بررسی تکوینی اندام های رویشی و زایشی شاهدانه ( Cannabis sativa L. )

محورهای موضوعی : زیست شناسی سلولی تکوینی گیاهی و جانوری ، تکوین و تمایز ، زیست شناسی میکروارگانیسم

احمد مجد ¹ , زهرا روستائی ² , طاهر نژادستاری ³ , صدیقه اربابیان ⁴

1 - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم زیستی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم زیستی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1396/07/02 تاریخ پذیرش : 1396/10/09 تاریخ انتشار : 1396/11/15

کلید واژه: شاهدانه, اندام های رویشی, اندام های زایشی, مراحل نموی,

چکیده مقاله :

گیاه شاهدانه با نام علمی Cannabis sativa L. از تیره ی Cannabaceae یکی از مهمترین گیاهان نهاندانه دو لپه ای است و به دلیل داشتن پتانسیل تولید فرآورده ها ، محصولات دارویی و صنعتی در برخی از کشورها از لحاظ اقتصادی بسیار با ارزش می باشد.این گیاه گسترش جهانی داشته و در بسیاری از مناطق ایران، گونه های با ارزش اندمیک دارد. بررسی اندام های رویشی شامل ریشه، ساقه، برگ و دمبرگ با تثبیت نمونه ها در محلول اتانول و گلیسیرین و تهیه ی برش دستی و رنگ آمیزی مضاعف آبی متیل-کارمن زاجی انجام شد. بررسی ساختار مریستم رویشی راس ریشه و راس ساقه و همچنین گل های نر و ماده با استفاده از تثبیت نمونه ها در تثبیت کننده FAA و برش گیری با دستگاه میکروتوم و مشاهده با میکروسکوپ نوری انجام و از نمونه های مناسب، عکس تهیه شد. در برخی از نمونه ها، رنگ آمیزی توسط هماتوکسیلین-ائوزین انجام شد. ساختارهای اولیه و ثانویه ریشه، ساقه، دمبرگ، برگ، گل آذین، گره، مریستم رأس ریشه و ساقه، تشابه به دو لپه ای ها را نشان دادند. در مورد گل های نر و ماده ی گیاه شاهدانه، همانند دیگر گل های بازدانگان نیز وضعیت به همین صورت است. بر اساس یافته های تشریحی، شباهت صفات بین این گیاهان و دیگر بازدانگان را مشاهده کردیم.

چکیده انگلیسی:

Cannabis sativa L., belongs to the cannabinaceae family. It is important in dicotyledonous plants, because of potential products, pharmaceutical and industrial products in some countries is economically very valuable. Also, this plant has a global spread and has endemic species in many parts of Iran. The vegetative and generative organs were cut and fixed in glycerin and ethanol. The young Root and shoot apical meristem were sampled at different developmental stages. Samples were fixed in FAA and sliced using a microtome. Staining was carried out with Eosin and Haematoxylin. The primary and secondary structures of root, shoot and structure of petiole, leaf, inflorescence, axil, Root and shoot apical meristem showed similarity to dicotyledons, also about male and female flowers of Cannabis sativa L., the sameness of the other angiosperm flowers. Based on the anatomical findings, we observed a characteristics similarity between this plant and other angiosperms. 

منابع و مأخذ:

[1].     باقری، م.، و منصوری. ح. 1393. تاثیر القای تتراپلوئیدی بر ویژگی‌های مورفولوژیک و ساختاری گیاه شاهدانه (Cannabis sativa L.). مجله زیست‌شناسی گیاهی ایران، سال ششم، ش 22، صفحات 117-126.

[2].    تهرانی پور، م.، کهتر پور، م.، جواد موسوی، ب ز.، مهدوی شهری، ن. 1391. بررسی اثر عصاره آبی برگ گیاه شاهدانه (Cannabis sativa) بر دانسیته نورونی مناطق سه گانه هیپوکامپ اصلی در موش صحرایی نر. مجله دانشگاه علوم پزشکی شهر کرد، دوره 14، ش 1، صفحات 27-20.

[3].    جنوبی، پ.، مجد، ا.، مهرابیان، ص.، رشیدی، ف. 1393. بررسی ساختارهای تشریحی اندام‌های رویشی و نمو اندام‌های زایشی گیاه انبه (Mangifera indica L.). مجله سلول و بافت، جلد5، شماره 4، صفحات 427-417.

[4].    ربیعی، ب. 1377. بازگشت شاهدانه. انتشارات آشیانه کتاب.

[5].    سیّد نصراله، ر. 1393. بررسی تاثیر امواج الکترومغناطیس بر گیاه شاهدانه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته زیست‌شناسی گیاهی، دانشکده زیست شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال.

[6].    شاهوردی، ا.، قراچورلو، م.، حسینی، س.ا. 1390. ارزیابی ویژگی‌های روغن استخراج شده از دانه شاهدانه. مجله علوم غذایی و تغذیه، سال 8، ش 2، صفحات 60-52.

[7].    شریف شوشتری، م.، مجد، ا. 1389. بررسی تکوین گل‌آذین در گیاه زینتی مارگریت (Chrysanthemum maximum Ramond) به عنوان الگویی از گل آذین‌های کپه‌ای در تیره مرکبان. مجله زیست شناسی ایران، جلد 23، شماره 1، صفحات 61-47.

[8].    مجد، ا.، 1391. زیست‌شناسی تکوینی در گیاهان. انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.

[9].    مجد، ا.، صفاری، پ.، جنوبی، پ.، مهرابیان، ص. 1390. بررسی مراحل تکوینی بخش‌های رویشی و زایشی انگور شاهانی. فصلنامه علمی پژوهشی زیست‌شناسی تکوینی، سال سوم، شماره 10، صفحات 61-51.

[10]. مظفریان، و.، 1393. رده بندی گیاهی کتاب دوم: دولپه‌ای‌ها. تهران: انتشارات امیر کبیر، صفحات: 50-49.

[11].  نجف پور نوایی، م.، سفید کن، ف.، و میرزا، م. 1386. معرفی گیاهان دارویی ضد سرطان ایران. چاپ اول، موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، وزارت جهاد کشاورزی، صفحات 35-34.

[12].Clarke C.R., Watson D.P., 2002, Botany of natural Cannabis medicines. The Haword Interactive Healing Press, 3-13.                                                                                                  

[13].Dilcher, D. L., 1974, Approaches to the identification of angiosperm leaf remains. Department of Plant Science, Indiana university, Botanical Review, 40(10): 1-157.

[14].Mahmoud A. E., Mohamed M. R., Waseem G., Ahmed G., Suman Ch. 2017, Phytochemistry of Cannabis sativa L. Part of the Progress in the Chemistry of Organic Natural Products book series POGRCHEM, volume 103, 1-36.

[15].Perilli S., Di Mambro R., Sabatini S., 2012, Growth and development of the root apical meristem. Current opinion in plant biology, 15(1): 17-21.

[16].Srivastava. A., Yadav VK. 2013, Microscopical and Chemical Study of Cannabis sativa. J Forensic Research, 5:1, 1-6.