تحلیل ساختاری حکمروایی محیط زیست شهری با رویکرد آینده پژوهی (مطالعه موردی: شهر تهران)
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ایحسین حاتمی نژاد 1 , رضا کانونی 2 , نوشا همقدم 3
1 - استاد گروه جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 - دانش آموخته دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران، ایران
کلید واژه: "حکمروایی محیط زیست", "حکمروایی پایدار", "عوامل پیشران", "تکنیک میک مک", "شهر تهران",
چکیده مقاله :
مقدمه: مسائل محیط زیستی در عصر حاضر با پیچیدگیهای مختلفی روبرو است که حل مسائل و مشکلات ناشی از محیط زیست شهری صرفاً با تکیه بر تفکرات مهندسی و تغییر در کالبد شهری قابل انجام نیست و در این بین رویکرد حکمروایی شایسته راهکارهای مختلفی را با تکیه بر مسئولیت پذیری مدیران و شهروندان و افزایش تعامل بین بخش دولتی، خصوصی و عمومی برای حل مشکلات محیط زیست شهری خارج از چهارچوبهای سنتی را ارائه می دهد. هدف: پژوهش حاضر با هدف تحلیل ساختاری حکمروایی محیط زیست شهری با رویکرد آینده پژوهی و شناسایی پیشران‌های آن در شهر تهران انجام شده است. روش‌شناسی تحقیق: این پژوهش از نظر ماهیت، بر اساس روش علم آینده‌پژوهی، تحلیلی و اکتشافی و بر اساس هدف کاربردی است. داده‌های کیفی با پرسشنامه باز و بررسی اسناد به کار گرفته شد و داده‌های کمّی به صورت عددی و از طریق وزن‌دهی پرسشنامه‌های دلفی تهیه شد. تحلیل دادهها با استفاده از نرم افزار میک مک و با روش ماتریس اثرات متقاطع انجام شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهر تهران می باشد. یافته ها: یافته‌ها بر اساس وضعیت صفحه پراکندگی عوامل بیانگر سیستم ناپایدار است و بیشتر عوامل در اطراف محور قطری صفحه پراکنده هستند. همچنین از بین 35 عامل در نظر گرفته شده، در نهایت با توجه به امتیاز بالای تأثیرگذار و تأثیرپذیری مستقیم 16 عامل به عنوان خروجی میک مک، در آینده حکمروایی محیط زیست شهری در تهران تأثیرگذار هستند. نتایج: نتایج نشان می‌دهد از بین 16 عامل پیشران، پنج عامل بهبود نقش حکمروایی شهری در افزایش مشارکت مردم، سازمانهای مردم نهاد، توجه مسولان به بهبود وضعیت محیط زیست شهری، ارتقاء فرهنگ زیست محیطی و مشارکت شهروندان و اجتماعات محلی بیشترین تأثیر را بر حکمروایی محیط زیست داشته‌اند و از اهمیت بیشتری برخوردار بودند.
Introduction: Environmental issues in the present era are facing various complexities that do not make the problems and problems arising from the urban environment simply possible with the technique of engineering interpretation and change in the body of Shahrivar, and in the meantime, the governance approach is appropriate. Relying on the responsibility of the energy manager and the citizens and increasing the interaction between the public sector, provides specific and public solutions to the problems of the urban environment outside the traditional framework. Research Aim: the approach to urban good governance examined issues beyond a physical view of the environment and with a systematic approach. Methodology: In terms of nature, this research is based on the method of futurology, analytical and exploratory science and based on applied purpose. Studied Areas: The geographical area of this research is Tehran city. Results: The available findings based on the condition of the scattering plate indicate the unstable system and there are other factors about the diagonal axis of the scattering plate. Also, among the 35 factors considered, finally, due to being over-influenced and directly influencing 16 factors in the title of Mick Mac output, the future of urban urban governance in Tehran will be influential. Conclusion: The results show that among the 16 drivers, five factors improve the role of urban governance in increasing people's participation, NGOs, officials attention to improving the urban environment, promoting environmental culture and citizen participation and more associations in the governing environment The environment has and in terms of desire has caused.
