تأثیر ویژگی‌های شخصیتی دانشجویان کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی بر رفتار اطلاع‌یابی آنها

محورهای موضوعی : دانش شناسی

فائزه فرهودی ¹

1 - دانشجوی دکتری علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1392/11/12 تاریخ پذیرش : 1392/03/22 تاریخ انتشار : 1394/09/01

کلید واژه: خودآگاهی, ویژگی‌های شخصیتی, بازیابی اطلاعات, برون‌گرایی, انطباق پذیری, تعصب, خلق و ‌خو, سازش پذیری, رفتار سنجی,

چکیده مقاله :

هدف: هدف اصلی این پژوهش شناسایی تأثیر ویژگی‌های شخصیتی دانشجویان بر دو عامل رفتار اطلاع یابی آنان (میزان ساعات اطلاع‌یابی در هفته و استفاده از مجاری دستیابی به اطلاعات) بود. روش پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی و روش این پژوهش پیمایشی- تحلیلی بود و به شیوه همبستگی انجام شد. با استفاده از پرسش‌نامه 5 عاملی شخصیت، ویژگی‌های شخصیتی دانشجویان و جهت بررسی رفتار اطلاع‌یابی دانشجویان از پرسش‌نامه دیگری استفاده شد. پایایی گویه‌های این دو پرسش‌نامه با آلفای کرونباخ به ترتیب 75/0 و 80/0 به دست آمد. جامعه این پژوهش شامل 60 دانشجوی سال آخر یا فارغ التحصیل کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران بود. جهت تحلیل داده ها از شاخص های آماری میانگین و انحراف معیار از آزمون تحلیل واریانس و تحلیل رگرسیون هم‌زمان استفاده شد. یافته‌ها: بین عصبیت و ساعات اطلاع یابی در هفته رابطه معنادار و منفی وجود دارد (003/0r = -) و برون‌گرایی و ساعات اطلاع‌یابی رابطه معنادار و مثبت با هم دارند (541/0r=). بین انعطاف پذیری و ساعات اطلاع یابی (258/0r=) و بین توافق پذیری و ساعات اطلاع یابی (275/0r=) رابطه وجود دارد اما معنادار نیست. یافته‌ها مبین آن است که بین استفاده از مجاری دستیابی به اطلاعات و عصبیت رابطه معنادار و منفی وجود دارد (001/0r= -) و بین استفاده از مجاری دستیابی به اطلاعات و برون‌گرایی رابطه معنادار و مثبت وجود دارد (483/0r =). نتیجه گیری: نتایج این پژوهش حاکی از آن است که دانشجویان برون‌گرا، بیش از دیگران وقت خود را در هفته به جست‌وجوی اطلاعات و استفاده از کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی بیش از هر مجرای اطلاع یابی دیگری استفاده می‌کنند و دانشجویان عصبی، کمتر در پی جست‌وجوی اطلاعات هستند.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The aim of this research was to determine the effect of personality characteristics of MA students in Knowledge and Information Science on two factor of information seeking behavior (Seeking the hours per week and use of channels of access to information). Methodology: This research was an applied research and method of this research was analytical survey using correlation. NEO-personality inventory-revised has been used that investigates the students in 5 factors (Extraversion / Neuroticism / Openness to experience / Agreeableness / Conscientiousness). For identifying the student’s information seeking another separated questionnaire has been used. The reliability of these two questionnaire items with Cronbach's alpha was 75% and 80%. The population included 60 MA students of Islamic Azad University (Sciences and Research Branch). To analyze the data, some related statistical methods were utilized. Findings: There is negative and significant relationship between Neuroticism and Seeking the hours per week (r= -0/003). There is positive and significant relationship between Extraversion and Seeking the hours per week (r= 0/541). There are relationship between Openness to experience and Seeking the hours per week (r= 0/258) and between Agreeableness and Seeking the hours per week (r= 0/275). There isn’t any significant relationship between Conscientiousness and Seeking the hours per week (r= 0/092). The other findings show that there is negative and significant relationship between Neuroticism and use of Channels of access to information (r= -0/001) and there is positive and significant relationship between Extraversion and use of Channels of access to information (r=0/483). There are relationship between Openness to experience and use of Channels of access to information (r= 0/218) and between Agreeableness and use of Channels of access to information (r= 0/247). There isn’t any significant relationship between Conscientiousness and use of Channels of access to information (r= 0/051). Conclusion: Extroverted students spend more time for searching and meeting their information need than the others and Nervous students less than the others. Extroverted students use Libraries and information centers more than the other students and the other channels for access to information.

