بررسی چکیده‌های موجود در فصلنامه کتابداری کتابخانه و مرکز اسناد دانشگاه تهران براساس الگوی چکیده ساختاریافته

محورهای موضوعی : دانش شناسی

ناهید بنی اقبال ¹ , اشرف السادات بزرگی ² , ابوذر رمضانی ³

1 - استادیار گروه کتابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.
2 - استادیار گروه کتابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال
3 - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.

تاریخ دریافت : 1389/03/08 تاریخ پذیرش : 1389/11/17 تاریخ انتشار : 1390/03/01

کلید واژه: چکیده­نویسی, کیفیت چکیده, خوانایی چکیده, چکیده­های ساختاریافته, چکیده مقالات مجلات علمی,

چکیده مقاله :

هدف: تهیه چکیده ساختاریافته (ساختوار یا ساختاری) معرفی محتوای موضوعی مدرک را براساس طرح تعیین شده پیشنهاد می کند. این طرح جایگاه مقولات و مطالب مدرک را در چکیده نشان می دهد. چکیده ساختاریافته اولین بار در میان نشریات کتابداری ایران در فصلنامه کتابداری از سال 1386 در مقالات مورد استفاده قرار گرفت. روش: در این پژوهش ارزشیابی تغییر در نگارش چکیده های فصلنامه کتابداری بعد از دو سال با روش پیمایش مقایسه ای و ارزیابی ساختاری مورد بررسی قرار گرفته است. از مجلدهای 46 تا 48 فصلنامه کتابداری 24 جفت از چکیده های ساختاریافته و غیرساختاریافته از هر مقاله گردآوری و جامعه آماری پژوهش در نظر گرفته شد. جهت گردآوری اطلاعات از سه ابزار سیاهه وارسی، مقیاس خوانایی فلش و پرسشنامه استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش در روش سیاهه کنترل نشان داد که از میان 25 معیار ارزیابی کیفیت در سه معیار ارائه اطلاعات اهداف، بیان ‌نوع طرح پژوهش و توالی اطلاعات؛ چکیده های ساختاریافته وضعیت بهتری داشتند. یافته های پژوهش در بررسی مقیاس خوانایی فلش، نشان داد که دو نوع چکیده از نظر خوانایی با هم تفاوتی معناداری ندارند،‌ میانگین نمره مقیاس فلش دو نوع چکیده فارسی با نتایج پژوهش های انگلیسی زبان مطابقت دارد. نتایج: نتایج یافته های نظرسنجی از خوانندگان از طریق پرسشنامه نشان داد که از نظر آنها چکیده ساختاریافته نسبت به چکید ه غیرساختاریافته در مؤلفه های ترجیحات خوانندگان در مقیاس تفاوت معنایی، سهولت بازیابی اطلاعات و میزان خوانایی چکیده ها مناسب تر ارزیابی شدند.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The aim of this survey is to compare the structured abstracts of the articles of Journal of Library and Documentation Center of University of Tehran with the unstructured abstracts of the same articles of this journal.  Methodology: This is an applied research which is done according to comparison method by the help of using three different tools "Quality control checklist scale", "Rudolph Flesch's Reading Ease Formula", and online questionnaire. The population of the research is composed of the structured abstracts published during 2007 to 2008 in Journal of Librarianship Central Library and Documentation Center University of Tehran and unstructured abstracts prepared and submitted by the writers of the same articles to their first drafts, and the academic members of the universities and their under graduate students. Findings: The results show that readers of the structures abstracts believe that they are easily retrieval and their readability rate is higher. Conclusion: At the end, preparing of structured abstract for the articles in scientific journals and the evolution of this kind of abstracts is proposed.

منابع و مأخذ:

حفیظی‌اردکانی، محسن(1378). " تعیین میزان رعایت استاندارد در تهیه چکیده فارسی پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه تهران بین سالهایی 1376-1374". پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس.

خسروی، مریم. (1386). "بررسی میزان رعایت استاندارد ایزو 7144 در پایان نامه ها". فصلنامه کتاب 70.

