عشق نزد روزبهان‌بقلی و ابن‌عربی؛ با تأکید بر جایگاه زن
محورهای موضوعی : نامه الهیات
زهرا کوشکی
1
(دانشجوی دکتری ادیان و عرفان، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران)
انشاء الله رحمتی
2
(استاد گروه فلسفه، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران)
کلید واژه: زن, تصوف, ابن‌عربی, عشق حقیقی, عشق مجازی, روزبهان‌بقلی,
چکیده مقاله :
چکیدهعشق به عنوان مقوله ای پرچالش، دغدغه بسیاری از عرفای مسلمان از جمله روزبهان و ابن عربی بوده است. به علاوه این واژه همواره با جنس زن در مقام معشوقه هم نشینی داشته است. این پیوند در آراء دو عارف یادشده، محکم تر از سایرین به نظر می رسد. اهمیّت موضوع عشق از دیدگاه روزبهان و ابن‌عربی با تأکید بر نقش زن از آن روست که هر دو عارف نظرات بدیع و تاحدود زیادی متفاوت از سایر بزرگان صوفیه درخصوص عشق و زن داشته‌اند. همین نکته است که این موضوع را بحث‌انگیز و قابل مطالعه می‌کند. درهمین راستا نگارندگان طی مطالعه‌ای پدیدارشناسانه، احوال و دیدگاه‌های این دو شخصیت درباره زن و عشق عفیف انسانی، را مورد کنکاش قرار داده‌اند. چگونگی تعبیر این دو عارف از عشق و انواع آن و نیز مقام وجایگاه زن در اندیشه آن ها پرسش هایی هستند که تلاش شده به آن ها پاسخ داده شود. پس از مطالعه آراء شیخ شطاح و شیخ اکبر این نتیجه حاصل شده که نزد هرایشان، عشق مجازی صرفاً به مثابه میدان تمرین و یا نردبان و معبری به سوی عشق حقیقی نبوده بلکه عشق عفیف انسانی شعاعی از بارقه عشق الهی و در امتداد و هم جنس با آن برشمرده می‌شود. به‌‌علاوه هر دو عارف معتقدند که درک زیبایی ازلی خداوند و چشیدن طعم عشق الهی، تنها از طریق توجّه به تجلّیات آن حقیقت سرمدی در صور مخلوقات مخصوصا عالی‌ترین آن‌ها یعنی انسان به‌ویژه زن، آن هم با تمام ابعاد وجودی‌اش اعم از جسمانیّت و روحانیّت، میسّر می‌گردد. درهمین راستا است که زن و عشق عفیف انسانی در زندگانی و اندیشه این دو در مقایسه با آراء دیگر بزرگان صوفیه جایگاه ممتازی می‌یابد.
Abstract"Love" as a challenging category has been the concern of many Muslim mystics, including Roozbehan and Ibn Arabi. In addition, this word has always been associated with the female sex as a mistress. This connection seems stronger in the opinions of the two mystics than the others. The importance of the issue of love from the point of view of Roozbehan and Ibn Arabi, emphasizing the role of women, is due to the fact that both mystics had innovative and somewhat different views on love and women from other Sufi elders. This is what makes this issue "controversial" and readable. In this regard, the authors, through phenomenological studies, have explored the circumstances and views of these two characters about women and chaste human love. How these two mystics interpret love and its types, as well as the status of women in their minds, are questions that have been tried to be answered. After studying the opinions of Sheikh Shatah and Sheikh Akbar, it has been concluded that for all of them, virtual love is not just a training ground or a ladder and a path to true love, but chaste human love is a radius of the spark of divine love and along and in line with It is counted. Moreover, both mystics believe that understanding the eternal beauty of God and tasting the love of God, only by paying attention to the "manifestations" of that eternal truth in the forms of creatures, especially the highest of them, namely man, especially woman, with All aspects of his existence, including physicality and spirituality, are possible. It is in this direction that woman and chaste human love find a special place in the life and thought of these two in comparison with the opinions of other great Sufis.
_||_
