• صفحه اصلی
  • ارزیابی اثرگذاری طرح بهسازی مسکن بر کیفیت محیطی نواحی روستایی شهرستان اردکان یزد با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری
کد مقاله : JSHSP-2308-2875 (R1) بازدید : 255 PDF XML

نوع مقاله: پژوهشی

ارزیابی اثرگذاری طرح بهسازی مسکن بر کیفیت محیطی نواحی روستایی شهرستان اردکان یزد با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری

طیبه السادات طباطبایی 1 ( دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )
شهره تاج 2 ( استادیار گروه جغرافیا، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )
علیرضا استعلاجی 3 ( استاد گروه جغرافیا، واحد یادگار امام (ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، شهر ری، ایران )

تاریخ ارسال : 1402/09/17 تاریخ تایید : 1402/10/25

کلید واژه: مدلسازی معادلات ساختاری, کیفیت محیطی, طرح بهسازی مسکن, شهرستان اردکان,

چکیده مقاله :

مقدمه: بهسازى روستاهاى کشور نیازمند دستیابی به شناختى جامع از اوضاع و شرایط اقتصادى - اجتماعى و فرهنگى جوامع روستایى از یک‌سو و آشنایى با معمارى مساکن آنان از سوى دیگر است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی اثرات برنامه‌ها و سیاست‌های طرح بهسازی مسکن روستایی در ساختار روستایی است. هدف: هدف این پژوهش ارزیابی اثرات سیاست‌ها و برنامه‌های بهسازی مسکن روستایی بر ساختار روستاهای شهرستان اردکان یزد است. روش‌شناسی تحقیق: روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و داده‌ها به روش پیمایشی تهیه شده است. برای اعتبار داده‌ها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. جامعه آماری پژوهش ساکنین مناطق روستایی شهرستان اردکان هستند. در این پژوهش از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده استفاده شده است. برای تعیین حجم نمونه آماری از جدول بارتلت و همکاران استفاده شد که 209 نفر به عنوان جامعه آماری انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از تکنیک‌های آماری توصیفی، همبستگی، رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، روستاهای شهرستان اردکان یزد است. یافته ها: یافته ها نشان داد بین برنامه ها و سیاستهای طرح بهسازی مسکن با ابعاد ساختار روستایی رابطه معنی‌داری وجود دارد. میزان قدرت ابعاد بررسی شده ساختار روستایی برسیاست‌ها و برنامه‌های بهسازی یکسان و یک جهت نیست، بین همه مولفه های کالبدی، اقتصادی، زیست‌محیطی و اجتماعی ساختار روستایی با سیاست‌ها و برنامه‌های بهسازی رابطه مستقیم وجود دارد. نتایج: در بین این ابعاد، بعد کالبدی با ضریب 514/0 اثرگذاری و قدرت تبیین بیشتری نسبت به ابعاد دیگر بررسی شده مسکن در پیش بینی سیاست‌ها و برنامه‌های بهسازی دارد. در رتبه دوم اثرگذاری بعد اقتصادی 160/0 قدرت تبیین بیشتری نسبت به سایر ابعاد دارد.

چکیده انگلیسی :

Introduction: The improvement of the country's villages requires a comprehensive understanding of the economic, social and cultural conditions of the rural communities on the one hand and familiarity with the architecture of their homes on the other hand. The aim of the current research is to evaluate the effects of the programs and policies of the rural housing improvement plan in the rural structure. Research Aim: The purpose of this research is to evaluate the effects of rural housing improvement policies and programs on the structure of villages in Ardakan, Yazd. Methodology: The research method in this study is descriptive-analytical and the data was prepared by survey method. Cronbach's alpha coefficient was used to validate the data. The statistical population of the research is the residents of rural areas of Ardakan County. In this research, a simple random sampling method was used. To determine the size of the statistical sample, Bartlett et al.'s table was used, and 209 people were selected as the statistical population. Descriptive statistical techniques, correlation, and multivariate regression were used to analyze the data. Studied Areas: The geographical territory of this research is the villages of Ardakan County of Yazd. Results: The findings showed that there is a significant relationship between the plans and policies of the housing improvement project and the dimensions of the rural structure. The strength of the investigated dimensions of the rural structure in policies and improvement programs is not the same and in one direction, there is a direct relationship between all the physical, economic, environmental and social components of the rural structure with improvement policies and programs. Conclusion: Among these dimensions, the physical dimension with a coefficient of 0.514 has more impact and explanatory power than other examined dimensions of housing in predicting improvement policies and programs. In the second place, the influence of the economic dimension has 0.160 more explanatory powers than other dimensions.

