اثر سن نشا و تراکم گیاه بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج (Oryza sativa L.) در استان هرات- افغانستان

محورهای موضوعی : زراعت

حمیدالله ناصری ¹ , سیدمحسن نبوی کلات2* ² , رضا صدرآبادی حقیقی ³

1 - 1- دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران
2 - 2- دانشیار، گروه علوم کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران
3 - 3- استاد، گروه علوم کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مشهد، ایران

تاریخ دریافت : 1398/07/21 تاریخ پذیرش : 1398/09/08 تاریخ انتشار : 1398/09/01

کلید واژه: عملکرد دانه, ضرایب همبستگی, واژه‌های کلیدی: اجزای عملکرد, درصد دانه پوک,

چکیده مقاله :

به منظور مطالعه اثر سن نشا و تراکم گیاه بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج (رقم صدری) آزمایشی مزرعه ای در مرکز تحقیقات کشاورزی اردوخان استان هرات افغانستان (طول جغرافیایی "49 '11 °62 و عرض جغرافیایی "35 '20 °34) در سال زراعی 97-1396 انجام شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. سن نشا در سه سطح شامل (20، 30 و 40 روز) به عنوان عامل اصلی وتراکم کاشت درچهار سطح شامل (13، 17، 22 و 33 گیاه در متر مربع) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر سن نشا بر تعداد پنجه درگیاه، تعداد دانه درخوشه و عملکرد دانه و اثر تراکم گیاه بر تمام صفات جز وزن هزار دانه معنی دار بود. اثر متقابل دو عامل بر هیچ یک از صفات تاثیر معنی دار نداشت. مقایسه میانگین صفات نشان داد، بیش ترین تعداد دانه در خوشه و عملکرد دانه در هکتار در سن نشای 30 روز به دست آمد. همچنین بیش ترین تعداد پنجه درگیاه، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه در خوشه و درصد دانه پوک در تراکم 13 گیاه در متر مربع و بالاترین عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و عملکرد دانه در هکتار در تراکم 33 گیاه در مترمربع حاصل شد. بر اساس ضریب همبستگی ساده صفات، عملکرد دانه دارای همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد بیولوژیک، تعداد پنجه بارور در گیاه و تعداد دانه در خوشه بود.

چکیده انگلیسی:

In order to study effect of seedling age and plant density on yield and yield components of rice (Sadri cultivar), a field experiment was conducted at the Ordukhan Agricultural Research Center, Heart Province - Afghanistan (Geographical longitude: 62°11'29" east and geographical latitude: 34°20'35" north) during the cropping season 2017-2018. The experiment was laid out in complete block design with three replications. Seeding ages with three levels (20, 30 and 40 days) were considered as main plots and plant densities with four levels (13, 17, 22 and 33 plants/m2) were allocated as sub plots. Analysis of variance showed that the effect of seedling age on number of tillers per plant, numbers of grains per panicle and grain yield was significant. The plant density had significant effect on all traits (expect, 1000grains weight). Interaction of two factors had no significant effect on any of the traits. The means comparison showed that the highest of number grains per panicle and grain yield were obtained for 30 days seedling age. Also, the highest of number of tiller per plant, number of fertile tiller per plant, number of grains per panicle and percent of unfilled grain were obtained by 13 plants per m2. But the highest biological yield, harvest index (HI) and grain yield obtained by 33 plants per m2. Based on simple correlation coefficient of traits, grain yield had significant positive correlation with biological yield, number fertile tiller per plant and number grains per panicle.

منابع و مأخذ:

