ارائه الگوی مناسب کتابخانه‌های کودکان از منظر کتابداران متخصص

محورهای موضوعی : دانش شناسی

بتول رضائی قمی ¹ (فارغ التحصیل کارشناسی ارشد رشته کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان)
محسن حمیدی ² (گروه کتابداری و اطلاع رسانی، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران)

تاریخ دریافت : 1393/03/02 تاریخ پذیرش : 1393/06/18 تاریخ انتشار : 1395/03/01

کلید واژه: کودکان, روش دلفی, الگوهای کتابخانه‌ای, ‌ رهنمودهای ایفلا, کتابخانه‌های کودکان, ‌ کنوانسیون حقوق کودک, متخصصان کتابداری,

چکیده مقاله :

هدف : ارائه الگوهای مناسب برای کتابخانه‌های کودک با اعمال رهنمودهای مورد نظر متخصصان کتابداری و کارشناسان با تجربه شورای کتاب کودک می‌باشد. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی بوده و بنا به ماهیت موضوع، اهداف پژوهش و سؤال ها از روش پیمایشی- تحلیلی استفاده می‌کند. جامعه پژوهش شامل 20 نفر از متخصصان کتابداری به عنوان گروه دلفی و 30 نفر از با سابقه‌ترین کارشناسان شورای کتاب کودک است. شیوه گردآوری داده‌ها با روش میدانی و به وسیله پرسش‌نامه 24 سؤالی محقق ساخته صورت گرفته است که ضریب پایایی آن برابر با 88/0 به دست آمد. در جمع آوری پرسش‌نامه‌ها از روش دلفی و در تحلیل آماری آنها از آزمون‌های تی-استیودنت و فریدمن استفاده شد. یافته ها: 65 درصد جامعه پژوهش را زنان تشکیل داده‌اند و 85 درصد متخصصان دارای میانگین سنی 41 سال بودند. سوابق بالا و شناخت مناسب جامعه فوق از خصصوصیات ذهنی و رفتاری کودکان و توصیه حداکثری به ضرورت تدوین الگو از دیگر یافته‌ها است. الگوهای ارائه شده در ده محور رفع نیازهای کودکان و خردسالان، مواد کتابخانه‌ای، خدمات، منابع انسانی، تبلیغات، مدیریت و ارزشیابی، فضا و وسایل تجهیزات، معیار انتخاب، بودجه، شبکه و بر اساس مفاد مندرج در کنوانسیون حقوق کودک و نیز برگرفته از رهنمودهای ایفلا تهیه شد. نتیجه گیری: نتایج بررسی نشان داد الگوهای ده‌گانه با اکثریت آراء مورد تأیید قرار گرفته است. دستیابی به حداقل 1/74‌ درصد برای الگوی 8، و حداکثر آن با 7/83 برای الگوی 1 بود. هم‌چنین در مجموع نظرات میانگین10 الگو از نظر جامعه پژوهش 89/77‌درصد شده است. دو فرضیه مطرح شده در خصوص پذیرش الگوی ده‌گانه و عملکرد ضعیف کتابخانه‌های کودکان، با آزمون تی– استیودنت به سطح معنی‌داری مناسب رسید و مورد تأیید قرار گرفتند. هم‌چنین زوایای خوبی در باب تدوین الگوهای ده‌گانه از نظر متخصصان برای روشن شدن مسئله پژوهش به دست آمد.

چکیده انگلیسی:

Purpose: This research presents a suitable model for children's library from special librarians' viewpoint. Methodology: This applied research was done using analytical survey approach. The research society includes fifty people of outstanding experts in children field and Librarianship. To collect desired data a researcher-developed questionnaire was utilized. Findings: The suggested model was on the basis of ten indicators confirmed by IFLA guidelines. Conclusion: Ten indicators and two research hypotheses were confirmed according to the experts' viewpoints.

منابع و مأخذ:

باب الحوائجی، ف.(1378). نقش و اهمیت کتابخانه‌های آموزشگاهی و رهنمودهای برای کتابخانه‌های کودکان. تهران: کتابخانه ملی و مرکز اسناد ملی جمهوری اسلامی ایران.