منابع و مأخذ:
متن کامل:
مقاله منطقه 9

img0img0 

img0 

Research Article                                                                                    Dor: 20.1001.1.25385968.1402.18.1.19.6                    

 

Evaluating the Effects of Rural Housing Improvement Policies and Programs on the Structure (Case Study: Villages of Ardakan County of Yazd)

 

 

 

 

Receive Date: 24 December 2020 

Accept Date: 10 January 2022 

ABSTRACT

Introduction: The improvement of the country's villages requires a comprehensive understanding of the economic, social and cultural conditions of the rural communities on the one hand and familiarity with the architecture of their homes on the other hand. The aim of the current research is to evaluate the effects of the programs and policies of the rural housing improvement plan in the rural structure.

Research Aim: The purpose of this research is to evaluate the effects of rural housing improvement policies and programs on the structure of villages in Ardakan, Yazd.

Methodology: The research method in this study is descriptive-analytical and the data was prepared by survey method. Cronbach's alpha coefficient was used to validate the data. The statistical population of the research is the residents of rural areas of Ardakan County. In this research, a simple random sampling method was used. To determine the size of the statistical sample, Bartlett et al.'s table was used, and 209 people were selected as the statistical population. Descriptive statistical techniques, correlation, and multivariate regression were used to analyze the data.

Studied Areas: The geographical territory of this research is the villages of Ardakan County of Yazd.

Results: The findings showed that there is a significant relationship between the plans and policies of the housing improvement project and the dimensions of the rural structure. The strength of the investigated dimensions of the rural structure in policies and improvement programs is not the same and in one direction, there is a direct relationship between all the physical, economic, environmental and social components of the rural structure with improvement policies and programs.

Conclusion: Among these dimensions, the physical dimension with a coefficient of 0.514 has more impact and explanatory power than other examined dimensions of housing in predicting improvement policies and programs. In the second place, the influence of the economic dimension has 0.160 more explanatory powers than other dimensions.

KEYWORDS: Housing Improvement Plan, Rural Structure, Plans and policies, Ardakan County of Yazad

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصلنامه علمی مطالعات برنامه­ریزی سکونتگاه­های انسانی

                                                                            دوره 18، شماره 4  (پیاپی 65)، زمستان 1402

شاپای چاپی 5968- 2538   شاپای الکترونیکی X595- 2538

http://jshsp.iaurasht.ac.ir

صص. 256-239

 مقاله پژوهشیDor: 20.1001.1.25385968.1402.18.1.19.6                                                                               

ارزیابی اثرات سیاست­ها و برنامه­های بهسازی مساکن روستایی بر ساختار 

روستایی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان اردکان یزد)

 

 

 

 

تاریخ دریافت: 4 دی 1399 

تاریخ پذیرش: 20 دی 1400

چکیده   

مقدمه: بهسازى روستاهاى كشور نیازمند دستیابی به شناختى جامع از اوضاع و شرايط اقتصادى - اجتماعى و فرهنگى جوامع روستايى از یک‌سو و آشنايى با معمارى مساكن آنان از سوى ديگر است. هدف پژوهش حاضر ارزیابی اثرات برنامه­ها و سیاست­های طرح بهسازی مسکن روستایی در ساختار روستایی است. 

