«مخزن الانشاء پایان بخش سنت ترسل مجموعه مراسلات» (بازخوانی مخزن الانشاء از نگاه نو تاریخی گری)
محورهای موضوعی : جستارهای ادبی (ادبیات تعلیمی)
بهرام پروین گنابادی
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال)
کسری بقایی پور
2
(دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران شمال)
کلید واژه: اندرزنامه, ترسل, منشأت, نوتاریخی گری, مخزن الانشاء, میرزامحمدرضا کلهر, بدایع نگار,
چکیده مقاله :
در تاریخ ادبیات فارسی، حجم گسترده‌ای از ادبیات منثور را ترسل و نامه نگاری تشکیل می دهد. دبیران دیوان رسالت از برترین نویسندگان زمان خود بوده اند که شیوه نثرنویسی آنها بر سبک نثرنویسی دوران خود تأثیرگذار بوده است، از این رو سنتی در تاریخ ادبیات شکل گرفت به نام مراسلات یا مجموعه نامه که با گردآوری نامه های یک نویسنده یا یک دوره می کوشیدند بهترین و شیواترین نامه های دیوانی و اخوانی را در اختیار نسل بعدی نویسندگان و دبیران قرار دهند. ظاهراً هدف اصلی از این مجموعه ها به دست دادن برترین نمونه ها جهت آموزش ترسل است، اما در کنار آن یک سُنت نانوشته هم وجود داشته است که می کوشیدند مخاطبان خود را که غالباً از طبقه حاکمان و وزیران بودند، به طور غیرملموس پند و اندرز بدهند.در این مقاله ضمن نشان دادن سیر و تطور این سُنت در این مجموعه ها تلاش کرده ایم با به ره گیری از نظریه نو تاریخی گری یا تاریخ گرایی نو (New Historicism) ارتباط نامه هایمخزن الانشاء باحوادث روزگار خود را تحلیل کنیم. مخزن الانشاء آخرین مجموعه مراسلات در تاریخ ادبیات فارسی است.که در دوره قاجار گردآوری شده است و به اعتقاد ما گردآورندگان آن تلاش کرده اند با نامه هایی متناسب با حوادث روزگار و نیز جلب کننده نظر حاکم، حاکمیت را پند و اندرز دهند و یک مجموعه نامه و مراسلات را تبدیل رساله ای اصلاحی کنند که هدفش اصلاح جامعه و حاکمیت باشد.
