ساختار کالبدی- فضایی شهر تاریخی حلب و مواجهه تمدنها

رضا هورمهر ¹ ( دانشجوی دکترای باستان شناسی دانشگاه بوعلی سینا( )
محمد ابراهیم زارعی ² ( عضو هیئت علمی گروه آموزشی دانشگاه بوعلی سینا )

تاریخ ارسال : 1401/05/29 تاریخ تایید : 1401/05/29

کلید واژه: سوریه, حلب, ایوبیان, قلعه حلب, مسجد جامع اموی حلب, مواجهه تمدنها,

چکیده مقاله :

حلب با پیشینه چندهزار ساله حیات خود به عنوان یکی از شهرهای مهم منطقه خاور نزدیک به شمار می آید. شواهد نشان می دهد این شهر ازهزاره دوم پیش از میلاد در محل تلاقی چندین راه تجاری قرار داشته و به طور متوالی توسط اقوام و سلسله هایی چون هیتی ها، آشوری ها،اعراب، مغول ها، ممالیک و عثمانی ها اداره می شده است. عناصری چون قلعه، بازار، مسجد جامع، مدارس، کاخ ها، کاروانسراها و حمام ها همگیبخشی از این بافت شهری منسجم و منحصر به فرد را تشکیل داده اند. این شهر باستانی با وجود ارزشهای ویژه معماری و شهرسازی و شاخصههای منحصر به فرد خود در سال 6891 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.ارگ حلب یکی از برجستهترین نمونههای معماری اسلامی قرون وسطایی است که تا قرن بیست و یکم حفظ شده است. بخشهایی از دیوارهایسنگی قدیمی شهر به همراه چندین دروازه آن هنوز دست نخورده باقی مانده است. در طول جنگ سوریه، شهر بافت تاریخی حلب از جمله ارگ ومسجد جامع، متحمل آسیب های زیادی گردیده به طوریکه یونسکو آنرا در زمره مواریث جهانی در معرض خطر اعلام کرد و از اینرو تلاش هابرای بازسازی این بافت و عناصر شاکله آن پس از بازپس گیری شهر در حال انجام است . قابل مشاهده ترین نقطه عطف حلب، ارگ قرون وسطاییاست که بر روی تپه ای نیمه ساخته دست بشر در مرکز شهر به ارتفاع حدود 04 متر قرار دارد. بخش قدیمی شهر که از پیرامون تپه به بیرونگسترش یافته، تقریباً 6.1 مایل مربع ) 0 کیلومتر مربع( را پوشش می دهد. در غرب ارگ یکی از بزرگترین بازارهای سرپوشیده خاورمیانه قرار داردکه کیلومترها در خیابانهای باریک امتداد یافته است. فروشندگان بر اساس تجارت در بازار گروه بندی می شوند و کوچه های تخصصی برایکالاها از جمله پوشاک، منسوجات، چرم، صابون و ادویه جات تشکیل می دهند. خانها، مساجد و خانههای متعدد عماً با مصالح سنگ آهک ساختهشدهاند و قدمت بسیاری از آنها به قرنهای شانزدهم و هفدهم میلادی میرسد. با این حال، این نیز بسیار ساده خواهد بود.با وجود بروز جنگهای مختلف مذهبی و قومیتی و استیلای سلسله های گوناگونی بر این شهر در طول تاریخ و گاهاً بروز آسیبهای گسترده برساختار فیزیکی و کالبد شهر، انسجام ساختار اجتماعی همچنان حفظ گردیده است و شاید این تقابل فرهنگی به تعامل مبدل گشته است هر چندگستره فروپاشی این شهر تاریخی در پس هجوم ناباورانه گروه به اصطلاح دولت اسلامی )داعش( بسیار گسترده و ماندگار خواهد بود.

چکیده انگلیسی :

Aleppo is one of the most important cities in the Near East region with its history of thousands of years. Evidence shows that this city has been located at the intersection of several trade routes since the second millennium BC and was successively ruled by tribes and dynasties such as Hittites, Assyrians, Arabs, Mongols, Mamluks and Ottomans. Elements such as the fort, bazaar, mosque, schools, palaces, caravanserais, and baths are all part of this coherent and unique urban fabric. This ancient city was registered in the UNESCO World Heritage List in 1986 despite its special architectural and urban development values and its unique features. Aleppo Citadel is one of the most prominent examples of medieval Islamic architecture that has been preserved until the 21st century. Parts of the old stone walls of the city are still intact, along with several of its gates. During the Syrian war, the city of Aleppo's historical fabric, including the citadel and the Grand Mosque, suffered a lot of damage, so that UNESCO declared it among the world heritage sites at risk, and therefore, efforts are being made to restore this fabric and its structural elements after recapture. The capture of the city is underway. The most visible landmark of Aleppo is the medieval citadel, which is located on a semi-man-made hill in the center of the city at a height of about 40 meters. The old part of the city, which extends outwards from the perimeter of the hill, covers approximately 1.5 square miles (4 km2). To the west of the citadel is one of the largest covered markets in the Middle East, which stretches for kilometers in narrow streets. Vendors are grouped by trade in the market, forming specialized alleys for goods including clothing, textiles, leather, soap, and spices. Many khans, mosques and houses were built with limestone materials and many of them date back to the 16th and 17th centuries. However, this would also be too simple. Despite the occurrence of various religious and ethnic wars and the occupation of this city by various dynasties throughout history and sometimes extensive damage to the physical structure and body of the city, the cohesion of the social structure has still been preserved and perhaps this cultural confrontation has turned into interaction, although The extent of the collapse of this historical city after the incredible invasion of the so-called Islamic State (ISIS) will be very extensive and lasting.