احمدی دهکاء، فریبرز؛ سجادی، ژیلا؛ واحدی یگانه، فرید. (1397). سنجش میزان تحقق¬پذیری فرهنگ محیط¬زیست شهری در راه رسیدن به توسعه پایدار شهری، (مطالعه موردی: شهر سنندج). فصلنامه شهر پایدار، 1(1)، 13-1. 10.22034/jsc.2018.87656doi:
احمدیان، شادی؛ مروتی، مریم؛ رباطی، مریم و صادقی¬نیا، مجید. (1397). ارزیابی کیفیت محیط¬زیست شهری با استفاده از روش تحلیل عاملی (بررسی موردی: کلانشهر کرمانشاه). فصلنامه علوم محیطی، 16(2)، 164-149. https://envs.sbu.ac.ir/article_97931.html
اردلان، داریوش؛ داودپور، زهره و زیاری، کرامت اله. (1399). مقایسه دو نظریه حکمروایی شهری و تاب آوری نهادی در نظام مدیریت شهری با روش تحلیل محتوا و ارائه مدل ارتقا یافته (نمونه موردی: شهر قزوین). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 15(1)، 150-133. https://jshsp.rasht.iau.ir/article_672740.html
پوراحمد، احمد؛ ابدالی، یعقوب و اله قلی‌پور، سارا. (1399). تحلیل فضایی آثار حکمروایی بر زیست‌پذیری شهری (مورد مطالعه: کانون‌های جرم‌خیز مناطق 11 و 12 شهر تهران). برنامه‌ریزی فضایی، 10 (2)، 104-83. doi:10.22108/sppl.2019.116717.1377
جوانبخت، محمد؛ کیاورز مقدم، مجید؛ نیسانی سامانی، نجمه؛ زبردست، لعبت و درویشی بلورانی، علی. (1398). مدل¬سازی مکانی زمانی کیفیت محیط¬زیست شهری. پژوهش¬های جغرافیای انسانی،51(1)، 247-229. doi:10.22059/jhgr.2018.249566.1007615
حاتمی‌نژاد، حسین؛ بذرافکن، شهرام و آروین، محمود. (1396). تحلیل نقش الگوی حکمروایی خوب شهری درکاهش آسیب¬پذیری مسکن شهری در برابر زلزله. مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 12(3)، 617-599.
http://jshsp. iaurasht.ac.ir/article _535790.html
حیدریان، شیدا و رحیمی، محمود (1396) تدوین و سنجش معیارهای مداخله یکپارچه در ساماندهی سکونتگاه‌های غیررسمی با رویکرد حکمروایی شهری (مطالعه موردی: ناحیه نایسر شهر سنندج). مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، 12(4)، 933-915.
doi: http://jshsp.iaurasht.ac.ir/article_538296.html
ربانی، طاها؛ مشکینی، ابوالفضل؛ رکن الدین افتخاری، عبدالرضا و رفیعیان، مجتبی. (1398). تبیین مسائل حکمروایی شهری در سناریوهای آینده کلانشهر تهران مبتنی بر رویکرد تبدیل سناریوهای کیفی به کمّی. فصلنامه شهر پایدار، 2(1)، 62-45.
doi: 10.22034/jsc.2019.188307.1027
رضویان، محمدتقی؛ کانونی، رضا و یارمرادی، کیومرث. (1395). محیط زیست شهری. چاپ اول، تهران: نشرعلم.
زیاری، کرامت اله و کانونی، رضا. (1400). تحلیل ساختاری تاب آوری اجتماعی در چهارچوب حکمروایی شایسته شهری با رویکرد آینده پژوهی (مطالعه موردی: شهر اردبیل). برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 25(3)، 91-59 http://hsmsp.modares.ac.ir/article-21-44636-fa.html
صفایی¬پور، مسعود و آزادبخت، مریم. (1397). نقش مدیریت شهری با تأکید بر نقش شهرداری بر پایداری زیست-محیط (مطالعه موردی: منطقه 2 شهر اهواز). فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 15(58)، 128-115. https://sanad.iau.ir/Journal/sarzamin/Article/822980
فیروزی، محمدعلی؛ روستایی، شهریور؛ کاملی فر، محمدجواد و ملکی، سعید. (1398). تحلیل مؤلفه های تبیین کنندة حکمروایی شهری دانش بنیان (مطالعه¬ای در کلان¬شهر تبریز). پژوهش¬های جغرافیای برنامه¬ریزی شهری، 7(3)، 489-471. doi:10.22059/ jurbangeo. 2019.253968.880
مشکینی، ابوالفضل؛ ربانی، طاها؛ رکن¬الدین افتخاری، عبدالرضا و رفیعیان، مجتبی .(1398). آینده‌نگاری حکمروایی، بسط مفهوم و آینده حکمروایی کلانشهر تهران. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 7(3)، 453-431. 10.22059/jurbangeo.2019.241191.778
معروفی، ایوب؛ سجادی، ژیلا و رضویان، محمدتقی. (1398). ارزیابی سناریونگاری مشارکتی در آینده¬پژوهی محیط¬زیست منطقة 1 شهر تهران. جغرافیا و پایداری محیط، 9 (2)، 114-97 . 10.22126/ges.1970.1160doi:
ملکی، سعید؛ زارعی، جواد و زادولی خواجه، شاهرخ. (1397). ارزیابی شاخص¬های حکمروایی مطلوب شهری با رویکرد مدیریت محله محور(مورد شناسایی: محلات شهر همدان). جغرافیا و آمایش شهری منطقه¬ای، 8(29) 74-61. 10.22111/gaij.2018.4292doi:
ملکی، سعید و سعیدی، جعفر. (1395). بررسي ابعاد زيست¬محيطي و جايگاه محيط¬زيست شهري در برنامه‌هاي توسعه ايران. فصلنامه مطالعات مديريت شهري، 8(27)، 89-70 https://sanad.iau.ir/Journal/ums/Article/824712.
