تبیین جایگاه رنگ به‌عنوان مؤلفه مؤثر در طراحی فضاهای مهدکودک‌ها در راستای ارتقای خلاقیت کودکان

محورهای موضوعی : روانشناسی محیطی

عطیه ابتکار ¹ , هانیه فدایی تمیجانی ²

1 - گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران
2 - گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران

تاریخ دریافت : 1402/04/08 تاریخ پذیرش : 1402/06/04 تاریخ انتشار : 1402/07/01

کلید واژه: خلاقیت, رنگ, کودک, روانشناسی محیط, مهدکودک,

چکیده مقاله :

سرآغاز پرورش بسیاری از توانمندی های انسان، دوران اولیه زندگی اوست. در همین مقطع است که پرورش بسیاری از ابعاد انسان از جمله خلاقیت نیز شکل می گیرد. نظر به اینکه در سنین مهدکودک خیال پردازی در کودک جنبه ی عملی پیدا می کند، طراحی فضاهای مناسب کودکان مانند مهد کودک ها از آن حیث اهمیت دارد که در طول سال های کودکی، وی از محیط تاثیر بیشتری می گیرد. و از سویی می توان با استفاده ی مناسب از فاکتورهای محیطی مانند رنگ، طراحی مهدکودک ها به عنوان فضای کودکان را به شکل مطلوب به انجام رساند. هدف این پژوهش، طراحی مبتنی بر توجه به خلاقیت کودکان در مهد کودک ها و مراکز نگهداری کودکان و یافتن ارتباط میان رنگ با خلاقیت کودکان بوده تا بتوان با بکارگیری ایده های حاصل در طراحی فضاها و تأثیرات رنگ بر کودکان، انگیزش و قدرت خلاقیت آن ها را ارتقاء داد. روش تحقیق این پژوهش از نوع کیفی به شیوه پیمایشی با جامعه آماری تعداد 120 نفر از کودکان 2-5 سال می باشد که از شش مهدکودک در شهر تهران به طور تصادفی انتخاب شده اند. جمع آوری داده ها بوسیله تحلیل مطالعات نمونه های موردی موفق از مهدکودک هایی در ایران و دیگر کشورها و پرسش نامه های تصویری برای کودکان حاصل می شود. یافته ها حاکی از آن است که رنگ از جمله پارامترهای موثر در پرورش خلاقیت کودکان بوده که استفاده منطقی از آن در فضای مهدکودک ها می تواند بستری مناسب جهت دستیابی خلاقیت آنهارا فراهم آورد.

چکیده انگلیسی:

Development of many human abilities and aspects including creativity begins in the childhood. As children put imagination into action at early childhood ages and they are influenced by the surroundings, designing proper social spaces such as kindergartens for them is of great importance. On the other hand, with the proper use of environmental factors such as color, the design of kindergarten as a children's social space can be carried out in an appropriate method. The purpose of this study is to consider the design ideals, based on attention to children's creativity in kindergartens and child centers. By studying, the ideas related to the design of children spaces and the effects of color on them, and analyzing the factors such as color on children; it is possible to create a space for them to increase their motivation and creativity.

The research method of this study is qualitative in a descriptive and analytical manner with a statistical population consisting of 120 children aged 2-5years who were randomly  selected from six kindergartens in Tehran. Data are collected by analyzing case studies of successful kindergartens in Iran and other countries, and visual questionnaires for children. Results indicate that color is one of the effective parameters that the reasonable using of it in kindergarten space can provide a suitable platform for children's creativity to achieve.

منابع و مأخذ:

