تأثیر بعد پیچیدگی ساختار بر ابعاد مسئولیت اجتماعی کارکنان (مطالعه موردی: دانشگاه صنعتی شریف)

محورهای موضوعی : مطالعات رفتاری در مدیریت

حسین کرامت ¹ ( کارشناس ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران )
مجتبی امیری ² ( دانشیار گروه مدیریت دولتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران، )

تاریخ دریافت : 1401/06/02 تاریخ پذیرش : 1401/06/02 تاریخ انتشار : 1401/06/01

کلید واژه: مسئولیت اجتماعی, سازمان, ساختار سازمانی, پیچیدگی سازمانی,

چکیده مقاله :

مسئولیت‌پذیری اجتماعی ازجمله مهم‌ترین عناصر فلسفه وجودی سازمان‌ها شناخته شده است. مسئولیت اجتماعی و رعایت آن از سوی سازمان‌ها می‌تواند از کارکردی مثبت بر عملکرد سازمان‌ها برخوردار باشد به‌نحوی‌که به‌طور معناداری تعهد سازمانی کارکنان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر پیچیدگی سازمانی بر ابعاد مسئولیت اجتماعی در دانشگاه صنعتی شریف انجام شد. پژوهش حاضر از حیث هدف کاربردی و از نظر روش در زمره‌ی تحقیقات توصیفی - همبستگی بود که به‌صورت پیمایشی صورت گرفت. ابزار سنجش شامل پرسشنامه سنجش ابعاد ساختاری رابینز (1998) و پرسشنامه سنجش مسئولیت ‌اجتماعی سازمان کارول (1991) بود. جامعه آماری پژوهش 1200 نفر از کارکنان (هیئت علمی و غیرهیئت علمی) دانشگاه شریف بود که با استفاده از فرمول کوکران 291 نفر به‌صورت تصادفی ساده به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از آزمون پارامتری رگرسیون خطی ساده و نرم‌افزار SPSS انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد بین بعد سازمانی پیچیدگی سازمانی بر ابعاد اخلاقی، اقتصادی، مسئولیت اجتماعی تأثیر مثبت و مستقیم دارد. همچنین پیچیدگی بر بعد حقوقی تأثیر منفی و معکوس و بر بعد مسئولیت داوطلبانه مسئولیت اجتماعی تأثیر منفی و معکوس دارند.

چکیده انگلیسی:

Social responsibility is recognized as one of the most important elements of the existential philosophy of organizations. Social responsibility and its observance by organizations can have a positive effect on the performance of organizations in a way that significantly affects the organizational commitment of employees. The aim of this study was to investigate the effect of organizational complexity on the dimensions of social responsibility in Sharif University of Technology. The present study was a descriptive-correlational study in terms of applied purpose and method in terms of method, which was conducted as a survey. Measurement tools included Robbins (1998) Structural Dimensions Questionnaire and Carroll Organization (1991) Social Responsibility Questionnaire. The statistical population of the study was 1200 employees (faculty and non-faculty) of Sharif University that 291 people were selected as a sample using Cochran's formula by simple random sampling. Data were analyzed using simple linear regression parametric test and SPSS software. The results showed that the organizational dimension of organizational complexity has a positive and direct effect on moral, economic and social responsibility dimensions. Complexity also has a negative and inverse effect on the legal dimension and a negative and inverse effect on the voluntary responsibility dimension of social responsibility.

منابع و مأخذ:

بینش، مسعود. (1384). با معماران عصر دیجیتال: اندیشه‌های هنری مینتزبرگ. تدبیر، 16(164).

تجاری، فرهاد. (1391). نقش دانشگاهیان در ساختن دیوار علم ورزشی در کشور. نخستین کرسی آزاداندیشی جایگاه دانشگاهیان در ورزش ایران، طالقان.

جلالی، مریم، ایمان، محمدتقی. (1399). نقش مسئولیت اجتماعی و اخلاق در عملکرد کارکنان. پژوهش‌های پیشرفت و تعالی، 3، 37-19.

حسن‌پور، اکبر، عباسی، طیبه. (1392). مدیریت منابع انسانی پیشرفته. تهران: یکان.

حیدری، سیدعباس. (1394). تأثیر سرمایه انسانی بر مسئولیت اجتماعی کارکنان بانک پاسارگاد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

دسلر، گری. (1391). مبانی مدیریت منابع انسانی. ترجمه محمد اعرابی و علی پارسائیان. تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

رابینز، استیفن پی. (1390). رفتار سازمانی (مفاهیم، نظریه‌ها و کاربردها). ترجمه: سیدمحمد اعرابی و علی پارساییان. تهران: انتشارات دفتر پژوهش‌های فرهنگی.

رابینز، استیفن پی. (1390). تئوری سازمان: ساختار و طرح سازمانی. ترجمه سیدمهدی الوانی و حسن دانایی‌فرد. تهران: اشراقی.

