تمرکز مالکیت و مشتری عمده بر اجتناب مالیاتی؛ با تأکید بر نقش حاکمیت شرکتی

محورهای موضوعی : پژوهشنامه اقتصاد و کسب و کار

فاطمه شهرابی ¹ , حسین کاظمی ²

1 - کارشناسی ارشد حسابرسی، گروه حسابداری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران،
2 - گروه حسابداری، واحد قزوین، دانشگاه آزاد اسلامی، قزوین، ایران

تاریخ دریافت : 1398/01/20 تاریخ پذیرش : 1398/05/01 تاریخ انتشار : 1397/07/01

کلید واژه: حاکمیت شرکتی, تمرکز مالکیت, کمیته حسابرسی, اجتناب مالیاتی, تمرکز مشتری,

چکیده مقاله :

مقامات مالیاتی همچنان با مسائل حل نشده‌ی فعالیت‌های اجتناب مالیاتی شرکت‌ها مواجه می‌شوند. تحولات موجود در نظام‌های مالیاتی، فرصت‌های اجتناب مالیاتی شرکت‌ها به نفع سهامداران را به ارمغان آورده است. هدف این پژوهش بررسی ارتباط بین تمرکز مالکیت و مشتری عمده با اجتناب مالیاتی می‌باشد و معیارهای حاکمیت شرکتی (اندازه هیأت مدیره، استقلال هیأت مدیره، دوگانگی نقش مدیرعامل، اندازه کمیته حسابرسی، استقلال کمیته حسابرسی، تخصص مالی اعضای کمیته حسابرسی) نیز به عنوان عوامل تعدیل کننده در این ارتباط، در نظر گرفته می‌شود. جامعه آماری پژوهش شامل شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه 1391 الی 1395 می‌باشد که به‌صورت حذف سیستماتیک نمونه گیری گردید و مجموعاً 82 شرکت به عنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفتند. برای رتبه‌بندی شرکت‌ها براساس معیارهای حاکمیت شرکتی از روش تاپسیس استفاده شده است. تجزیه و تحلیل داده‌ها و آزمون فرضیه‌ها با استفاده از روش رگرسیون چند متغیره و داده‌های پانل انجام شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیه‌های پژوهش بیانگر این است که بین تمرکز مالکیت و اجتناب مالیاتی ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد و حاکمیت شرکتی این ارتباط را تضعیف می کند. همچنین بین تمرکز مشتری عمده و اجتناب مالیاتی ارتباط مثبت و معناداری وجود دارد و حاکمیت شرکتی تأثیر معناداری بر این ارتباط ندارد.

چکیده انگلیسی:

Tax authorities continue to face unresolved corporate tax avoidance issues. Changes in tax systems have led to corporate tax avoidance opportunities to the benefit of shareholders. The purpose of this study is to examine the relationship between concentration of ownership and major customer with tax avoidance and corporate governance criteria (board size, board independence, CEO duality, audit committee size, audit committee independence, financial expertise of audit committee members) as moderating factors are considered in this relationship. The statistical population of the study consisted of the companies listed in Tehran Stock Exchange during the period 2012-2016. Samples were systematically eliminated and 82 companies were studied as sample. The TOPSIS method has been used to rank companies based on corporate governance criteria. Data analysis and hypothesis testing were performed using multivariate regression and panel data. The results of the research hypothesis test indicate that there is a positive and significant relationship between ownership concentration and tax avoidance, and corporate governance undermines this connection. There is also a positive and significant relationship between major customer concentration and tax avoidance, and corporate governance has no significant effect on this relationship.

منابع و مأخذ:

ابراهیمی، سیدکاظم؛ بهرامی‌نسب، علی؛ حسن‌زاده، مهدی. 1397. «واکاوی کیفیت گزارشگری مالی و اجتناب مالیاتی در پرتو مالکیت دولتی و روابط سیاسی»، مدیریت سازمان‌های دولتی، سال پنجم، ش 2، ص 177-151.

اصلانی، عظیم. 1385. حاکمیت شرکتی و روش‌های تأمین مالی در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران(پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد)، دانشگاه علوم تحقیقات تهران.

امینی‌نیا، میثم و بهار مقدم، مهدی. 1393. «بررسی رابطۀ بین تمرکز مالکیت و جسورانه بودن مالیات»، پژوهش‌های حسابداری مالی، سال ششم، ش 22، ص 37-23.

اورادی، جواد و لاری دشت بیاض، محمود. 1395. «ویژگی‌های کمیتۀ حسابرسی و حق‌الزحمۀ حسابرسی: شواهدی از بورس اوراق بهادار تهران»، پژوهش‌های تجربی حسابداری، سال ششم، ش 22، ص 94-79.