نصیری¬راد، شیما. (1393). بررسی نقش عناصر اقلیمی در آلودگی هوای شهر تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته آب و هواشناسی کاربردی، دانشگاه زنجان.
هادی بیگلو، حسین؛ سرور، رحیم و نوری، علی. (1397). تببین تحقق¬پذیری حکمروایی خوب شهری با تاکید بر هوشمند¬سازی مکان (موردکاوی شهر تهران). فصلنامه مدیریت شهری، 52(204)، 204-189.https://sid.ir/paper/92326/fa
Aina, Yusuf A. A., Wafer, F., Ahmed. & Habib M. Alshuwaikhat. (2019). Top-down sustainable urban development? Urban governance transformation in Saudi Arabia. Cities, 90, 272–281. https://doi.org/10.1016/j.cities.2019.03.003
Bao, Haijun., Chengcheng, Wang., Lu, Han., Shaohua, Wu., Liming, Lou., Baogen, Xu., & Yanfang, Liu. (2020). Resources and Environmental Pressure, Carrying Capacity, And Governance: A Case Study of Yangtze River Economic Belt, Sustainability, 12, 1576, 1-18. doi:10.3390/su12041576.
Brennan. Ciara. M. Dobbs. V. Gravey. And Attracta Uí Bhroin (2018). Policy Paper: The Future of Environmental Governance in Northern Ireland. https://www.brexitenvironment.co.uk/download /4083.pp 1-31.
Chakraborty, A., & Macmilan, A. (2015). Scenario Planning for Urban Planners, Toward a Practitioner’s Guide. Journal of the American Planning Association, 81(1), 18-29. https://doi.org/10.1080/01944 363.2015.1038576.
Duckett, D. et al .(2017). Scenario planning as communicative action: Lessons from participatory exercises conducted for the Scottish livestock industry. Technological Forecasting & Social Change, 114(4), 138-151. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2016.07.034.
Feola, Giuseppe. J. Suzunaga. J. Soler. Michael K. Goodman. (2019). Ordinary land grabbing in peri-urban spaces: Land conflicts and governance in a small Colombian city. Geoforum, 1-13. 0016-7185. https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2019.05.018.
Fu, Q. (2018). Bringing Urban Governance Back in: Neighborhood Conflicts and Depression, Social Science and Medicine, 196, 1–9. https://doi.org/10.1016/j.socscimed.2017.10.035.
Jean-Frédéric Morin & Corentin Bialais. (2018). Strengthening Multilateral Environmental Governance through Bilateral Trade Deals. Policy Brief , 123, 1-12. https://www.jstor.org/stable/resrep17319.
Huang, Ping. V. Castán Broto. & L. Katrin Westman. (2020). Emerging dynamics of public participation in climate governance: A case study of solar energy application in Shenzhen, China, Urban Institute, Interdisciplinary Centre of the Social Sciences (ICOSS), University of Sheffield, Sheffield, UK. pp 1-13. doi: 10.1002/eet.1886.
Kennedy, Loraine., & Ashima Sood. (2018). Outsourced urban governance as a state rescaling strategy in Hyderabad, India, Cities, 0264-2751, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.cities.2018.09.001.
Li, Weian., J. Xu., & M. Zheng. (2018). Green Governance: New Perspective from Open Innovation, Sustainability, 10, 3845, 1-19. doi:10.3390/su10113845.
