تحلیل محدودیت های حکمروایی مطلوب شهری و ارائه راهبردهای کاربردی (مطالعه موردی: شهر همدان)

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای

صادق حسنی ¹ , پروانه زیویار ² , محسن رنجبر ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانشیار گروه جغرافیا، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/05/26 تاریخ پذیرش : 1402/07/02 تاریخ انتشار : 1402/07/02

کلید واژه: حکمروایی, چالش های شهری, راهبرد, مدل SWOT, شهر همدان ,

چکیده مقاله :

مقدمه: همدان به عنوان یکی از شهرهای مهم کشور، با چالش‌های گسترده‌ای در فرآیند مدیریت شهری مواجه است. سوء مدیریت در ارائه خدمات در بین مناطق شهری، عدم عدالت فضایی، ناهمگونی‌های کالبدی- فضایی، عدم شفافیت در ارائه طرح‌ها و برنامه‌ها و افزایش مشکلات شهروندی در ارتباط با این حوزه سبب افزایش مشکلات شهر همدان شده است.

هدف: به طوری که ادامه روند حاضر می‌تواند شهر را در سطوح مختلفی نیز با بحران‌هایی جدی مواجه کند که در این زمینه پرداختن به مساله چالش­ها و محدودیت­های حکمروایی شهری امری ضروری به نظر می­رسد.

روش‌شناسی تحقیق: پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و از نظر هدف کاربردی و توسعه­ای، تبیین چالش­ها و محدودیت­های حکمروایی مطلوب شهری قرار می­دهد و به ارائه راهبردهای کاربردی می­پردازد. جامعه آماری تحقیق حاضر را کلیه کارشناسان خبره و عالی مجموعه مدیریت شهر همدان تشکیل می­دهند که حجم نمونه آن­ها تعداد 30 نفر تخمین زده شد.

قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهر همدان می­باشد.

یافته ­ها: تحلیل یافته ­های پژوهش بر اساس مدل­های آزمون میانگین در نرم افزار SPSS و مدل ارائه استراتژی SWOT مورد پردازش قرار گرفت.

 نتایج: نتایج نشان داد مهمترین چالش­های حکمروایی مطلوب شهری شهر همدان شامل عوامل مشارکتی، اثربخشی و کارایی و عوامل فسادزا می­باشد که راهبرد SO به عنوان مهمترین راهبرد حکمروایی مطلوب شهری شهر همدان به دست آمد. مهمترین فرصت‌های شهر همدان در راستای استفاده از راهبردهای مطلوب حاکمیت شهری شامل عواملی نظیر تغییر رویکرد شهرداری از یک نهاد خدماتی به یک نهاد اجتماعی، ایجاد و ارتقاء فناوری نوین در شهرداری مناطق مختلف شهر همدان و اهمیت و توجه به همدان به عنوان یک شهر بزرگ با پیشینه تاریخی و گردشگری، و برگزاری دوره‌های آموزشی در راستای تکریم ارباب رجوع در منطقه می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

Introduction: Hamedan, as one of the important cities of the country, faces wide challenges in the urban management process. Mismanagement in the provision of services among urban areas, lack of spatial justice, physical-spatial heterogeneity, lack of transparency in providing plans and programs, and the increase in citizen problems related to this area have caused the problems of Hamedan city to increase.

Research Aim: So that the continuation of the current process can face the city with serious crises at different levels، in this context، it seems necessary to address the challenges and limitations of urban governance.

Methodology: The current research، with a descriptive-analytical method and in terms of practical and developmental goals، explains the challenges and limitations of desirable urban governance and presents practical strategies. The statistical community of the current research is made up of all the expert and excellent experts of Hamedan city management group، whose sample size was estimated to be 35 people.

Studied Area: The geographical area of   this research is the city of Hamadan.

Results: The analysis of the research findings was processed based on the mean test models in SPSS software and the SWOT strategy presentation model.

Conclusion: The results indicate that the main challenges of desirable urban governance in Hamedan city include participatory factors، effectiveness and efficiency، and corruptive factors. The "SO Strategy" was identified as the most important strategy for desirable urban governance in Hamedan city. The main opportunities for Hamedan city in utilizing desirable governance strategies include changing the municipality's approach from a service-oriented institution to a social institution، adopting and promoting innovative technologies in municipal services across different areas of the city، emphasizing Hamedan's significance as a major city with a historical and touristic background، and conducting training programs to honor local authorities in the region.