هدف: هدف این پژوهش ارزیابی اثرات سیاست­ها و برنامه­های بهسازی مسکن روستایی بر ساختار روستاهای شهرستان اردکان یزد است.

روش‌شناسی تحقیق: روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و داده­ها به روش پیمایشی تهیه شده است. برای اعتبار داده¬ها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. جامعه آماری پژوهش ساکنین مناطق روستایی شهرستان اردکان هستند. در این پژوهش از روش نمونه­گیری تصادفی ساده استفاده شده است. برای تعیین حجم نمونه آماری از جدول بارتلت و همکاران استفاده شد که 209 نفر به عنوان جامعه آماری انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده­ها از تکنیک­های آماری توصیفی، همبستگی، رگرسیون چند متغیره استفاده شده است.

قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، روستاهای شهرستان اردکان یزد است.

یافته­ها: یافته­ها  نشان داد بین برنامه­ها و سیاست­های طرح بهسازی مسکن با ابعاد ساختار روستایی رابطه معنی­داری وجود دارد. میزان قدرت ابعاد بررسی شده ساختار روستایی برسیاست­ها و برنامه­های بهسازی یکسان و یک جهت نیست، بین همه مولفه­های کالبدی، اقتصادی، زیست­محیطی و اجتماعی ساختار روستایی با سیاست­ها و برنامه­های بهسازی رابطه مستقیم وجود دارد.

 نتایج: در بین این ابعاد، بعد کالبدی با ضریب 514/0 اثرگذاری و قدرت تبیین بیشتری نسبت به ابعاد دیگر بررسی شده مسکن در پیش بینی سیاست­ها و برنامه­های بهسازی دارد. در رتبه دوم اثرگذاری بعد اقتصادی 160/0 قدرت تبیین بیشتری نسبت به سایر ابعاد دارد.

کلیدواژه­ها: طرح بهسازی مسکن، ساختار روستایی، برنامه­ها و سیاست­ها، شهرستان اردکان  یزد

مقدمه 

مقوله مسکن همیشه به عنوان یک مسئله اساسی در نواحی روستایی مطرح بوده است. مسکن مهمترین جزء از اجزای بافت کالبدی روستا است که در شکل­گیری ساختار فضایی- کالبدی و هویت ساخت و ساز روستاها نقش کلیدی دارد و به عنوان نمادی از چگونگی تعامل و ارتباط انسان با محیط اطراف خویش و بر حسب شرایط زمانی- مکانی (به ویژه تاریخ، فرهنگ و شرایط اجتماعی- اقتصادی) در هر منطقه شکل گرفته و به نوعی نشان دهنده فعالیت­های گوناگون در ابعاد اقتصادی و طرز تفکر اجتماعی، فرهنگی ساکنین نواحی روستایی و چگونگی توسعه و استفاده از فناوری و سرانجام میزان درآمد و معیشت آن است. مسکن روستایی به طور طبیعی تجلی­گاه شکل­گیری زندگی گروه­های به حساب می­آید که الگو و کارکردهای آن در تعامل عرصه مکانی- فضایی، به مثابه­ای دریچه­ای به شناخت چشم­انداز و روندهای حاکم بر زندگی و فعالیت روستا می­باشد. یکی از مهمترین مشکلات اساسی عمران روستایی، بافت قدیم و عدم استحکام آنها بود که زمان بروز حوادث طبیعی خسارات و تلفات جانی بسیاری را به همراه دارد. علاوه بر این، عدم برخورداری از محیط بهداشتی مناسب معضلات مسکن روستایی را دوچندان کرده است. امروزه در کشورهای مختلف جهان و بسیاری از برنامه­های بین­المللی در حال تهیه مسکن راحت و ارزان قیمت با توجه به شرایط محیطی نواحی روستایی و شهری را در اختیار مردم قرار دهند. درسال­های اخیر، اجرای سیاست­­ها و راهبردهای مختلف توسط سازمان­های ذی ربط از یک سو و روندهای نوسازی در ابعاد اجتماعی- اقتصادی از طرف دیگر، زمینه­ساز تحولاتی در سکونتگاه­های روستایی شده است. اثرگذاری این تحولات در زیرنظام­های مختلف روستا ازجمله  مسکن روستایی خود را نمایان کرده است. در این راستا از  لحاظ ساختاری اولین قدم در احیای روستاهای کشور، برنامه بهسازی مسکن روستایی بود.

