تحلیل و اولویت بندی بررسی کیفیت زندگی محلات شهری (مطالعه موردی: شهر جویبار)

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای

صدیقه لطفی ¹ (استاد گروه جغرافیا، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران)
محبوبه کوچک زاده ² (دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران)
زلیخاه خیرخواه ³ (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران)
امیر اشنویی ⁴ (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/05/21 تاریخ پذیرش : 1394/05/21 تاریخ انتشار : 1393/12/01

کلید واژه: تاپسیس, کیفیت زندگی, اولویت بندی, محلات شهری, جویبار,

چکیده مقاله :

کیفیت زندگی، به دلیل گسترش روند صنعتی شدن و پیشرفت فناوری که توجه به بعد کمی زندگی انسان را مد نظر قرار می دهد و همچنین به دنبال غفلت از جنبه های کیفی زندگی انسان، طی چند دهه ی گذشته در کشور های غربی مورد توجه اندیشمندان و متفکران علوم انسانی قرار گرفت. هدف از پژوهش حاضر بررسی و مقایسه ی کیفیت زندگی محلات شهر جویبار در قالب سه بعد اجتماعی، اقتصادی و کالبدی و 17 شاخص که از طریق مدل آنتروپی شانون انجام شده است. در این راستا، برای رفع اختلاف مقیاس شاخص ها و محاسبه شاخص ترکیبی از روش استاندارد کردن استفاده شده است و همچنین تاپسیس به عنوان روش تصمیم گیری چند شاخصه ای در این تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است و نتیجه ای که از این پژوهش به دست آمده این است که محلات 10 گانه ی شهر جویبار از نظر این شاخص ها در سه گروه کم برخوردار، نیمه برخوردار، برخوردار تقسیم شده اند. در شهر جویبار محلات بالامحلـه، تـازه آبـاد کم بــرخوردار (محروم) و محلات حیدرآباد، جوان محله، باغبان محله، شهرک سپاه در گروه نیمه برخوردار و محلات کلاگر محله، سراج کلا، کردمحله، فقیه محله در طبقه ی برخوردار قرار می گیرند و در پایان کار با استفاده از نرم افزار GIS نقشه ی مربوط به هرکدام از این سطوح ترسیم شده است.

چکیده انگلیسی:

Due to the expansion of industrialization and development of technology which focuses on quantitative aspect of human life and also due to the ignorance from qualitative aspects of human life, in these recent decade life quality has been mainly considered by western human scientists and thinkers. The goal of this research is to investigate and compare life quality in 3 dimensions which are  social, economic and somatic one and 17 indicators through Shannon Entropy in Juybar neighborhoods.in this respect, in order to eliminate differences of scale among indicators and calculate mixed indicator, standardization method has been used. Also TOPSIS model has been used as a multi-criteria decision making method. The results obtained from this study shows that the Juybar’s decuple neighborhoods have been divided to 3 groups of less possessed (poor), semi-possessed and well possessed (wealthy). In Juybar city Bala Mahale and Taze Abad neighborhoods are considered as less possessed, Heydar Abad, Javan Mahale, Baghban Mahale and Shahrake Sepah neighborhoods are considered as semi-possessed and Kalagar Mahale, Seraj Kala, Kord Mahale and Faghih Mahale neighborhoods are considered as well possessed.at the end by using GIS software, adequate map for each of these levels was drawn.

منابع و مأخذ:

1. ابوالحسنی، فرحناز و ایزدی، ملیحه، 1389، کاربرد تکنیک تاپسیس در تحلیل و اولویت بندی توسعه ی پایدار مناطق شهری، جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، شماره 38، صص 83-100.

2. پور جعفر، محمدرضا، تقوایی، علی اکبر و کوکبی، افشین،1384، برنامه­ریزی کیفیت زندگی در مراکز شهری، تعاریف و شاخص­ها، جستارهای شهرسازی، شماره 12، صص6-13.

3. پورمحمدی، محمد رضا، 1387، برنامه­ریزی کاربری اراضی شهری، سمت، تهران.

4. چپ من، دیوید، 1384، آفرینش محلات و مکان­ها در محیط انسان ساخت، ترجمه: شهر زاد فریادی و منوچهر طبیبیان، انتشارات دانشگاه تهران.