منابع و مأخذ:

ابراهيم پور حبيب،اليكي فهيمه. (1395)، بررسی نقش حکمرانی خوب در کارآمدی دولت¬ها،كنفرانس بين¬المللي نخبگان مديريت، دوره 1. https://www.sid.ir/paper/864728/fa#downloadbottom
اربابی سبزواری آزاده و قاسم¬پور آرش. (1400). تحلیلی بر جایگاه حکمروایی خوب شهری و نقش آن در نظام مدیریت و برنامه‌ریزی شهری (مورد مطالعه: شهرداری اهواز). رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 5(16)، 42-18. http://www.majournal.ir
اسکندری ثانی، محمد؛ ملازاده، مهدی و پورداداش، امیر. (1396). ارزیابی میزان مشارکت شهروندان در مدیریت شهری بر اساس الگوی حکمروایی شایسته شهری، مورد شناسی: منطقه آزاد ارس (شهر جلفا). برنامه¬ریزی منطقه¬ای، 7(27)، 168-159.
https://jzpm.marvdasht.iau.ir/article_2463.html
اطهاری، کمال. (1386). حکمروایی شهری و مبانی نظری و ضرورت شکل گیری آن در ایران. جستارهای شهرسازی، 19و20، 17-8. https://www.sid.ir/paper/506486/fa
امیرانتخابی، شهرام؛ حسینی، سیدعلی و میثمی،سعید. (1399). تحلیلی بر ارتباط حکمروایی خوب و توسعه ی کارآفرینی شهری (مورد: شهر رشت). مهندسی جغرافیایی سرزمین، 4(1)،224-206. 20.1001.1.25381490.1399.4.7.15.0dor:
امینیان، ناصر؛ سیدنقوی، میرعلی؛ جهانیان، منوچهر و امامی سید محسن. (1396). وضعیت ارزیابی شاخص‌های حکمروایی مطلوب در توسعه گردشگری شهری (مورد مطالعه: شهر تهران). اقتصاد و مدیریت شهری، ۵ (۱۸)، ۱39-۱27.
https://www.sid.ir/paper/240351/fa
برک¬پور، ناصر و اسدی، ایرج. (1387). نظریه¬های مدیریت و حکمروایی شهری، گزارش نهایی طرح پژوهشی قرارداد شماره 32122، دانشگاه هنر (دانشکده معماری و شهرسازی).
بوچانی، محمدحسین؛ صرافی، مظفر؛ توکلی¬نیا، جمیله و دشتی، علی. (1396). تحلیل ساختاری حاکمیت ملی و مدیریت محلی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در پرتو رویکرد حکمروایی شایسته شهری. مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 9(2)،236-211.
https://doi.org/10.22631/isih.2017.2301.2761
بیروتی، علی؛ زیاری، کرامت الله و سلطان¬زاده، حسین. (1400). ارزیابی و تحلیل وضعیت شاخص های حکمروایی خوب شهری (مطالعه موردی: شهر گناوه). دانش شهرسازی، 5(2)، 94-79. https://doi.org/10.22124/upk.2021.16306.1451
تابعی، نادر؛ کریمی، آرام و مرادی، ثروت‌اله. (1396)،توسعه پایدار محله‌ای در چارچوب حکمروایی خوب شهری (مورد مطالعه: محلات شش شهرداری تهران). جغرافیا و مطالعات محیطی، 6(22)، 36 -21. https://sanad.iau.ir/Journal/ges/Article/978625
توکلی‌نیا، جمیله؛ اسکندرپور، مجید و برغمندی، مجتبی. (1391). درآمدی بر حکمروایی خوب شهری. ¬نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 1، 152-135. https://www.sid.ir/paper/507605/fa
خاتم، سعید؛ احمدی، سید عباس و خاتم، مهناز. (1402). بررسی و تحلیل شاخص‌های حکمروایی شهری در کلان‌شهر تهران با استفاده از روش دیمتل فازی. جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، 34(3)،64-51. https://doi.org/10.22108/gep.2022.133499.1523
رجب¬زاده نوبخت،ساناز. (1395). شناسایی سازوکارهای توانمندسازی شورایان محلات شهر تهران مورد مطالعه پهنه شمالی کلانشهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد،گروه جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تهران.
رضایی، محمدرضا و شمشیری، مسلم. (1391). بررسی و ارزیابی جایگاه نظام حکمروایی خوب شهری در ساختار مدیریتی شهر شیراز. چهارمین کنفرانس برنامه¬ریزی و مدیریت شهری، 20 و 21 اردیبهشت. https://civilica.com/doc/164821