ر-    اخوان، ز. و فلاح نصرت آباد، ع. 1392. تاثیر گوگرد و مایه تلقیح تیوباسیلوس بر pH خاک، وزن خشک و قابلیت جذب فسفر در کلزا.  مجله الکترونیک مدیریت خاک و تولید پایدار، 3 (1): 13-1.
2-    بشارتی، ح. و ملک زاده، ط. 1394. تأثیر گوگرد و تیوباسیلوس بر رشد و جذب برخی عناصر غذایی گیاه سویا در چند چهار خاک آهکی با ظرفیت بافری متفاوت. نشریه پژوهشهای خاک (علوم خاک و آب )، 29 (2): 16-1.
3-    بی نام. 1395. شرکت فناوری زیستی مهر آسیا.
4-    بی نام. 1396.  وزارت جهاد کشاورزی، معاونت برنامه ریزی و اقتصادی، دفتر آمار و فنآوری اطلاعات.
5-    چقازردی، ح.ر.، محمدی، غ. و بهشتی آل آقا، ع. 1392. ارزیابی اثر گوگرد و کود دامی بر خصوصیات رشد گیاه ذرت(سینگل کراس 704 ) و اسیدیته خاک. نشریه پژوهشهای زراعی ایران، 11(1): 170-162.
6-    خادم, ا.، گلچین، ا. و زارع، ا. 1393. تأثیر کودهای دامی و گوگرد بر میزان جذب عناصر غذایی توسط ذرت
(Zea mays L). پژوهش های کاربردی زراعی، 27(103): 11-2.
7-    خاوازی، ک.، جهاندیده مهجن آبادی، ح. و تقی پور، ف. 1397. تأثیر کاربرد گوگرد، باکتری تیوباسیلوس و فسفر بر عملکرد و جذب عناصر غذایی گندم در یک خاک آهکی. نشریه مدیریت خاک و تولید پایدار، 8(2): 41-23.
8-    دورودیان، ح. ر. 1387. بررسی امکان تغییر فسفر قابل جذب خاک‌های آهکی و اثر آن بر عملکرد ذرت. دانش نوین کشاورزی، 6 (18) : 35-27.
9-    رحیمیان، ز. 1390. اثر گوگرد و تیوباسیلوس به همراه ماده آلی بر صفات کمی و کیفی کلزا. فصلنامه علمی پژوهشی فیزیولوژی گیاهان زراعی، 3(12): 27-19.
10-    سید شریفی، ر. و حیدری سیاه خلکی، م. 1394. تاثیر کود های بیولوژیک بر شاخص های رشدی و سهم فرایند انتقال مجدد ماده خشک در عملکرد دانه گندم. مجله پژوهش‌های گیاهی، 28(2): 343-326.
11-    فلاح، ع. ر.، مومنی، س. و شریعتی، ش. 1393. بررسی اثرات کودهای زیستی باکتری‌های محرک رشد و کود نیتروژنه بر پارامترهای کمی و کیفی گندم. تحقیقات کاربردی خاک، 2(1): 114-103.
12-    قبادی، م.، جهان بین، ش.، اولیایی، ح.، مطلبی فرد، ر. و پرویزی، خ. 1392. تأثیر کودهای زیستی فسفر بر عملکرد و جذب فسفر در سیب زمینی. نشریه دانش آب و خاک، 23(2): 138- 125.
13-    طریق الاسلامی، م.، ضرغامی، ر.، مشهدی اکبر بوجار، م.، اویسی، م. 1391. تأثیر تنش خشکی و مقادیرکود نیتروژن بر شاخص های فیزیولوژیک ذرت دانه ای. مجله زارعت و اصلاح نباتات، 8(1): 174-161.
14-    معتمد، ا.  1385. تاثیر مقادیر مختلف گوگرد بر خواص کمی و کیفی گندم رقم پیشتاز. مجله نهال و بذر، 2: 276– 273.
15-    ملکوتی، م. 1378. روش جامع تشخیص و ضرورت مصرف بهینه کودهای شیمیایی، انتشارات دانشگاه تربیت مدرس. تهران. 154 ص.
16-    نوربخش، ف.، بهدانی، م.، جامی الاحمدی، ع. و محمودی، س.1393. ارزیابی اثر تلفیقی کاربرد گوگرد با تیوباسیلوس بر عملکرد کیفی وخصوصیات مورفولوژیک گلرنگ. نشریه بوم شناسی کشاورزی، 6(1): 59-51.
17-    Ahmad, G., Jan, A., Arif, I. and Arif, M. 2006. Phenology and physiology of canola as affected nitrogen and sulfur fertilization. Agronomy Journal, 5 (4): 555-562.
18-    Amanullah, S., Fahad Bashir, A.,  Qahar, A. and Shah, S. 2015. Interactive effects of nitrogen and sulfur on growth, dry matter partitioning and yield of maize.  Pure and Applied Biology, 4(2): 164-170.
19-    Besharaty, H., Khavazi, K. and Saleh-Rastin, N. 2001. Evaluation of some carriers for thiobacillus inoculants used along with sulphur to increase uptake of some nutrients by corn and improve its performance. Plant Nutrition, 672-673.
20-    Cao, H., Zhang. L. and Melis, A. 2000. Bioenergetic and metabolic processes for the survival of sulfur-deprived Dunaliella salina (Chlorophyta). Journal of Applied Phycology, 13: 25-35.
21-    Erdem, H., Torun, M.B., Erdem, N., Yazıcı, A., Tolay, I., Gunal, E. and Ozkutlu, F. 2016. Effects of different forms and doses of sulfur application on wheat. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 4(11): 957-961.
22-    Fazili, I.S., Jamal, A., Ahmad, S., Masoodi, M., Khan, J.S. and Abdin, M.Z. 2008. Interactive effect of sulfur and nitrogen on nitrogen accumulation and harvest in oilseed crops differing in nitrogen assimilation potential. Journal of Plant Nutrition, 31(7): 1203-1220.
23-    Ferreira, R. and Teixeira, A. 2005. Sulfur starvation in Lemna leads to degradation of ribulose-bisphosphate carboxylase without plant death. Journal of Biological Chemistry, 267: 7253-7257.
24-    Karimizarchi, M., Aminuddin, H., Khanif, M.Y. and Radziah, O. 2014. Elemental sulfur application effects on nutrient availability and sweet maize response (Zea mays L.) in a high pH soil of Malaysia. Malaysian Journal of Soil Science, 18: 75-86.
25-    Khan, N., Jan, A., Ijaz, I., Khan, A. and Khan, N. 2002. Response of canola to nitrogen and sulfur nutrition. Asian Journal of plant sciences, 5(1): 516-518.
26-    Metwali, M. Ehab-Manal, R., Tarek, H. and Bayoumi, E.Y. 2010. Agronomical traits and biochemical genetic markers associated with salt tolerance in wheat cultivars (Triticum aestivum L.). Australian  Journal of Basic and Applied Sciences, 5(5): 174-183.
27-    Muhammad, A.R., Yang Feng, L., Iqbal, N., Manaf, A., Bin Khalid, M., Rehman, S., Wasaya, A., Ansar, M., Billah, M., Yang, F. and Yang, W. 2018. Effect of sulphur application on photosynthesis and biomass accumulation of sesame varieties under rain fed conditions. Agronomy, 8(149):1- 16.
28-    Qahar, A. and Ahmad, B. 2016. Effect of nitrogen and sulfur on maize hybrids yield and post-harvest soil nitrogen and sulfur. Sarhad Journal of Agriculture, 32(3): 239-251.
29-    Ravi, S., Channal, H.T., Hebsur, N.S. and Dharmatti, P.R. 2010. Effect of sulphur, zinc and iron  nutrition on growth, yield, nutrient uptake and quality of safflower (Carthamus tinctorius L.). Karnataka Journal of Agricultural Science, 21(3): 382-385

_||_