بازسازى، نوسازى و يا بهسازى روستاهاى كشور نیازمند دستیابی به شناختى جامع از اوضاع و شرايط اقتصادى - اجتماعى و فرهنگى جوامع روستايى از یک‌سو و آشنايى با معمارى مساكن آنان از سوى ديگر است. بنابر آنچه تاكنون تجربه گرديده هرگونه تلاشی كه بخواهد جدا از اين امر، تحولى اصولى در زیستگاه‌های روستايى ايجاد نمايد، را ه به بيراهه برده است.  مسئله مسكن عمدتاً به ‌نظام فراترى برمی‌گردد كه در آن " مقوله مسكن " به " مسئله مسكن " و دست‌آخر به " بحران مسكن " تغيير شكل داده است، بر اين باور كه مسئله مسكن بخشى از مسائل گسترده‌تری در سطح ملى و منطقه‌ای بوده،  لازم است كه در تمامى اين ابعاد مورد جستجو قرار گيرد. فراهم کردن مسکن روستایی که اساسا با هدف دستیابی به کیفیت فضایی مطلوب ادامه دارد (Cahill, 2014)، نیازمند نگرش همه­جانبه در توسعه فضایی و کالبدی، برنامه­ریزی، طراحی و اجرا، همچنین کم و کیف ویژگی­های معماری روستایی در نواحی مختلف، پتانسیل­ها و کمبودهای موجود در این زمینه است. به بیان دیگر، فراهم کردن مسکن مناسب و پایدار،که سازگار با اهداف توسعه بوده باشد، منوط به نگاه مناسب به الگوی ساخت و ساز این مکان­ها و میزان اعتباریابی این مفهوم در برنامه­ریزی­های توسعه مسکن روستایی است (Hannula et al., 2012). کارکرد مسکن در توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی بویژه از دیدگاه نقش آن در ایجاد اشتغال و روند سرمایه و سرانجام ایجاد رفاه و آسایش روانی و فکری جامعه اعتبار خاصی یافته و در بعد خرد نیز دستیابی به مقوله عمران (شهری و روستایی) به عنوان مولفه­ای مهم از بدنه اقتصادی کشور لزوم توجه به مسکن روستایی را ضروری می­سازد. برنامه­ریزی و راهبردهای مسکن مناسب و الگوی مطلوب برای ساکنین نواحی روستایی از نگرانی­های دولت­ها و برنامه­ریزان روستایی است. ارگان­های دولتی تصمیمات و برنامه­های خود را در جهت توسعه مسکن روستایی را در قالب پروژ­ه­ها و سیاست­های قانونی اجرا می­ طرح بهسازی مسکن روستایی از سال 1374 توسط بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با هدف بهبود کیفیت مسکن و بافت روستایی و افزایش سطح ایمنی، بهداشتی، رفاه و آسایش ساکنین روستاها اجرا شد. این امر همراه با ارائه تسهیلات و زیرساخت­ها، قابلیت آن را می­یافت که به ایجاد حس تعلق به مکان، حفظ تراکم جمعیت خانوار، بهبود چشم انداز بصری و سیمای ظاهری روستا، مقاوم سازی مسکن و در نتیجه بهسازی زندگی روستاها منجر شود، هرچند موانع و مشکلات پیش­روی اداری و اجرایی روبه رو بوده است.

