بررسی همبستگی و روابط علی و معلولی عملکرد برگ و برخی صفات مهم زراعی در ژنوتیپ‌های ریحان تحت شرایط مختلف تنش خشکی
محورهای موضوعی : زیست شناسی سلولی تکوینی گیاهی و جانوری ، تکوین و تمایز ، زیست شناسی میکروارگانیسم
مهدی رحیمی
1
(گروه بیوتکنولوژی، پژوهشگاه علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران.)
مجتبی مرتضوی
2
(گروه بیوتکنولوژی، پژوهشگاه علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته، کرمان، ایران.)
کلید واژه: برگ, تجزیه رگرسیون, تجزیه علیت, همبستگی.,
چکیده مقاله :
ریحان یکی از گیاهان مهم متعلق به تیره نعناعیان است که به‌عنوان گیاه دارویی، ادویه‌ای و همچنین به‌صورت سبزی تازه مورد استفاده قرار می‌گیرد. به منظور مطالعه روابط بین عملکرد برگ و صفات زراعی، تعداد 22 ژنوتیپ ریحان براساس طرح اسپیلت پلات بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در گلدان و در شرایط مزرعه‌ای مورد ارزیابی قرار گرفتند. فاکتور اصلی شامل تنش خشکی در سه سطح (نرمال، تنش متوسط و تنش شدید) و عامل فرعی شامل ژنوتیپ (در 22 سطح) بود و صفات زراعی اندازه‌گیری شدند. همبستگی صفات در هر سه شرایط نشان داد که عملکرد برگ همبستگی مثبت و معنی‌داری با صفات وزن تر ساقه، تعداد برگ، طول و عرض برگ داشت. با در نظر گرفتن عملکرد برگ به عنوان متغیر وابسته و انجام تجزیه رگرسیونی گام به گام در شرایط نرمال (به ترتیب صفات وزن تر ساقه، تعداد برگ و عرض برگ در مرحله اول)، شرایط تنش خشکی متوسط (صفت وزن خشک ساقه در مرحله اول) و شرایط تنش خشکی شدید (صفت وزن تر ساقه در مرحله اول) وارد مدل گردیدند و مدل در سطح یک درصد معنی‌دار گردید. تجزیه مسیر نشان داد که صفت وزن تر ساقه در شرایط نرمال، وزن خشک ساقه در شرایط تنش متوسط و وزن تر ساقه در شرایط تنش شدید بالاترین اثر مستقیم و مثبت را بر عملکرد برگ داشتند. بنابراین مهم‌ترین صفات به عنوان شاخص گزینش جهت بهبود عملکرد برگ به ترتیب شامل وزن تر ساقه، تعداد برگ، طول و عرض برگ بودند.
Basil is one of the important plants belonging to the mint family, which is used as a medicinal plant, spice, and also as a fresh vegetable. In order to study the relationship between leaf yield and agricultural traits, 22 basil genotypes were evaluated on the basis of split plot design based on randomized complete block design with three replications in pots under field conditions. The main plot included drought stress in three levels (normal, moderate and severe stress) and the subplot included genotype (22 levels) and agricultural traits were measured. Correlation of traits in all three conditions showed that leaf yield had a positive and significant correlation with the traits of stem fresh weight, number of leaves, length and width of leaves. Considering the leaf yield as a dependent variable and performing a stepwise regression analysis in normal conditions (stem wet weight, number of leaves and leaf width in the first stage, respectively), moderate drought stress conditions (stem dry weight in the first stage) ) and severe drought stress conditions (stem wet weight in the first stage) were entered into the model and the model was significant at the level of 1%. Path analysis showed that stem wet weight in normal conditions, stem dry weight in moderate stress condition and stem wet weight in severe stress condition had the highest direct and positive effect on leaf yield. Therefore, the most important traits as a selection index for improving leaf yield werestem fresh weight, leaf number, leaf length and width, respectively.
