ارزیابی نقش سیاست تبدیل سکونتگاه های روستایی به شهر در کیفیت زندگی ساکنان محلی (مورد شناسی: شهرهای بُردِخون و بَنَک، استان بوشهر)
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
نصراله مولایی هشجین
1
(
استاد گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
)
مریم کریمیان
2
(
استادیار گروه جغرافیا، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران
)
عثمان بلوچی
3
(
دانش آموخته کارشناسی ارشد، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
)
الهه مغدانی
4
(
دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
)
کلید واژه: کیفیت زندگی, سیاست تبدیل روستا به شهر, شاخص های عینی, بُردِخون و بَنَک,
چکیده مقاله :
سیاست ارتقای روستاها به شهر، از جمله سیاست های نوینی است که اغلب کشورهای در حال توسعه آن را به منظور بهبود کیفیت زندگی ساکنان نواحی روستایی به کار می گیرند. در این راستا کشور ایران طی سه دهۀ اخیر این سیاست را با هدف ارتقای کیفیت زندگی و جلوگیری از ورود مهاجران روستایی به شهرهای بزرگ، دنبال کرده است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی نقش سیاست تبدیل روستاها به شهر در کیفیت زندگی ساکنان محلی، از طریق مطالعه شاخص های عینی است. محدوده انجام تحقیق، شهرهای بُردِخون و بَنَک در استان بوشهر می باشد. روش تحقیق؛ توصیفی- تحلیلی است و داده های مورد نیاز با استفاده از پرسش نامه از 278 سرپرست خانوار بدست آمده است. تحلیل داده ها نیز از طریق نرم افزار SPSS انجام شده است. نتایج به دست آمده بر اساس T-test در دو زمان قبل و بعد از شهر شدن نشان می دهد که سیاست ارتقای روستا به شهر باعث بهبود چشمگیر کیفیت زندگی در هر دو شهر بُردِخون و بَنَک شده است. طبق نتایج روش آماری تحلیل مسیر، در هر دو شهر مؤلفه امکانات خدماتی بیشترین تأثیر را برکیفیت زندگی داشته است. اما کمترین تأثیرگذاری در شهر بردخون به مؤلفه اطلاعات و ارتباطات و در شهر بنک به مؤلفه امکانات فراغتی تعلق گرفته است.
The policy of promoting villages to towns is one of the modern policies that most developing countries adopt improve the life quality of rural dwellers. Accordingly, Iran, in recent three decades, has followed this policy so as to promote the life quality and prevent rural dwellers to migrate to big cities The goal of the present study is an evaluation of the role of the policy of changing villages to towns in the dweller’s life quality through studying observable indexes. The study id done in towns of Bordekhoon and Banak in Busher Province. The research is descriptive–analytical. The required data have been collected through questionnaire distributed among 278 family men or women. The data analysis has been done by SPSS software, too. The results of present research on the basis of t. test before and after urbanization have shown that the policy of promoting village to towns has caused a remarkable promotion in life quality of both towns of Bordekhoon and Banak. Based on the path analysis, the component of service facilities has highly influenced life quality in both towns. However, the least influential components in Bordekhoon and Banak are Information and communication and recreational facilities, respectively.
1. امیرانتخابی هشتپری، شهرام، 1387، فرآیند و پیامدهای فضایی- کالبدی تبدیل روستا به شهر در شهرستان تالش، رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، 256 صفحه.
2. ایزدی خرامه، حسن، 1380، تبدیل روستا به شهر و نقش آن در توسعه روستایی مورد استان فارس، رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامهریزی روستایی دانشگاه تربیت مدرس تهران.
3. شکویی، حسین، 1380، دیدگاههاینودرجغرافیایشهری، چاپ چهارم، انتشارات سمت، تهران.
امکچی، حمیده، ۱۳۸۳، شهرهای میانی و نقش آنها در چارچوب توسعه ملی، چاپ اول، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
4. زبردست، اسفندیار، ۱۳۸۳، اندازه شهر، چاپ اول، انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، تهران.
5. فنی، زهره، 1382، شهرهای کوچک رویکردی دیگر در توسعه منطقهای، چاپ اول، انتشارات سازمان شهرداریهای کشور.
6. خوارزمی، شهیندخت، 1383، کیفیت زندگی و الزامات عصر دیجیتال در ایران، شبکه فناوری اطلاعات ایران، تهران.
7. جمعه پور، محمود و رشنودی، بهزاد،1390، بررسی نقش شهرهای کوچک در توسعه مناطق روستایی پیرامون با تأکید بر کیفیت زندگی، مجله توسعه روستایی، دوره سوم، شماره 1، 64 – 45.
8. رکنالدین افتخاری، عبدالرضا و ایزدی خرامه، حسن،1381، نقش تبدیل روستا به شهر در افزایش فرصتهای شغلی و کاهش بیکاری در نواحی روستایی (مورد: استان فارس)، دومین همایش دوسالانه اقتصاد ایران، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
9. رضوانی، محمدرضا و همکاران، 1389، توسعه و سنجش شاخصهای کیفیت زندگی شهری (مطالعه موردی: شهر نورآباد، استان لرستان)، مجله مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقهای، شماره دوم، صص110-87.