شهرستان اردکان يکي از شهرستان­هاي استان یزد است که در شمال استان یزد است. اين شهرستان، از لحاظ تقسيمات اداري و سياسي، داراي سه بخش (مرکزی، خرانق و عقدا) سه نقطه شهري (اردکان، احمدآباد و عقدا) و پنج دهستان (محمدیه، رباطات، زرین، عقدا و نارستان) مي­باشد. مرکز اين شهرستان شهر اردکان است. جمعيت اين شهرستان بر اساس آمار سال 1398، برابر97960 نفر بوده است که جزء سومین شهرستان پرجمعيت­ استان یزد مي­باشد که نزديک به 84 درصد از جمعيت شهرستان در شهرها ساکنند و بقيه در روستا سکونت دارند. همچنين اين شهرستان داراي 478 آبادي است که 143 آبادي دارای سکنه و 335 آبادی خالي از سکنه است (سالنامه آماری استان، 1398). امـروزه از طريق اعطاي تسهيلات بانكى هم به لحـاظ كمـى و از منظر توسعه پايـدار شرایط كيفى- فنى (مقاوم‌سازی) بسيار داده است. اقداماتی که در راستای بهسازی مساکن روستایی انجام گرفته .1) تسریع واگذاری اراضی دولتی در راستای بهسازی مساکن روستایی.2) تشکیل شورای مسکن روستایی 3) بررسی راهکارهای ساماندهی و تعدیل قیمت مسکن و زمین 4) انجمن خیرین مسکن ساز روستاهای اردکان. 5) بررسی میزان پیشرفت فیزیکی مساکن روستایی. 6- نظارت فنی بر مقاوم سازی مساکن روستایی. 7) واگذلری اراضی به صنایع و کارنجات مجاور روستاهای اردکان. 8) طرح اقدام ملی مسکن برای نواحی روستایی است. وضعیت بهسازی مساکن روستایی اردکان در مقایسه با روستاهای مشابه قابل قبول است. لذا با توجه به مطالب گفته شده، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی اثرات بهسازی مسکن روستایی در ساختار روستایی (کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و زیست­محیطی) است.

