations? In this article, by adopting the descriptive-analytical method, it was clarified that the foundations of freedom are news propositions that are either self-evident or proven in other sciences and are used to determine the principles, goals, factors, methods, stages, and obstacles of legitimate freedom; Also, the foundations of freedom can be divided into three types: religious, scientific and philosophical. Based on induction, philosophical foundations are divided into five epistemological, ontological, theological, value-oriented and anthropological branches. Knowing man and his characteristics is one of the main prerequisites for the issue of freedom. In this research, fourteen of the most important Islamic anthropological bases effective in humanities studies, including the issue of freedom, were identified.
_||_