منابع و مأخذ:

اشکنی پور، ن. (1381) تغییر و تبدیل رفتار اطلاع یابی در جامعه استفاده کنندگان اطلاعات. اطلاع رسانی، 13(3 و 4)، 6-3.

دیانی، م.ح. (1377). جایگاه منابع اطلاعاتی در فرایند یادگیری دانشجویان دانشگاه فردوسی. کتابداری و اطلاع رسانی، 1(4)، 78-57.

دیلمقانی، م. (1375). بررسی رفتار اطلاع‌یابی و اعضای هیئت علمی رشته مهندسی مکانیک در کسب اطلاعات تخصصی در پنج دانشگاه شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد کتابداری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

 شعاع کاظمی، م.ا.؛ مؤمنی، م. (1388). رابطه هوش هیجانی و ویژگی‌های شخصیتی دانشجویان دختر رشته‌های تربیت بدنی و علوم تربیتی. روانشناسی و دین، 2(4)، 101-117.

صفری‌راد، ف.(1379). بررسی نیازهای اطلاعاتی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه شیراز و نقش کتابخانه‌ها در تأمین این نیازها. پایان نامه کارشناسی ارشد علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشگاه شیراز، شیراز.

طلاچی، ه. (1375). نیازهای اطلاعاتی متخصصان حوزه علوم پزشکی در ایران و جهان. فصلنامه کتاب، 7 (4)، 43-58.

طهماسبی، ص. (1383). بررسی رفتار اطلاع یابی اعضای هیات علمی و دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه‌های شهر ساری. تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه‌های عمومی، 52 و 53، 73-84.

فرهودی، ف. (1388). بررسی تأثیر حالات روانی کاربران بر میزان تشخیص ربط مدارک بازیابی شده هنگام جستجو. فصلنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 24(4)، 53-67.

فرهودی، ف. (1392). تأثیر ویژگی‌های شخصیتی کاربران بر قضاوت ربط. فصلنامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 29(2)، 317-331.

گنجی، ش. (1387). بررسی نیازهای اطلاعاتی و رفتار اطلاع یابی اعضاء هیئت علمی دانشگاه رازی کرمانشاه. فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، 4(12).

مکی‌زاده تفتی، ب. ف. (1375). بررسی نیازهای اطلاعاتی استادان تحقیق دانشگاه شیراز. پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری، دانشگاه شیراز، شیراز.

نکویی مقدم، م. (1387). بررسی رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی کارکنان و تعارض سازمانی (بین فردی) در سازمان‌های دولتی. مدیریت دولتی، 1(1)، 105-122.

نوروزی چاکلی، ع. ر. (1385). عوامل اصلی و مؤثر در رفتار جستجوگران اطلاعات. کتابداری و اطلاع‏رسانی، 9 (1)، 144- 175.

نوشین فرد، ف.(1384). بررسی عوامل مرتبط با رفتار اطلاع یابی اعضای هیات علمی. فصلنامه کتاب، 63.

نویدی، ف. (1386). اطلاع‏یابی و بررسی رفتار اطلاع‏یابی در محیط‏های جدید جستجو. نما (مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران)، 7 (1).

یمین فیروز، م. (1382). رفتار اطلاع یابی اعضای هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد از اینترنت. پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.

Case, Donald O (2002). A Survey of Research on Information Seeking, Needs and Behavior. New York: Academic Press, Incorporated. [Online]. Available at: http://search.barnesandnoble.com/booksearch(accessed Jan1, 2013).

Heinstrom, J. (2005). The influence of personality and study approach on students’ information-seeking behavior. Journal of Documentation, 61(2), 228-247.

Krikelas, J. (1983). Information seeking behavior: patterns and concepts. Drexel Library quarterly, 19, 5-20.

Murphy, Kelvin, R.; shofer, D. (2001). psychological testing: principle and application. 2nd edition

Osif, B. (2005). personality and the workplace: difficult employee. Libr manag, 19(4), 212-217.

Plamer, J. (1991). scientists and information 1:using cluster analysis to identify information style. Journal of documentation, 47(3), 254-275

Summers. E.; Matheson, j.; Corny, R. (1983). The Effect of Personal, Proffessional and Psychological Altributes and Information Seeking Behavior on the Use Information Sources by Eiducators. JASIS: Journal of theAmerican Society for Information Science, 34(1).

Wilson, T. D(2004). Human information behavior. Journal of Informing Science, 3(2), 49-56.