مسکن یک مجموعه درهم تنیده که شامل بازیگران، برنامه­ها، سیاست­ها و مسائل متعددی همچون مصالح با کیفیت و کم هزینه، نیروی متخصص، ایمنی مسکن و محیط، زیرساخت­ها، امور مالی و زمین، حفظ محرمیت و حریم خصوصی می­شود که بر مطلوبیت و دوام آن تأثیرمی­گذارد (Bredenoord, 2017). شبکه روابط درهم تنیده بین پایداری ومسکن با برنامه­ها وسیاست­های مسکن پایدار در چهار عامل اصلی زیست­محیطی، اجتماعی و فرهنگی، کالبدی و اقتصادی قابل ارزیابی است (UN-Habitat, 2012): تغییرات محیطی، دوام و منعطف بودن خانه­ها، فعالیت­های اقتصادی در مسکن و تعامل آنها با اقتصاد کلان، شیوه زندگی اجتماعات و اثرگذاری مسکن بر کاهش فقر، توسعه اجتماعی و کیفیت زندگی از دیدگاه اسکان بشر سازمان ملل متحد است (UN-Habitat, 2012). در کشورهای در حال توسعه، مسکن  قابل زندگی معمولاً از جنبه­های مالی (بیشتر از نظر هزینه­ای) مورد توجه قرار می­گیرد و مسائل زیست­محیطی، اجتماعی و فرهنگی از قبیل ترجیحات مردم، سبک زندگی و همچنین اثرات اقتصادی، به صورت جداگانه یا کاملا نادیده گرفته شده است. توجه به یک بعد یا چند بعد از پایداری به تنهایی باعث انبوهی از مشکلات و آسیب­پذیری و وضعیت پرخطر مسکن می­شود (National Rural Housing Coalition, 2015: 15). یکی از مهمترین ابعاد مسکن، عملکرد کلیدی فرهنگی و اجتماعی مبتنی بر ارائه مسکن قابل استطاعات برای جوامع کم درآمد و قشر آسیب­پذیر روستایی، توسط دولت­ها است. درآمد کم و خدمات و تسهیلات محدود، مانعی برای دستیابی بسیاری از روستائیان به اعتباراتی قابل استطاعت و تهیه مسکن ایمن و با کیفیت است (National Rural Housing Coalition, 2015: 4). مدیر اجرایی سازمان ملل متحد، در ارائه گزارش­های جهانی شهرها و روستاها 2016 تأکید دارد که برای سازماندهی مسکن در توسعه پایدار جوامع شهری و روستایی، سازمان ملل متحد از دو مدل حمایت می­کند: مدل درمانی که بر بهبود خانه­های موجود و دیگری مدل پیشگیرانه که بر ساخت و ساز خانه­های جدید بادوام و قابل استطاعت متمرکز است (Cahill, 2014: 5). تحقیقاتی در اسپانیا و پرتغال نشان می­دهد در ارائه مسکن باید به منابع محلی موجود توجه شود و تنها به دید اقتصادی نباید به مسکن نگاه کرد. تناسب بین فعالیت­ها و شیوه­های اقتصادی باید هماهنگ با محیط سکونتی باشد و همچنین در بازسازی و نوسازی مسکن، ارائه تسهیلات با بازپرداخت­های طولانی مدت باید یکی از راهکاهای پژوه­های تعریف شده باشد (Giannetti et al, 2018: 189). تحقیق دیگر در چین نشان می­دهد در ساخت خانه­های روستایی باید همه جوانب مسکن شامل نوع طراحی ساختمان، گرمایش و سرمایش، توجه به فناوری­های جدید در نظر گرفت و با حمایت دولت در جهت بهبود معیشت روستائیان تلاش کرد (Shao et al., 2017). استراتژی توانبخشی مسکن به عنوان یک رویکرد امکانپذیر برای توسعه فقر مسکن روستایی در نیجریه نشان داد که، زمانی رابطه بین فقر و مسکن بهتر دیده می شود که مسکن را به عنوان منبع اقتصادی در نظر گرفته شود و به عنوان فضای تولید و دسترسی به فرصت­های کسب و کار و درآمد تبدیل شود. نتایج این استراتژی همچنین نشان می­دهد که استراتژی­های توسعه ساختار روستایی در گذشته در کشور نیجریه ضعیف اجرا شده­اند و نتوانستند به مسئله تأمین مسکن روستایی بپردازند (Ajibola & Sanmi, 2015). تناقض و بهبود حقوق مسکن ساکنین نواحی شهری و رستایی چین نشان می­دهد که اختلافات قابل توجهی در حقوق مسکن شهری و روستایی وجود دارد. ساکنان مناطق روستایی از محرومیت نسبی