ریخت شناسی قصه های عامیانه بختیاری بر اساس الگوی ولادیمیر پراپ

محورهای موضوعی : مطالعات ایلات و عشایر

مهرانگیز محمودی کوهی ¹ (دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران)
شبنم حاتم پور ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی شوشتر، شوشتر، ایران.)

تاریخ دریافت : 1396/10/18 تاریخ پذیرش : 1396/10/18 تاریخ انتشار : 1396/12/01

کلید واژه: ادبیّات شفاهی- قصّه های عامیانه, ریخت شناسی- پراپ- قوم بختیاری,

چکیده مقاله :

قوم بختیاری ادبیّات شفاهی پرباری دارد امّا در دهه های اخیر به دلایل فرهنگی متعدد بسیاری از سنّت ها و ادبیّات شفاهی آن ها رو به فراموشی نهاده است از آنجایی که تاکنون هیچ گونه بررسی ساختاری بر روی قصّه های بختیاری صورت نگرفته است. هدف پژوهش حاضر گردآوری این بخش از زندگی این قوم و ریخت شناسی قصه های بختیاری براساس الگوی ولادیمیر پراپ است. در این پژوهش 24 قصّۀ پریان بختیاری از میان 53 قصّۀ گویشی، انتخاب گردید و بر اساس الگوی ریخت شناسی پراپ بررسی شد. شیوۀ پژوهش کیفی است و پژوهشگر با ابزار مصاحبه تمام قصه ها را از 35 نفر گویشور سالمند با میانگین سنی 67 سال جمع آوری نموده است. داده ها با روش تحلیل محتوا مورد تجزیه قرار گرفتند. و چهار قصّۀ بسیار معروف بختیاری به عنوان نمونه در این مقاله آورده شد.نتایج این تحقیق نشان می دهد که قصّه های پریان بختیاری به میزان قابل توجّهی از الگوی پراپ پیروی می کنند. کارکرد موجود در این قصّه ها خارج از 31 کارکرد پراپ نیست. اغلب این قصّه ها با خویشکاری نیاز و غیبت و مصیبت آغاز می شوند و با خویشکاری های رفع کمبود ، پاداش ، پیروزی و ازدواج پایان می پذیرند این قصّه ها بیشتر ساختاری ساده و شبیه به هم دارند و اغلب یک، دو و سه حرکتی هستند و همچنین این بررسی نشان داد که قصّه های بختیاری شامل تیپ های مختلف قصّه های ایرانی از قبیل حکایت های افسانه ای ، جانوران ، اسطوره ای و جن و پری است.