10. رضوانی و همکاران، 1386، نقش و عملکرد شهرهای کوچک در توسعه روستایی با استفاده از روش تحلیل شبکه مورد: دهستان رونیز (شهرستان استهبان)، پژوهشهای جغرافیایی، شماره 61 ، صص 58- 45.
11. قالیباف، محمد باقر و همکاران، 1388، سنجش میزان رضایتمندی ساکنان روستایی از کیفیت زندگی و آثار آن بر امنیت مناطق مرزی: مطالعه موردی بخش نوسود استان کرمانشاه، فصلنامه روستا و توسعه، شماره ۳، صص 184- 163.
12. ربانی خوراسگانی، علی و کیانپور، مسعود، 1386، مدل پیشنهادی برای سنجش کیفیت زندگی؛ مطالعه موردی: شهر اصفهان، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شماره 59-58.
13. رضوانی، محمدرضا و همکاران، 1388، ارتقای روستاها به شهر و نقش آن در بهبود کیفیت زندگی ساکنان محلی (مطالعه موردی: شهرهای فیروزآباد و صاحب در استانهای لرستان و کردستان)، مجله پژوهشهای روستایی، شماره اول، صص 66-33.
14. رضوانی، محمدرضا، منصوریان، حسین، 1387، سنجش کیفیت زندگی: بررسی مفاهیم، شاخصها، مدلها و ارائة مدل پیشنهادی برای نواحی روستایی، فصلنامه روستا و توسعه، شماره ۳، صص 26- 1.
15. سرایی، محمدحسین و اسکندری ثانی، محمد، 1386، تبدیل روستاهای بزرگ به شهرهای کوچک و نقش آن در تعادل بخشی ناحیهای موردشناسی: ریوش شهرستان کاشمر، فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 10، صص 182- 165.
16. فرجی ملائی، امین و همکاران، 1389، تحلیل ابعاد کیفیت زندگی در نواحی شهری ایران، مجله پژوهش و برنامهریزی شهری، شماره دوم، صص 16-1.
17. عنبری، موسی، 1389، بررسی تحولات کیفیت زندگی در ایران (1365 تا 1385)، مجله توسعه روستایی، دور دوم، شماره 1، 181-151.
18. مهدوی، مسعود و طاهرخانی، مهدی، ۱۳۸۳، کاربرد آمار درجغرافیا، انتشارات قومس، تهران.
19. رزاقی، ابراهیم، 1367، اقتصاد ایران، نشر نی، چاپ اول، تهران.
20. رستمی، کورش،1380، بررسی عملکرد منطقهای شهرهای کوچک با استفاده از تحلیل شبکه (مطالعه موردی: دارخوین، خوزستان)، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس.
21. غفاری، غلامرضا و امیدی، رضا، 1388، کیفیت زندگی شاخص توسعه اجتماعی، نشر شیرازه، تهران.
22. قادرمزی، حامد، 1383، نقش روستاشهرها در توسعه روستاهای پیرامونی (مطالعه موردی: روستاشهر دهگلان)، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس.
23. باقری، اشرف السادات، 1375، کارکردهای شهرهای میانی در توسعه ناحیهای (مطالعه موردی نجف و خمینی شهر)، رساله دکتری جغرافیا و برنامهریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، استاد راهنما: دکتر حسین شکویی.
24. کوکبی، افشین و همکاران، 1384، برنامهریزی کیفیت زندگی شهری در مراکز شهری، تعاریف و شاخصها، مجله جستارهای شهرسازی، شماره 12، صص 13-6.
25. سلیمزاده، حمیده، افتخار، حسن، پوررضا، ابوالقاسم و مقیم بیگی، عباس، 1386، اشتغال مجدد بازنشستگان و شاخصهای کیفیت زندگی، فصلنامه رفاه اجتماعی، سال هفتم، شماره 26، صص 297-287.
26. مهندسین مشاور آبادی، 1384، طرح هادی شهر بردخون، شهرداری بردخون.
27. مهندسین مشاور مآب، 1383، طرح هادی شهر بنک، شهرداری بنک.
28. مرکز آمار ایران، 1385، سرشماری نفوس و مسکن استان بوشهر.
29. Tuerah, N., 1997, Rural-Urban Linkages and Development: A Case Study of Northwest, Indonesia, the University of British Columbia, Canada.
30. Epley, D. & Menon, M., 2008, A Method of Assembling Cross-sectional Indicators into a Community Quality of Life, Soc Indic Res, 88:281-296.
31. Campbell, A.; Converse, P.; and Rogers, W., 1976, The Quality of American Life, New York: Russell Sage Foundation
32. United Nations Population fund., 2007, State of World Population 2007, Unlishing the Potential of Urban Growth, New York, UNFPA.
33. Kamp, I., K, Van, Leidelmeijer, K., Marsman, G. and de Hollander, A., 2003, Urban environmental quality and human wellbeing: Towards a conceptual framework and
demarcation of concepts; a literature study, Landscape and Urban Planning, 65(1-2).
34. Costanza, R., 2007, Quality of life: An approach integrating opportunities, human needs, and subjective well-being, Ecological Economics, 61(2-3).
35. Rahman & Mittelhamer & Wandschaneder., 2003 ,Measuring the Quality of Life Across countries: A sensitivity Analysis of well-being indices, wider internasional conference on inequality, poverty and Human well-being, May 30-31, 2003, Helsinki, Finland.
_||_