بختیاری ، ف. (1388). شناسایی ویژگی‌های ظاهری و محتوایی کتابخانه‌های مهد کودک از دیدگاه متخصصان ادبیات کودک شهر تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت، دانشگاه تربیت معلم، تهران.

تعاونی، ش. (خالقی)(1354). استانداردهای ایفلا برای کتابخانه‌های عمومی. تهران: مرکز خدمات کتابداری.

تعاونی، ش. (خالقی)(1380). کتابخانه‌های تخصصی- ایران- استانداردها. تهران: کتابخانه ملی و سازمان اسناد ملی جمهوری اسلامی ایران.

تعاونی، ش. (خالقی)(1381). استانداردهای کتابخانه‌های دانشگاهی ایران. تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.

تعاونی، ش. (خالقی)(1384). استاندارد کتابخانه‌های آموزشگاهی و رهنمودهای یونسکو و ایفلا برای کتابخانه‌های کودکان. تهران:‌ سازمان مرکز اسناد جمهوری اسلامی ایران.

تعاونی، ش.(خالقی)(1384). استانداردهای کتابخانه­ای مدارس برگرفته از رهنمودهای ایفلا.

حجازی، ب.(1383). ادبیات کودک و نوجوان.

دیانی، م. ح. (1387). روش‌های تحقیق در کتابداری. مشهد: انتشارات کتابخانه رایانه‌ای.

ذاکر شهرک، م. (1389). ارزیابی عملکرد کتابخانه‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در ایران، جهت ارائه الگوی ایجاد کتابخانه بین المللی کودکان و نوجوانان. رساله دکتری علوم کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران

سارارخش، ر. (1389). فرایند ترکیب و اشتقاق در دست نوشته‌های کودکان (سن 11-4سال). پایان نامه کارشناسی ارشد ادبیات، دانشگاه ازاد اسلامی واحد تاکستان ، تاکستان.

شمسایی فرد، ش. (1389). باز تولید تمایزات اجتماعی در ادبیات کودک، مطالعه و تحلیل نقاط آموزشی به وسیله توصیف تفاوت‌های اجتماعی در ادبیات کودک. پایان نامه کارشناسی ارشد علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران.

عازم، پ. (1376). ساختمان و تجهیزات کتابخانه. تهران: دبیرخانه هیأت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور.

عسگری مزرعه شاهی، ا. (1389). تعیین میزان رضایتمندی از فعالیت‌های شوراء و جایگاه کتابخانه تحقیقاتی شورا در تأمین نیازهای اطلاعاتی و نقش شورا در فعالیت‌های حوزه ادبیات کودک و نوجوان. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی ،دانشگاه علامه طباطبایی،تهران.

فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسات کتابداری (ایفلا)، ترجمه دکتر نرگس نشاط.

 Beik,j.i. (2011). Analysis of Metadata Schemas For Childerns Libraries .University of Wisconsia-Milwaukee.usa.

Children and Young people: library association guidelines for public library services.(1997).  London: CILIP.

 Fasick, A. M. (1991).  guidelines for children's services. The Hague: IFLA

Guidelines for library services for Young Adults: The Hague: IFLA section of libraries for children and Young Adults, 2004.

 IFLA/UNESCO school library manifesto: the school library in teaching and learning for all. IFLA, 2000.

IFLA (2001). The public library service-IFLA/UNESCO guidelines for development.

 IFLA/ for further information and more details, please consult the section on the IFLANET (www.ifla.org).

IFLA /Guidelines for library services to babies and toddlers. The guidelines are developed as a joint project (2006-2007). International federation of library associations and institutions IFLA professional  report 100.

IFLA and Contemporary Library Problems, Special Issue of IFLA Journal (1977); 2) IFLA's First Fifty years: Achievement and Challonge in International librarianship. edited by W.R.H. Koops and J. Wieder (1977).

Ludwig, L. and S. starr (2005). library as place: results of a delphi study.  Journal of the medical library association, 93(3), 315-327.

Rankin,C.; Black,A. (2003). A History of Childerns Library Design :Continuities and Assembly (Libraries Create Futures. Milan, Italy, 23-27 August 200

 Walter,v. (2003). A.Public Library Service to Childern and teens: A Research Agenda .Library Tends, 51(4),  571-589