سرایی، محمدحسین؛ شاه کرمی، نعمت؛ آنیژ، حجت و کمانداری، محسن. (1393). ارزیابی و تحلیل مدیریّت شهری با تأکید بر شاخص‌های حکمروایی مطلوب شهری (مطالعه موردی: شهر خرم آباد). جغرافیای اجتماعی شهری، 1(1)، 61-43.
10.22103/JUAS.2015.1771doi:
شریف¬زاده اقدم ابراهیم؛ شیخی عبداله و حیدری تاشه کبود اکبر. (1398). ارزیابی مشارکت شهروندان در حکمروایی خوب شهری (نمونه موردی: شهر پیرانشهر). مطالعات محیطی هفت حصار، ۷ (۲۸)، 60-45.dor: 20.1001.1.23225602.1398.7.28.6.8
شماعی، علی؛ آدینه وند، علی‌اصغر و حاجی‌زاده، مریم. (1391). ارزیابی عملکرد شهرداری ها بر اساس حکمروایی خوب شهری (مطالعه موردی: شهر یاسوج). مطالعات مدیریت شهری، 4(3)، 20-1. https://sanad.iau.ir/fa/Article/824461
غلامی نورآباد هادی؛ میره¬ای محمد و جاوید علیرضا. (1401). تببین الگوی حکمروایی هوشمند با رویکرد مشارکت مردمی در تصمیم-گیری شهری (نمونه موردی: شهر تهران). برنامه‌ریزی و آمایش فضا، ۲۶(۱)، ۱۳۹-۱۱۹. doi: 10.50541/HSMSP.26.1.113
فیروزی، محمد علی و علیزاده، هادی. (1396). تحلیل و پیش بینی تحقق رویکرد حکمروایی شهری در مدیریت شهری اهواز. فضای جغرافیایی، 17(58)، 284-265. http://geographical-space.iau-ahar.ac.ir/article-1-1562-fa.html
محمودنیا علیرضا؛ زیاری یوسفعلی و سرور رحیم. (۱۴۰۰)، تبیین نقش حکمروایی خوب بر تاب آوری شهری (مطالعه موردی: محله امیریه ناحیه ۲، منطقه ۱۱ تهران). مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی، ۲(۳)، ۱۵۷-۱۴۱. doi: 10.52547/gsma.2.3.141
مشکینی، ابوالفضل و موذن، سهراب. (1394). تحلیل حکمروایی مطلوب شهری در پایداری شهرها مطالعه موردی: شهر عجب‌شیر. آمایش محیط، 8(29)، 132-99. https://sanad.iau.ir/Journal/ebtp/Article/988311
معروف¬نژاد، عباس و خواجوی¬نیا، لاله. (1399). ارزیابی و رتبه بندی برخی از مؤلفه¬های حکمروایی در مناطق شهری شرق کلانشهر اهواز از دیدگاه شهروندان وکارشناسان با استفاده از تکنیک MABAC. جغرافیا و مطالعات محیطی، 9(34)، 106-89.
https://sanad.iau.ir/Journal/ges/Article/978908
نصیری هنده خاله، اسماعیل. (1400)، سنجش و ارزیابی اثرات حکمروایی خوب بر بازآفرینی پایدار بافت های فرسوده شهری خرم آباد. مطالعات جغرافیایی مناطق کوهستانی، ۲(۴)، ۱50-۱33. doi:10.52547/gsma.2.4.133
Bibri، S. E., & Krogstie, J. (2017). Smart sustainable cities of the future: An extensive interdisciplinary literature review. Sustainable cities and society، 31، 183-212. doi: 10.1016/j.scs.2017.02.016
Bibri, S. E., Krogstie, J., & Kärrholm, M. (2020). Compact city planning and development: Emerging practices and strategies for achieving the goals of sustainability. Developments in the built environment, 4, 100021. doi: 10.1016/j.dibe.2020.100021
Cech، T. V. (2018). Principles of water resources: history, development, management, and policy. John Wiley & Sons.
Crane, A., Matten, D., Glozer, S., & Spence, L. J. (2019). Business ethics: Managing corporate citizenship and sustainability in the age of globalization. Oxford University Press, USA.
Demirgüç-Kunt, A., Klapper, L., Singer, D., & Ansar, S. (2022). The Global Findex Database 2021: Financial inclusion، digital payments، and resilience in the age of COVID-19. World Bank Publications.
El-Muwalla, M. (2020). The implementation of good governance at Jordanian Universities: A fiction or a reality? Higher Education in the Arab World: Government and Governance, 175-190.
