ارزیابی تغییر کاربری اراضی شهری در جهت ناپایداری توسعه سکونتگاه های شهری (مطالعه موردی: باغشهر مراغه طی سال های 1380 تا 1390)
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ایرسول قربانی 1 , راضیه تیموری 2 , نعیمه ترکمن نیا 3 , علیرضا جدیدیان 4
1 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
2 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
3 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
4 - دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پردیس ارس
کلید واژه: شهر, توسعه پایدار, کاربری اراضی, مراغه,
چکیده مقاله :
برنامه ریزی کاربری زمین، به چگونگی استفاده، توزیع و حفاظت اراضی اطلاق می شود. این نوع برنامه ریزی ازدیدگاه های متفاوتی می تواند مورد توجه قرار گیرد، ازجمله، دیدگاه توسعه پایدار یکی از مقبولترین دیدگاه های نگرش به کاربری اراضی می باشد. در این پژوهش سعی بر آن است که تغییر کاربری های اراضی شهری مراغه از منظر توسعه پایدار مورد مطالعه و سنجش قرار گرفته و میزان هماهنگی و یا عدم هماهنگی آن با این نوع توسعه در طی ده سال گذشته (1380- 1390) مورد مطالعه قرار گیرد. برای رسیدن به این هدف در این مقاله از روش توصیفی- تحلیلی و مطالعات اسنادی بهره گرفته شده است. تمامی داده های این پژوهش مستند بوده و شامل مصوبات تغییر کاربری اراضی توسط کمسیون ماده 5 استان آذربایجان شرقی برای شهر مراغه در طی دوره مورد مطالعه می باشد. حاصل این مطالعه نشانگر برخی از ناهماهنگی ها در برخی معیارهای توسعه پایدار بوده و حرکتی غیر پایدار و در جهت تخریب فضاهای سبز، در جریان مصوبات مربوط به تغییر کاربری ها را نشان می دهد. نتایج حاصل از بررسی ها نشان می دهد پرونده های ارجایی شهر مراغه به کمیسیون ماده 5 بسیار قابل توجه است و بیشتر موارد در جهت منافع درخواست کننده و شهرداری به تصویب رسیده است و در نظر نگرفتن پایداری شهری و مشکلات کالبدی و زیستی آن زمینه ساز مسائل و مشکلاتی شده است. از جمله اینکه بیشترین تعداد پرونده های مورد بررسی در جهت تغییرکاربری های باغات و فضاهای سبز شهری، بدون در نظر گرفتن دید سیستمی و همه جانبه نگر در کلیت شهر و عدم توجه به مسائل اجتماعی، فرهنگی شهر بوده است. این عامل همچنین باعث عدم تعادل در نظام کاربری اراضی شهری شده و اثرات مخربی در برنامه ریزی شهری و منطقه ای ایجاد خواهد کرد.
Land use planning, refers to how to use, distribute and protect the land. This type of planning can be considered from different perspectives, such as sustainable development perspective view is one of important land use views. in this paper we have tried to study and evaluate the land use change of Maragheh city from sustainable development perspective, and study the harmony or disharmony with this type of development in the past ten years (2001 - 2011). In this paper, to achieve this goal descriptive and analytical method and documentary studies were used. all data in this study are documentary and include land use changing approvals by the Commission 5 article in East Azarbaijan province for the city of Maragheh, during the study period.The result of this study indicates some inconsistency in some of the criteria for sustainable development and shows non-sustainable movement in order to destruction of green spaces, during the legislations related to changing land use. Also the results of this research show that the cases that were referred to Article 5 Commission are quite remarkable. and in most cases in order to the interest of the applicants and the municipality have been approved and ignoring the urban sustainability and its physical and biological problems cause some problems. Such as the largest number of investigated cases were for changing gardens and urban green spaces, without considering comprehensive and systematic view in whole city and with no attention to social and cultural issues in city. This factor also causes an imbalance in the system of urban land use and devastating effects in urban and regional planning will create. According to research in the past ten years (2001 - 2011), 45.29 percent of total land use change has been from gardens land use to residential land use. Also the studies are indicated the fact that, for all changes that have been take place during the study period, changing gardens land use to other land uses with 49.86 percent was the maximum land use change. This amount of gardens and urban green spaces land use changing indicate for unstable movement in order to Maragheh development.
1. پاپلی یزدی، محمد حسین، رجبی سناجردی، حسین، 1386، نظریههای شهر و پیرامون، انتشارات سمت، تهران.
2. پوراحمد، احمد، سیف الدینی و پرنون، زیبا، 1390، مهاجرت و تغییر کاربری اراضی در شهر اسلامشهر، فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، سال دوم، شماره پنجم، صص 152- 131.