شدیدی در داشتن مسکن مطلوب برخوردارند که این امر در توسعه پایدار نواحی روستایی در نظر گرفته نشده است. ایجاد یک سیستم جدید مسکن و ارتقاء ساخت یک مسکن مطلوب و برابر حقوق ساکنین می­تواند به بهبود زندگی در جوامع روستایی کمک کند (Lyu et al., 2020). پژوهشی در چین نشان داد اگرچه ادغام زمین­های مسکونی روستایی چنگدو ظاهرا  فقط محل زندگی کشاورزان را تغییر می­دهد، اما در واقع تغییراتی در جامعه روستایی، اقتصاد و عملکرد سازمانی بوجود می­آید. نتایج همچنین نشان می­دهد اگرچه دولت­های محلی هنوز مسئول اصلی اجرای ادغام زمین­های مسکن روستایی هستند، اما سرمایه­گذاری خارجی نیز با بهبود شرایط اقتصادی ساکنین و تحول در شیوه­های تولید و سبک زندگی آنها نقش مهمی دارد (Huang et al, 2013). جدیدترین پژوهش­های داخلی مرتبط به طرح بهسازی مسکن صورت گرفته، قدیری­معصوم و همکاران (1400)، در پژوهشی با عنوان "ارزیابی آثار طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی در تغییر ساختار کالبدی و عملکردی مساکن روستایی شهرستان دهگلان" به این نتیجه رسیدند که نوسازی مسکن موجب افزایش سطح رضایتمندی ساکنان از ابعاد کالبدی مسکن از جمله افزایش  استحکام بنا و نوع مصالح مورد استفاده شده است؛ اما از بعد اقتصادی به دلیل حذف فضاهای معیشتی و کاهش سطح زیربنای واحد مسکونی اقصاد خانوار تحت تأثیر قرار گرفته و سطح رضایتمندی ساکنان را کاهش داده است. قراگوزلو و عزیزپور (1399) در تحقیقی با عنوان " سیاست مقاوم­سازی مسکن و توسعه پایدار سکونتگاه­های روستایی دهستان شوردشت استان همدان" نتایج نشان داد بیشترین تأثیر سیاست مقاوم­سازی بر ابعاد کالبدی و اجتماعی بوده است. به عبارتی، مقاوم­سازی مساکن روستایی در ابعاد توسعه پایدار روستایی دارای اثرات متفاوتی بوده که در رآس تحولات می­توان به بعد اجتماعی و کالبدی اشاره داشت. سرتیپی­پور و همکاران (1398) نشان دادند که طرح بهسازی مسکن روستایی در ایران در دستیابی به اهداف ثبات جمعیتی و توسعه پایدار، رضایتمندی در پرداخت تسهیلات و رضایتمندی ذهنی از واحدهای جدید با کمی تفاوت­ها در ساخت و ساز موفق بوده است. عزیزپور و صادقی (1396) در مقاله­ای با عنوان "ارزشیابی اثرات اجرای طرح ویژه بهسازی بر توسعه مسکن روستایی دهستان ابریشم" نشان دادند که تحولات کمی و کیفی بوجود آمده در واحدهای مسکونی جدید در انطباق با نیاز غالب روستائیان بوده است. طرح در عین حال برخورداری از اثرات مثبت در کمیت و کیفیت مسکن روستایی، از جنبه نوع نگرش و مدیریت اجرا نیازمند بازنگری و اصلاح است. عزمی و همکاران (1394) در پژوهشی با عنوان "شناسایی مولفه­های موثر در پایداری و بهسازی مسکن روستایی شهرستان کرمانشاه" به این نتیجه رسیدند که برای وام گیرندگان شرایط تهیه وثیقه مشکل­ساز بوده، همچنین فرآیند اداری تا حدودی مشکل بوده است. در عین حال، میزان وام کم ببوده است. آنها باور داشتند که عواملی همچون رضایتمندی از فرآیند تحقق بهسازی، رضایتمندی از نتیجه بهسازی، رضایتمندی از صدور مجوزها و رضایتمندی از ضمانت­نامه­های بانکی سبب می­شود فرایند دریافت وام از موفقیت بالاتری برخودار باشد. در بین افرادی که وام نگرفته­اند، کهولت سنی، شرایط ضمانت­نامه­های بانکی، نداشتن مکانی برای سکونت در زمان بهسازی و هزینه­های اجرای طرح بهسازی از جمله موانع مردم در دریافت وام بوده است. بنابراین با توجه به مطالب گفته شد نیازمند شناخت جامع و کامل از جوامع روستایی در اجرای طرح بهسازی مسکن روستایی لازم است.