رابینز، استیفن پی، دسنزو، دیوید. (1400). مبانی مدیریت. ترجمه محمد اعرابی، محمدعلی رفیعی و بهروز اسراری ارشاد. چاپ هفتم، تهران: دفتر تحقیق‏های فرهنگی.

رامشگر، ریحانه، رجایی پور، سعید، سیادت، سیدعلی. (1393). بررسی مقایسه‌ای ساختار سازمانی دانشگاه اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. نامه آموزش عالی، 7(27)، 98-77.

ربیعی مندحین، محمدرضا، غلامی، مهدیه. (1395). بررسی تأثیر مسئولیت اجتماعی بر تعهد سازمانی (جامعه نمونه: فرمانداری قم). تحقیقات مدیریت آموزشی، 7(27)، 98-69.

رضائیان، علی. (1399). اصول مدیریت. تهران: سمت.

سفیدگران، بهاره، برهانی، بهاءالدین، حقیقی، محمدعلی. (1378). تئوری‌های مدیریت. تهران: نقش مهر.

شوقی، بهزاد، آقاجانی، طهمورث. (1392). بررسی تأثیر ساختار سازمانی بر فرهنگ سازمانی (مورد مطالعه: صنایع فلزی شهر صنعتی کاوه). مطالعات کمّی در مدیریت، 4 (2): 96-79.

شیخ، رضا، آیباغی اصفهانی، سعید، لطفی، احسان. (1398). فراگرد مدیریت تغییر پیشرو در یک محیط دولتی پیچیده. مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 28(91): 85-65.

شیروانی، علیرضا، کارنامی، محمدمهدی. (1386). بررسی ارتباط میان انواع استراتژی‌های انجام مسئولیت اجتماعی با ساختار سازمانی در سازمان‌های بخش دولتی شهر اصفهان. پنجمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، تهران.

صحرایی، ابراهیم، پورصادق، ناصر. (1399). طراحی مدل محرک‌های پیچیدگی سازمانی در بخش دولتی ایران با نگاه بر بازتعریف پیچیدگی سازمانی. آینده‌پژوهی ایران، 5(1): 269-241.

قلاوندی، حسن، کبیری، افشار، سلطان‌زاده، وحید. (1393). رابطه مسئولیت‌پذیری اجتماعی و کار تیمی کارکنان دانشگاه ارومیه. جامعه‌شناسی کاربردی، 1(53)، 120-111.

مرادمند، رضا، کریمی، فریبا. (1389). رابطه‌ی بین ادراک معلمان از ساختار سازمانی با سطح استرس شغلی آنان در مدارس متوسطه‌ی شهر اصفهان. رهبری و مدیریت آموزشی، 4(2)، 145-125.

مصلی نژاد، عباس. (1391). سیاست‌گذاری اقتصادی و مسئولیت اجتماعی دولت. سیاست، 42(1)، 331-311.

میرکمالی، سید محمد، فرهادی راد، حمید. (1392). کنکاشی در ساختارهای سازمانی دانشگاه به‌منظور ارائه یک مدل تلفیقی. تحقیقات مدیریت آموزشی، 5(1)، 100-75.

Alexander, A., Kumar, M., & Walker, H. (2018). A decision theory perspective on complexity in performance measurement and management. International Journal of Operations & Production Management. 38(11), 2214-2244.

Ali, A, Rehman, K.U., Ali, S.I., Yousef. J. & Zia, M. (2010). Corporate social responsibility influence employee commitment and organizational performance. African Journal of Business management, 4(12), 2796-2811.

Bhattacharya, C. B., Korschun, D., & Sen, S. (2009). Strengthening Stakeholder-Company Relationships through Mutually Beneficial Corporate Social Responsibility Initiatives. Journal of Business Ethics, 85(1), 257-272.

Carroll, A. B. (1991). The Pyramid of Corporate Social Responsibility. Business Management, 5(2), 131-148.

Fleming, M. (2002). What is safety culture? Rail way safety ever green houses. UK: Sage Publication.

Galli, D., Elefanti, M., & Valotti, G. (2013). From Corporate To Shared Social Responsibility: Community Governance and Social Capital Creation through Collaboration. APPAM International.

Harjoto, M. A. (2011). Corporate governance and CSR nexus. Journal of Business Ethics, 100(1), 45-67.

Ivancevich, J. J. M., & Matteson, M. T. (1999). Organizational Behaviour and management. New York:Mac Graw-Hill.

Johnson, B. R., Connolly, E., & Carter, T. S. (2010). Corporate social responsibility: The role of fortune 100 companies in domestic and international natural disasters. Journal of Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 18(6), 352-369.

Kim, J. K. (2011). Effects of corporate social responsibility on B to B relational performance. International Journal of Business and Management, 6(2), 24-34.

Nesijhuvaj, M., & Johnson, W. C. (2019). Evidence from a quasinatural experiment. Journal of