بررسی روابط متقابل شهر و روستا (نمونه موردی: روستاهای دهستان عشق آباد با شهر نیشابور)

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای

کتایون علیزاده ¹ (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، گروه جغرافیا، مشهد، ایران)
محمد حسن هجرتی ² (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، گروه جغرافیا، مشهد، ایران)
محمد احمد آبادی ³ (دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، مشهد، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/05/31 تاریخ پذیرش : 1394/05/31 تاریخ انتشار : 1392/09/01

کلید واژه: شهر, روستا, روابط متقابل فضایی, نیشابور, دهستان عشق آباد,

چکیده مقاله :

در این مقاله به بررسی روابط متقابل بین شهر نیشابور و دهستان عشق آباد پرداخته شده است . فضایی که از نظر طبیعی دارای ویژگی ها و محدودیت های خاص خود است. روش تحقیق بکار گرفته شده در این مقاله از نوع توصیفی - تحلیلی می باشد و جمع آوری اطلاعات از طریق روش کتابخانه ای و میدانی (به کمک پرسش نامه) انجام گرفته است. تعیین حجم نمونه با استفاده ازروش کوکران انجام گرفت و 300 پرسش نامه در میان 5 روستای نمونه در دهستان عشق آباد تکمیل گردید و بدین وسیله فرضیه های ارایه شده مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل با نقطه نظرات مدل ارتباطات مکانی جغرافیدان معروف، ادوارد اولمن (Edward Ullman‌) بیشترین تطابق را نشان می دهد،‌ بنابراین در این تحقیق نتایج با این مدل مقایسه شده است. یافته های بدست آمده تأییدی بر روابط جهانی مرکز - پیرامون در مقیاس ناحیه ای است و نشان می دهد که پیرامون (دهستان عشق آباد) از جوانب مختلف تحت سیطره و تسلط مرکز (شهر نیشابور) قرار گرفته است. کیفیت و شدت رابطه به گونه ای است که تسلط شهر نیشابور به دلایل مختلف از جمله: عدم وجود امکانات کافی در مرکز دهستان، نزدیکی فاصله، اختلاف فاحش سطح خدمات در دو مرکز جمعیتی مورد مطالعه و .... بر دهستان عشق آباد سایه افکنده است.

چکیده انگلیسی:

This research has considered the spatial interactions between  Nishabour city and Eshaghabad  rural district. District naturally has especial features and limitations, the        research method is analytical-descriptive and collecting the information have been done by  library method  and field work (with questionnaire) .Determination of sample volume has been done by Cocran method. We examined hypothesis by distributing  300  questionnaires between 5 sample villages in Eshaghebad rural district. The results showed the greatest similarities with Edward Ullman’s spatial interaction model.Therefore they are compared with this model.The findings also are certifying the universal core-periphery  relations in a regional range and also they show that periphery (Eshaghebad district) is surrounded from different aspects by center (Nishabour city). These relations are so great because of           different versions such as the lack of facilities in district, short distance, the high difference of services in two mentioned parts, Eshghabad was surrounded by Nishabour.

منابع و مأخذ:

1. آسایش، حسین، 1374، اقتصاد روستایی، انشارات پیام نور، تهران.

2. بررسی­های میدانی و محاسبات نگارندگان، 1391.

3. جهاد کشاورزی شهر عشق­آباد، 1389، بخش آمار و اطلاعات.

4. رضوانی، علی اصغر، 1382، رابطه شهر و روستا، نشر ماکان، تهران.

5. سعیدی، عباس، 1386، مبانی جغرافیای روستایی، انتشارات سمت، تهران.

6. سلطان زاده، حسین، 1367، مقدمه­ای بر تاریخ شهر نشینی در ایران، انتشارات امیرکبیر.

7. شایان، حمید، 1371، سیمای جمعیت روستایی شهرستان نیشابور، طرح و برنامه جهاد نیشابور.

8. صرامی، حسین، 1384، مرکز پیرامون و رابطه شهر و روستا،  فصل­نامه تحقیقات جغرافیایی، شماره 77، انتشارات آستان قدس رضوی.

9. طاهرخانی، مهدی و دیگران، 1383، مطالعه روابط متقابل شهر و روستا و نقش آن در تغییرات اقتصادی اجتماعی و فرهنگی نواحی روستایی (نمونه:  شهرستان هریس، مجله رشد، شماره 67.

10. فشار کی، پریدخت، 1375، جغرافیای روستایی (عمومی)، انتشارات پیام نور.

11. مارکزیک، جوفری و دیگران، 1386، اصول طرح تحقیق و روش شناسی، ترجمه مریم خسروی، انتشارات پژوهشگاه اطلاعات وزارت علوم.

12. مجد فر، فاطمه، 1383، جامعه شناسی عمومی، جلد اول، انتشارات شعاع.

13. معاونت برنامه­ریزی استانداری خراسان رضوی، 1391، سالنامه آماری (1390).