بحری ثالث، جمال؛ بهنمون، یعقوب؛ مددی‌زاده، ابراهیم. 1393. «ویژگی‌های هیئت ‌مدیره و استراتژی جسورانه»، حسابداری مدیریت، دورۀ هفتم، ش 22، ص 77-53.

بنی‌مهد، بهمن؛ عربی، مهدی؛ حسن‌پور، شیوا. 1395. پژوهش های تجربی و روش‌شناسی در حسابداری. تهران: ترمه.

پورحیدری، امید و برهانی‌نژاد، سعیده. 1391. «بررسی تأثیر خصوصیات اصول راهبردی شرکت‌ها بر مدیریت مالیات در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران»، دانش حسابداری، سال دوازدهم، ش 49، ص 99-85.

حمیدیان، محسن. 1397. «بررسی ابعاد مختلف راهبری شرکتی با اجتناب مالیاتی در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران»، دانش سرمایه‌گذاری، سال ششم، ش 23، ص 243-229.

خدادادی، ولی؛ ویسی، سجاد؛ چراغی‌نیا، علی. 1396. «بررسی رابطۀ بین تمرکز مشتری و حق‌الزحمۀ حسابرسی»، دانش حسابداری مالی، دورۀ چهارم، ش 12، ص 60-45.

رحمانی، سمیه و غلامی جمکرانی، رضا. 1395. «تمرکز بر مشتری و عملکرد شرکت»، حسابداری مدیریت 31، 91-81.

صفائی، محمد؛ محمودی درویشانی، بابک؛ عباسی، ابراهیم. 1397. «بررسی تأثیر حاکمیت شرکتی بر مدیریت سود و مدیریت مالیات در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران»، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، سال ششم، ش 23، ص 144-131.

صفرزاده، محمدحسین و طاوسی، ساجده. 1396. «رابطۀ بین حاکمیت شرکتی و معامله با اشخاص وابسته»، مطالعات تجربی حسابداری مالی، سال سیزدهم، ش 53، ص 164-135.

عباسی، علی. 1397. بررسی رابطۀ بین ویژگی‌های کمیتۀ حسابرسی و اجتناب مالیاتی در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران(پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد)، مؤسسه‌های آموزش عالی غیردولتی ‌ـ ‌غیرانتفاعی آمل، دانشکدۀ علوم انسانی.

فخاری، حسین؛ محمدی، جواد؛ نتاج، حسن. 1394. «بررسی اثرِ ویژگی‌های کمیتۀ حسابرسی بر مدیریت سود ازطریق اقلام واقعی»، مطالعات تجربی حسابداری مالی، سال دوازدهم، ش 46، ص 146-123.

مشایخی، بیتا و سیدی، سیدجلال. 1394. «راهبری شرکتی و اجتناب مالیاتی»، دانش حسابداری، دورۀ ششم، ش 20، ص 103-83 .

مشایخی، بیتا و علی‌پناه، صبری. 1394. «تأثیر راهبری شرکتی بر رابطۀ بین اجتناب از مالیات و ارزش شرکت»، پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، سال هفتم، ش 25، ص 66-49.

ملکیان، اسفندیار و نیکروان فرد، بیتا. 1394. «بررسی تأثیر مالکان نهادی و دولتی بر دستمزد حسابرسی مستقل در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران»، پیشرفت‌های حسابداری، دورۀ هفتم، ش 1، ص 166-139.

ناظمی، امین؛ ممتازیان، علیرضا؛ صالحی‌نیا، محسن. 1393. «رابطۀ بین سازوکارهای حاکمیت شرکتی و کارآیی مدیریت موجودی کالا»، مطالعات تجربی حسابداری مالی، سال یازدهم، ش 42، ص 186-159.

Armstrong, C.; Blouin, J.; Jagolinzer, A.; Larcker, D. 2015. "Corporate Governance, Incentives, and Tax Avoidance", Journal of Accounting and Economics 60(1), 1-17.

Cen, Ling; Maydew, Edward L.; Zhang, Liandong; Zuo, Luo. 2017. "Customer-Supplier Relationships and Corporate Tax Avoidance", Journal of Financial Economics 123, 377-394.

Chen, S.; Wang, K.; Li, X. 2012. "Product Market Competition, Ultimate Controlling Structure and Related Party Transactions", China, Journal of Accounting Research 5, 293-306.

Desai, M. A. and Dharmapal, D. (2006). "Corporate Tax Avoidance and High-Powered Incentives", Journal of Financial Economics 79(1), 145-179.

Desai, M. A. and Dharmapal, D. 2008. "Taxation and Corporate Governance: An Economic Approach", in: Schon, W.(ed.), Tax and Corporate Governance, Belin: Springer-Verlag.

Desai, M.; Dharmapala, D.; Fung, W. 2007. "Taxation and the Evolution of Aggregate Corporate Ownership Concentration", Nber Working Paper 11469, 345-383.