doi:10.1007/978-3-030-58153-4_7
Fenderesi, L. S., Edrisi, A., & Mousaei, M. (2022). The effect of relative deprivation on the quality of life of youth people (Case study: Tehran city). Sociological Studies of Youth, 13(47), 55-78.
doi:10.22034/ssyj.2022.1965324.1258
Gao، X.، & Yu، J. (2020). Public governance mechanism in the prevention and control of the COVID-19: information، decision-making and execution. Journal of Chinese Governance, 5(2), 178-197.
doi:10.1080/23812346.2020.1744922
Gillio, N. (2017). Le foncier، une ressource territoriale pour le développement économique (Doctoral dissertation، Université Grenoble Alpes (ComUE)).
Hooghe, L., Marks، G., Schakel, A. H., Osterkatz, S. C., Niedzwiecki, S., & Shair-Rosenfield, S. (2016). Measuring regional authority: A postfunctionalist theory of governance, Volume I. Oxford University Press.
Javid, A., & Behzadfar, M. (2018). An Assessment of the Logical Value of Comprehensive Urban Development Plans of Tehran. Journal of Urban Economics and Management, 6(23) , 1-13.
doi: 10.29252/iueam.6.23.1
Kalimullah, N. A., & Nour, M. A. (2017). Farewell to the Weberian Bureaucracy in Bangladesh: Sociological and Administrative Analysis. Competency, 1(2), 15-29.
Letawana, S. J. (2017). An assessment of participatory governance in Mangaung Metropolitan Municipality in the Free State (Doctoral Dissertation, University of the Free State).
http://hdl.handle.net/11660/6502
Mandeli, K. (2019). Public space and the challenge of urban transformation in cities of emerging economies: Jeddah case study. Cities, 95, 102409. doi: 10.1016/j.cities.2019.102409
McKinley, D. C., Miller-Rushing, A. J., Ballard, H. L., Bonney, R., Brown, H., Cook-Patton, S. C., ... & Soukup, M. A. (2017). Citizen science can improve conservation science، natural resource management, and environmental protection. Biological Conservation, 208, 15-28.
doi:10.1016/j.biocon.2016.05.015
Owusu-Agyeman, Y. (2021). Transformational leadership and innovation in higher education: A participative process approach. International Journal of Leadership in Education, 24(5), 694-716.
doi: 10.1080/13603124.2019.1623919
Parnell, S. (2016). Defining a global urban development agenda. World development, 78، 529-540.
doi:10.1016/j.worlddev.2015.10.028
Pitsis, A., Clegg, S., Freeder, D., Sankaran, S., & Burdon, S. (2018). Megaprojects redefined–complexity vs cost and social imperatives. International Journal of Managing Projects in Business, 11(1), 7-34. doi: 10.1016/j.worlddev.2015.10.028
Pozoukidou, G., & Chatziyiannaki, Z. (2021). 15-Minute City: Decomposing the new urban planning eutopia. Sustainability, 13(2), 928. doi: 10.3390/su13020928
Sharp, R. (2019). Organizing for change: People-power and the role of institutions. In Policies for a Small Planet (pp. 39-64). Routledge.
Wildavsky, A. (2017). Leadership in a small town. Routledge.
Zhang, X. Q. (2016). The trends، promises and challenges of urbanisation in the world. Habitat international, 54, 241-252. doi: 10.1016/j.habitatint.2015.11.018