Loorbach, D., & Shiroyama, H., (2016). The challenge of sustainable urban development and transforming cities. In: Loorbach, D., Shiroyama, H., Wittmayer, J.M., Fujino, J., Mizuguchi, S. (Eds.), Governance of Urban Sustainability Transitions, Theory and Practice of Urban Sustainability Transitions. Springer, E-book, pp. 3–12.
Luo, Ming., R. Fan., Y. Zhang., & Ch. Zhu. (2020). Environmental Governance Cooperative Behavior among Enterprises with Reputation Effect Based on Complex Networks Evolutionary Game Model, Int. J. Environ. Res. Public Health, 17, 1535, 1-18. doi:10.3390/ijerph17051535.
Nagel, Melanie. M. Stark. K. Satoh. M. Schmitt. Elena. Kaip. (2019). Diversity in collaboration: Networks in urban climate change governance, Urban Climate 29. 100502. Pp1-14 https://doi.org/10.1016/j.uclim.2019.100502.
Nemoto, N., & L. Liu. (2020). Measuring the Effect of Environmental, Social, and Governance on Sovereign Funding Costs. ADBI Working Paper 1088. Tokyo: Asian Development Bank Institute.
Patterson, J., Schulz, K., Vervoort, J., van der Hel, S., Widerberg, O., Adler, C., ... Barau, A. (2017). Exploring the governance and politics of transformations towards sustainability. Environmental Innovation and Societal Transitions, 24, 1–16. https://doi.org/10.1016/j.eist.2016.09.001.
Rasoolimanesh, M., N., Badarulzanan, N., Abdullah, A., Behrang, M. (2019). How Governance Influences the Components of Sustainable Urban Development? Journal of Cleaner Production, https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.117983.pp1-30.
Robati, M., Monavari, S.M. and Majedi, H., (2015). Urban Environment Quality Assessment by Using Composite Index Model. Wiley Online Library. 1473- 1480.
Setzer. J. (2017). How Subnational Governments Are Rescaling Environmental Governance: The Case of the Brazilian State of São Paulo. Journal of Environmental Policy & Planning, 19(5), 503–519, https://doi.org/10.1080/1523908X.2014.984669.
Sharma, P. (2020). Opportunities and struggles of decentralized governance reform for urban municipalities in India, World Development Perspectives. 17, 100174. 1-12 doi.org/10.1016/j. wdp.2020.100174
Solmes, A. (2020). Seeking a Path to Wellness and Flourishing: Exploring Ecological Citizenship, Systems Thinking, and Environmental Governance in Southwest Yukon, Theses and Dissertations (Comprehensive). 2244, 1-337.
Tosun, J., & Lang, A., (2017). Policy integration: mapping the different concepts. Policy Stud, 38(6), 1–18.
Urho, Niko. M. Ivanova. A Dubrova and N Escobar-Pemberthy. (2019). International Environmental Governance: Accomplishments and Way Forward, Nordic Council of Ministers, Denmark. DOI: 10.6027/TN2019-518.pp7-105
Xian, Shi., & Z GU. (2020). The making of social injustice and changing governance approaches in urban regeneration: Stories of Enning Road, China. Habitat International 98, 102149. 1-11 https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2020.102149.
Xu, Kai., L. Loh., & Q. Chen. (2020). Sustainable Innovation Governance: An Analysis of Regional Innovation with a Super Efficiency Slack-Based Measure Model. Sustainability, 12, 3008; doi:10.3390/su12073008. 1-19.
Yañez Soria, K., Ribeiro Palacios, M., & Abigail Morales Gomezb, C. (2019). Governance and policy limitations for sustainable urban land planning. The case of Mexico. Journal of Environmental Management, 109575. 1-9. https://doi.org/10.1016/j.jenvman.2019.109575.
Yousaf, Momna. F. Ihsan. A. Ellahi .(2015). Exploring the impact of good governance on citizens' trust in Pakistan, Government Information Quarterly, 33, 200-209. https://doi.org/10.1016/j.giq.2015.06.001.
Zurba, M., Stucker, D., Mwaura, G., Burlando, C., Rastogi, A., Dhyani, Sh., & Koss, R. (2020). Intergenerational Dialogue, Collaboration, Learning, and Decision-Making in Global Environmental Governance: The Case of the IUCN Intergenerational Partnership for Sustainability. Sustainability, 12, 498, 1-19. doi:10.3390/su12020498.