Desai, M. and Dharmapala, D. 2009. "Corporate Tax Avoidance and Firm Value", Review of Economics and Statistics 91, 537-547.

Duana, Tinghua; Dingd, Rong; Houa ,Wenxuan; Ziyang Zhange, John. 2018. "CEO Publicity and Tax Avoidance", Journal of Business Research 87, 90-101.

Fama, E. and Jensen, M. 1983. "Separation of Ownership and Control", Journal of Law and Economics 26, 301-325.

Francis, J.; Schipper, K.; Vincent, L. 2005. "Earnings and Dividend Informativeness When Cash Flow Rights Are Separated from Voting Rights", Journal of Accounting and Economics 39, 329-360.

Galbraith, K. 1952. American Capitalism: The Concept of Countervailing Power. Houghton Mifflin, Boston, MA.

Garbarino, C. 2011. "Aggressive Tax Strategies and Corporate Tax Governance: An Institutional Approach", European Company And Financial Law Review 8, 277-304.

Hanlon, M. and Heitzman, S. 2010. "A Review of Tax Research", Journal of Accounting and Economics 50(2- 3), 127-178.

Huanga, Henry; Gerald J. Lobo; Chong, Wangc; Hong, Xiec. 2016. "Customer Concentration and Corporate Tax Avoidance", Banking and Finance 72, 184-200.

Irvine, P.; Park, S.; Yildizhan, C. 2016. "Customer-Base Concentration, Profitability and the Relationship Life Cycle", The Accounting Review 91(3), 883-906.

Kalwani, M. U. and Narayandas, N. 1995. "Long-Term Manufacturer-Supplier Relationships: Do They Pay off for Supplier Firms?", Journal of Marketing 59(1), 1-16.

Kinney, M. R. and Wempe, W. F. 2002. "Further Evidence on the Extent and Origins of JIT’s Profitability Effects", The Accounting Review 77(1), 203-225.

Klein, B.; Crawford, R.; Alchian, A. 1978. "Vertical Integration, Appropriable Rents and the Competitive Contracting Process", Journal of Law and Economics 21, 297-326.

Krishnan, Gopal V.; Patatoukas, Panos N.; Wang, Annika. 2018. "Customer-Base Concentration: Implications for Audit Pricing and Quality", Journal of Management Accounting Research 30, 25-77.

Lustgarten, S. 1975. "The Impact of Buyer Concentration in Manufacturing Industries", Review of Economics and Statistics 57(2), 125-132. 

Mahfoudh Mgammal, Hussein. 2015. The Effect of Tax Planning and Corporate Governance on Tax Disclosure in Malaysia(Doctor of Philosophy), Universiti Utara Malaysia.

Minnick, Kristina and Noga, Tracy. 2010. "Do Corporate Governance Characteristics Influence Tax Management", Journal of Corporate Finance 17, 703-718.

Moser, W. J.; Khurana, I. K.; Raman, K. K. 2011. "Does Non-Conforming Tax Avoidance Affect Investment Decisions?", American Accounting Association Annual Meeting - Tax Concurrent Sessions, 1-44.

Owens, J. P. 2008. Good Corporate Governance: The Tax Dimension. New York: Springer.

Patatoukas, Panos N. 2012. "Customer-Base Concentration: Implications for Firm Performance and Capital Markets", The Accounting Review 87, 363-392. 

Payne, Dinah; Raiborn, M.; Cecily, A. 2018. "Aggressive Tax Avoidance: A Conundrum for Stakeholders, Governments, and Morality", Journal of Business Ethics 147, 479-487.

Porter, M. E. 1974. "Consumer Behavior, Retailer Power and Market Performance in Consumer Goods Industries", Review of Economics and Statistics 57(4), 419-437.

Rego, S. 2003. "Tax Avoidance Activities of U.S. Multinational Corporations", Contemporary Accounting Research 20, 805-833.

Richardson, Grant; Zhang, Xinmin; Wang, Bei. 2016. "Ownership Structure and Corporate Tax Avoidance: Evidence from Publicly Listed Private Firms in China", Journal of Contemporary Accounting & Economics 12, 141-158.

Scherer, F. M. 1970. Industrial Market Structure and Economic Performance. Chicago, IL, Rand McNally.

Scholes, M.; Wilson, G.; Wolfson, M. 1990. "Tax Planning, Regulatory Capital Planning and Financial Reporting Strategy for Commercial Banks", Review of Financial Studies 3, 625-650.

Shleifer, Andrei and Visny, Robert W. 1997. "A Survey of Corporate Governance", Journal of Finance 25, 737-783.

Wahab, A. and Holland, K. 2012. "Tax Planning, Corporate Governance and Equity Value", British Accounting Review 44, 1-43.

Yermack, D. 1996. "Higher Market Valuation of Companies with a Small Board of Directors", Journal of Financial Economics 40(2), 85-211.