دیانی، محمد حسین.( 1379). سنجش خوانایی نوشته های فارسی (خوانا نویسی برای کودکان ،نوسوادان و نوجوانان)، انتشارات کتابخانه رایانه ای.

دیبا، رضا (1384). "مقایسه چکیده های فارسی پایان نامه­های کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق(ع) 1368 الی 1382 با استاندارد ایزو 214. پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات.

سه دهی، مریم.(1388) "مقایسه میزان رعایت استانداردهای بین المللی ایزو در چکیده های فارسی پایان نامه های کارشناسی ارشد کتابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال و علوم و تحقیقات از سال 1380-1386". پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال.

شیردل، شهلا. دیانی، محمدحسین.(1386) " بررسی و مقایسه چکیده فارسی مقاله‌های مجله‌های علمی ـ پژوهشی حوزه علوم انسانی با استاندارد ایزو ۲۱۴". کتابداری و اطلاع‌رسانی ،ش ۳۸ ، تابستان ۱۳۸۶ : ص ۳۷ – ۵۲.

فرقدان، سمیه. (1375) "بررسی میزان انطباق چکیده مقالات فصلنامة گنجینة اسناد با استاندارد چکیده‌نویسی ایزو 214 . گنجینه اسناد فصلنامه تحقیقات تاریخی و مطالعات آرشیوی. شماره 72 - زمستان 1387. ص. 81- 86.

کربلایی آقائی، معصومه. "مطالعه میزان رعایت استاندارد های بین المللی ایزو در پایان نامه های کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه های دولتی شهر تهران در سال های 1366 تا 1374" . پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی . علوم انسانی – دانشگاه تربیت مدرس.

کریم زاده، سارا (1385).“بررسی وضعیت چکیده های پایان نامه های کارشناسی ارشد و دکتری رشته های فنی ومهندسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و مقایسه آن با استانداردهای چکیده نویسی” . پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات.

کیلوند، دونالد بی(1385). درآمدی بر نمایه سازی و چکیده نویسی. ترجمه مهدی حسینی. تهران: چاپار.

گیلوری، عباس(1374). بررسی همخوانی مجله های فارسی با استاندارد ایزو (ISO)، پایان نامه کارشناسی ارشد علوم پزشکی ایران، کتابداری واطلاع رسانی.

لنکستر، اف، دبلیو(1382). نمایه سازی و چکیده نویسی مبانی نظری و عمل. ترجمه عباس گیلوری. تهران: چاپار

مختاری، حیدر.(1383) "بررسی انطباق چکیده مقاله های مجلات دانشگاه های علوم پزشکی با دستور العمل های گروه ونکوور و استاندارد ایزو 214". فصلنامه کتاب. 57: ص. 42-52.

ملک محمدی، مریم (1386). "بررسی وضعیت چکیده های پایان نامه های دکتری رشته های علوم انسانی واحدعلوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی و مقایسه آن با استانداردهای چکیده نویسی". پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم وتحقیقات. 

Dupuy A, Khosrotehrani K, Lebbé C, Rybojad M, Morel P. Quality of abstracts in 3 clinical dermatology journals. Arch Dermatol 2003 May 1;39(5):589–93.

Hartley, J. Applying ergonomics to Applied Ergonomics. Appl Ergonom 1999 Dec;30(6):535–41.

Hartley, James. (2008). Academic writing and publishing: a practical guide. Routledge is an imprint of the Taylor & Francis Group, First published ISBN 0-203-92798-2

Hartley, James. Betts, Lucy (2007). “The effects of spacing and titles on judgments of the effectiveness of structured abstracts“. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 58(14):2335–2340

Hartley, James. Betts, Lucy (2008)."Revising and polishing a structured abstract: Is it worth the time and effort?". Journal of the American Society for Information Science and Technology

Narine L, Yee DS, Einarson TR et al( 1991). Quality of abstracts of original research articles in CMAJ in 1989. Can Med Assoc J;144: 449-453

Taddio, A., Pain, T, Fassos FF, Boon, H., Ilersich, AL, Einarson TR.( 1994 ). "Quality of nonstructured and structured abstracts of original research articles in the British Medical Journal, the Canadian Medical. CMAJ, 15;150(10):1611–