3. پورمحمدی، ممحمد رضا، 1382، برنامهریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات سمت، تهران.
4. جدیدیان، ع، 1391، تحلیلی بر تخریب باغات و فضاهای سبز در فرایند گسترش شهری و راهبردهای مقابله با آنها (نمونه موردی: شهر مراغه)، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی، دانشگاه تبریز.
5. حسینزاده دلیر، کریم، و همکاران، 1389، تحلیلی بر تحولات کاربریهای اراضی شهر تبریزی از دیدگاه توسعه پایدار در طی سالهای 1387 -1383، فصلنامه جغرافیایی سرزمین، شماره 28.
6. خاکپور، براتعلی و همکاران، 1386، الگوی تغییر کاربری اراضی شهر بابل طی سالهای 1362-1378، مجله جغرافیا و توسعه ناحیهای، شماره نهم، صص 64- 45.
7. رضویان، محمد تقی، 1382، برنامهریزی کاربری اراضی شهری، انتشارات سمت، تهران.
8. روستا،مجتبی، 1389، بررسی وضعیت حفظ و نگهداری فضای سبز (باغات) شهر جهرم در راستای توسعه پایدار، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه فردوسی مشهد.
9. زیاری، کرامتاله، 1380، توسعه پایدار و مسئولیت برنامهریزان شهری در قرن بیست و یکم، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دوره 160، 385-371.
10. زیاری، کرامتاله و همکاران،1388، مبانی و تکنیکهای برنامهریزی شهری، چاپ اول، انتشارات دانشگاه بینالمللی چابهار.
11. سرائی، محمد حسین، و علیزاده شورکی،یحیی، 1388، تأثیر کمیسیون ماده 5 بر مدیریت کالبدی شهر یزد، فصلنامه جغرافیایی چشمانداز زاگرس، سال اول، شماره 1، 83-73.
12. سعید نیا ،احمد، 1378،کتاب سبز (کاربری زمین شهری)، سازمان شهرداری های کشور.
13. عبداللهی، جلال، رحیمیان، محمد حسن، دشتکیان، کاظم شادان، مهدی، 1385، بررسی اثرات زیست محیطی تغییر کاربری اراضی روی پوشش گیاهی مناطق شهری با بکارگیری تکنیک سنجش از دور، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست، شماره 29، صص 6-1.
14. فرهودی، رحمتاله، سیف الدینی، فرانک و زنگنه، مهدی، 1385، شهر خواف: الگویی جهت ارزیابی و تحلیل کاربری اراضی، مجله جغرافیا و توسعه، پاییز و زمستان، صص 129-107.
15. مرادی مسیحی، واراز،1381، برنامهریزی استراتژیک در کلان شهرها، انتشارات پردازش و برنامهریزی شهری، تهران.
16. مرصوصی، نفیسه و بهرامی، رحمتاله، 1389، توسعه پایدار شهری، انتشارات پیام نور.
17. مروارید، یونس، 1372، مراغه (افرازه رود)، انتشارات علمی، مراغه.
18. ملکی، سعید، 1390، سنجش توسعه پایدار در نواحی شهری با استفاده از تکنیکهای برنامهریزی (نمونه موردی: شهر ایلام)، فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره 9، شماره 21، صص 136-117.
19. ملکی، سعید، 1382، شهر پایدار و توسعه پایدار شهری، فصلنامه مسکن و انقلاب، شماره 102.
20. Button, K., 2002, City management and urban environment indicators, Ecol. Econ. 40.
21. Blower, A., 1994, Planning for Sustainable Environment, A Report by the Town and Country Planning Association.
22. Hoshino, J., 2001, Asian Urban Sustainability in the era of globalization, united Nation University, Institute of Advanced Studies, Tokyo, Japan.
23. Barow, C. J., 1995, Sustainable development, Concept, Value and Practice, Third World Planning, Rev, 17 (4).
24. Goward,S. & at al., 1985, Observed relation between thermal emission and reflected spectral radiance of a complex vegetated landscape, Remote Sensing of Environment, 18.
25. Wagrowski, D. M., and R. A. Hites., 1997, Polycyclic aromatic hydrocarbon accumulation in urban, suburban and rural vegetation, Environmental Science & Technology, 31, 1.
26.Chapian, F. Stuart., 1965, Urban Land- Use Planning, Chicago, University of Illinois Press.
27. Herbert, G., (1992, New Direction for Sustainable Urban Living, Gaia Book, London.
28. Strage, T. & Bayley, A., 2008, Sustainable Development, Linking Economy, Society, Environment, OECD.
_||_