5. حبیبی، سید محسن،1382، چگونگی الگو پذیری و تجدید سازمان استخوان بندی محله، نشریه­ی هنرهای زیبا، شماره 13، صص 32-39.

6. ربانی خوراسگانی، علی و کیانپور، مسعود، 1386، مدل پیشنهادی برای سنجش کیفیت زندگی: مطالعه­ی موردی: شهر اصفهان، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، شماره 15، صص 108-67.

7. روابط عمومی شهرداری و شورای اسلامی شهر جویبار، 1389، دستاورد جویبار، کانون آگهی و تبلیغات نقش جهان.

8. سازمان مسکن و شهرسازی استان مازندران،1382، طرح توسعه و عمران شهر جویبار، جلد یک، وضع موجود و تجزیه و تحلیل و استنتاج از بررسیهای مهندسین مشاور بعد تکنیک.

9. ستاری، محمد حسین ومنصوریان، حسین،1388، توسعه و سنجش شاخص­های کیفیت زندگی شهری (مطالعه­ی موردی: شهر نورآباد، استان لرستان، مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، شماره 2، صص87-110.

10. سیف الدینی، فرانک، 1388، فرهنگ واژگان برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای، چاپ دوم، انتشارات دانشگاه شیراز.  

11. عزیزی، محمد مهدی،1385، محله­ی مسکونی پایدار: مطالعه­ی موردی نارمک، نشریه­ی هنرهای زیبا، شماره 27، صص 46-35.

12. قاسم زاده، علی، 1384، تأثیر مشاوره شغلی به شیوه­ی نظریه­ی سازگاری شغلی دیویس بر کیفیت زندگی کارکنان شهرداری اصفهان، پایان نامه کارشناسی ارشد رشته­ی مشاوره گرایش شغلی، دانشگاه اصفهان، گروه مشاوره.

13. کلانتری، خلیل، 1380، برنامه­ریزی و توسعه منطقه­ای (تئوری­ها و تکنیک­ها)، انتشارات خوشبین، تهران.

14. گروسی، سعیده و نقوی، علی،1387، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در شهر کرمان، فصلنامه رفاه اجتماعی سال هشتم، شماره 30 و31، صص 82-61.

15. محمدی، جمال،1381، تحلیلی بر مفاهیم کمی و نقش آن در برنامه­ریزی شهری و منطقه­ای، مجله­ی فضای جغرافیایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، سال دومَ، شماه 5، صص 62-41.

16. موسوی، مینو، 1380،‌ محیط زیست و کیفیت زندگی شهری در نیورت، فصلنامه شهرداری­ها، دوره 3، شماره 27، 43-41.

17. Commins RA., 2005, Moving From the quality of life cincept to a theory, Jornal intellectual disability reaserch, Vol 49, pp 699-709.

18. Dissart, J. Deller, S., 2000, Quality of Life in the Planning Literature, Journal of Planning Literature, Vol 15, pp 135-161.

19. Filkins,J,c.Allen,7S.cordes, 2004, Predicting Commuting Satisfaction Among Rural Residents: An Integral Model, center for Rural Commuting Revitalization and Development, University of Nebroska- Lincoln,jornal series no. 12451.

20.Tuan seic, F., 2000, subjective assessment of urban quality of life in Singapore,Habitat international, Vol 24, pp 31-49.

21. king CR,H., 2003, Quality of life from Nursing and patient perspective, Jones and Bartlett publishers. Massachusettes.

22. Mc crea, r., tung-kai, S., and Robert Stimson., 2004, Midelling urban quality of life in south east Queensland by linking subjective and objective indicators, 28^th Australian and New Zealand regional Science Associaion International annual Conference, Wollongong, Nsw 28^th September .

23.Schalock, R.L., 2003, The Concept of Quality of Life: what we know and do not know, Jornal of Intellectual Disability Research, Vol 48(3), 203, P16.

24. Schneider,M., 1976, The Quality of Life and Social Indicators Research, Public Adminstration Review, Vol 36, (30:297-05).

25. Zebardast, E.,2009, the housing domain of quality of life satisfaction in the Spontaneous settlements on the Tehran metropolitan fring, Social Indicators Research, 90.