_ اکبرپور،مجید.(1390).طراحی مهد کودک در حیطه علوم رفتاری کودکان در محله سیمان شهر قاین،پایانامه در مقطع کارشناسی ارشد معماری،دانشگاه هنر،اصفهان
_ باستانی بوشهری،جلوه.(1395).اصول طراحی مهدکودک با رویکرد خلاقیت،سومین کنفرانس بین المللی پزوهش در علوم و تکنولوزی،آلمان
_ بهزادپور،محمد و شعربافی،زهرا و حسینی،سید حسن.(1399). بررسی تأثیر رنگ بر معماری مهدهای کودک در جهت ارتقاء خلاقیت کودکان و افزایش کیفیت فضاهای آموزشی،فصلنامه پژوهش های مرمت و معماری ایرانی و اسلامی،سال سوم شماره 6 و 7
_ تحرزی،ملیکا.(1394).طراحی خانه کودکان بد سرپرست در مشهد با رویکرد روانشناسی رنگ و نور،پایانامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد،شاهرود،دانشگاه آزاد اسلامی
_ ثبوتی،هومن و گرجی،شیما و عیوضی،مریم.(1395).تاثیر رنگ در طراحی داخلی مهدکودک در روند پرورش خالقیت،کنفرانس بین المللی معماری شهرسازی و عمران،ایران،تهران
_ حسن پور بابایی، الناز و سهیلی، جمال الدین.(1395). بررسی تاثیر نقاشی درمانی بر مشکلات رفتاری کودکان با توجه به کیفیت محیطی کالبد آنها. فصلنامه علوم رفتاری. 8(27):86-69.
_ خسروجردی،نرجس و مکرم دوست دلخواه،حبیبه و ذوقی حسینی،الهه.(1391). تأملی بر الفبای طراحی در فضاهای آموزشی مقطع ابتدایی،تهران، انتشارات طحان
_ دافی،برناردت.(1380).تشویق خلاقیت و تفکر در کودکان،ترجمه مهشید یاسایی
_ دهقانی،زهره و مفیدی فرخنده.(1389).راهنمای سازماندهی فضاهای فیزیکی،نشر جوانه رشد
_ ریاضی،زهرا.(1392).تاثیرات رنگ و فرم در گرافیک محیطی مهد کودک،تهران،نشر هنر
_ شاهچراغی ، آزاده و بندرآبادی آزاد ، علیرضا.( 1394).محاط در محیط ،کاربرد روان شناسی محیط در معماری و شهر سازی ، چاپ اول ، تهران ، انتشارات ، سازمان جهاد دانشگاهی تهران
_ شفاهی، مینو و مدنی، رامین. (1389). اصول طراحی فضاهای آموزشی کودکان بر اساس مدل خلاقیت،نشریه علمی پژوهشی فناوری آموزش، شماره 3
_ صالحیه یزدی،ملیحه و زارع زاده،فهیمه.(1394).بررسی تاثیرات درونی رنگ ها بر تکامل مهارت های اجتماعی،چیدمان، 3(9).
_ صدیق اکبری، سحر و نوری، رویا.(1393). بررسی جایگاه روانشناسی محیط نور ورنگ در طراحی فضاهای درمانی با محوریت کودک، نمونه موردی: بیمارستان کودکان مفید، معماری و شهرسازی آرمان شهر، شماره7: 53-47.
_ طباطبائیان،مریم و عباس زاده رضا کلائی،ساناز و فیاض،ریما.(1395).تحلیلی بر تاثیر محیط های ساخته شده بر خلاقیت کودک،مجله باغ نظر،سال سیزدهم،شماره 43
_ فروزانی خوب،مرجان و بنجویی،مهدی.(1396). بررسی مفهوم رنگ از سه رویکرد : میزان تاثیرگذاری، نحوه ابراز مفاهیم و معانی سمبلیک و انتزاعی رنگ ها، کنفرانس پژوهشهای معماری و شهرسازی اسلامی و تاریخی ایران
_ کاخکی،حانیه.(1398).تحلیل تطبیقی روانشناسی رشد و کاربری رنگ در مهدکودک های ناحیه 7 مشهد،پایانامه برای درجه کارشناسی ارشد در رشته هنرهای تجسمی،موسسه آموزش عالی فردوس
_ کاردان،عاطفه و حجت،عیسی و شفایی،عاطفه.(1396). رهیافتهای ارتقاء خالقیت کودک در طراحی خانه،معماری و شهرسازی آرمان شهر،شماره19
_ کیانی ابری ،فرزانه و طباییان ،سید مرضیه.(1395).کاربرد علم روان شناسی محیط در طراحی فضاهای آموزشی کودکان،کنفرانس بین المللی نبگان عمران،معماری و شهرسازی،تهران
_ لوشر، ماکس. (1389).روانشناسی رنگ ها،مترجم: ویدا آبی زاده، تهران، نشر درسا
_ محمدی،آناهیتا.(1389).مقاله کودک خلاقیت و معماری
_ مفیدی،فرخنده.(1393).مبانی آموزش و پرورش در دوره پیش از دبستان، تهران،نشر سمت
_ هاشمی نیا،معصومه.(1396).بررسی تاثیر رنگ در پویایی کودکان در مدارس ابتدایی،فصلنامه علمی تخصصی ایده های نو در علوم مهندسی و فناوری،دوره 1،شماره 1
_ ولی پورگنجی،مونا.(1396)شناسایی مولفه های کالبدی اثرگذار بر ارتقاء خلاقیت کودکان،پایان نامه برای درجه کارشناسی ارشد در رشته معماری،موسسه آموزش عالی پردیسان

Hornecker,E., 2005. Space and Place – setting the stage for social interaction, University of Sussex
Krippner, S., 1999. Dream and Creativity.Encyclipedia of Creativity,Volume 1
Luscher, M., 2010. Psychology of Colors, Translate by:V, Abizadeh, Dorsa Press
Mckeller،P., 1958. Imagination and Thinking, A Psychological Analysys.London, Choen & West
Mofidi, F., 2014.Basics of Education in Preschool, Nashr Press
Rothstein,P.R., 1990. Educational Psychology.NewYork: McGraw Hill
Zaer, H., Shojaei, S.H., Amani, H.2021.Color and its Effect on Individuals Psychological Functions: A Systematic Review. Journal of Occupational Hygiene Engineering, 8(1):10-18.