روش پژوهش         

روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است و داده­ها به روش پیمایشی تهیه شده است. برای اعتبار داده­ها از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. جامعه آماری پژوهش ساکنین مناطق روستایی شهرستان اردکان هستند. در این پژوهش از روش نمونه­گیری تصادفی ساده استفاده شده است. برای تعیین حجم نمونه آماری از جدول بارتلت و همکاران (2001) استفاده شد که 209 نفر به عنوان جامعه آماری انتخاب شده­اند.  جدول (1) منطقه مورد مطالعه را با تعداد جمعیت، خانوار و تعداد پرسشنامه توزیع شده به تفکیک مناطق روستایی را نشان می­دهد. برای تجزیه و تحلیل از تکنیک­های آماری توصیفی، همبستگی، رگرسیون چند متغیره استفاده شده است.

جدول1. جمعيت دهستان­ها و روستاهای مورد مطالعه شهرستان اردکان 

دهستان 

نام روستا

جمعیت

خانوار

توزیع پرسشنامه

دهستان رباطات

جمعیت (4113)

خرانق

437

125

24

رباط پشت بادام

770

263

30

هامانه

163

81

8

ساغند

156

56

6

دهستان زرین

جمعیت (553)

حاجی­آباد زرین

178

65

9

دهستان محمدیه

جمعیت (5261)

ترک­آباد

3714

1138

80

دهستان عقدا

جمعیت (3221)

هفتادر

404

148

22

شمس­آباد

182

69

10

دهستان نارستان

جمعیت (1741)

خلیل­آباد

138

52

5

سروعلیا

221

74

15

      منبع:  مرکز آمار ايران، 1395

برای سنجش روایی پرسشنامه از روش روایی محتوا و با بهره­گیری از نظر اساتید و صاحب­نظران در موضوع پژوهش استفاده شده است. پس از بررسی و بازبینی توسط اساتید، پیشنهادات لازم در رابطه با اصلاح، خذف و اضافه نمودن تعدادی از سوالات صورت پذیرفت و در نهایت پرسشنامه مورد نظر این تحقیق تهیه شد. در تحقیق حاضر از روش آلفای کرونباخ و بارتلت برای سنجش قابلیت اعتبار (پایایی) ابزار اندازه­گیری، استفاده گردیده است. ضرایب پایایی و روایی متغیرها مورد بررسی به شرح جدول (2) مشخص گردید.

جدول 2. محاسبه میزان پایایی و روایی 

متغیرها

آلفای کرونباخ

KMO

Barttelets

Sig

سیاست­ها و برنامه­ها

700/0

740/0

900/230

000/0

ساختار روستایی

757/0

900/0

140/430

000/0

 

قلمرو جغرافیایی پژوهش

شهرستان اردکان يکي از شهرستان­هاي استان یزد است که در شمال استان یزد و در حد فاصل 53 درجه و 48 دقيقه طول شرقي از نصف­النهار گرينويپچ 32 درجه و 20 دقيقه عرض شمالي استوا واقع شده است (مرکز آمار ايران، 1395). اين شهرستان، از شمال و شمال­غربی به ناحیه کویری جندق و دشت طبس و نائین، از شرق و جنوب شرق به کویر مرکزی ایران و شهرستان یزد، از جنوب و مغرب به شهرستان­­ میبد و باتلاق گاوخونی و کوه­های منفرد کوتاه کویری محدود می­شود. شهرستان اردکان با 23662 کيلو مترمربع 32 درصد کل مساحت خاکي استان را به خود اختصاص داده است. شهرستان اردکان وسیع­ترین شهرستان در استان یزد است و ارتفاع متوسط این شهرستان از سطح دربا 1035 متر است. اين شهرستان، از لحاظ تقسيمات اداري و سياسي، داراي سه بخش (مرکزی، خرانق و عقدا) سه نقطه شهري (اردکان، احمدآباد و عقدا) و پنج دهستان (محمدیه، رباطات، زرین، عقدا و نارستان) مي­باشد. مرکز اين شهرستان شهر اردکان است. جمعيت اين شهرستان بر اساس آمار سال 1398، برابر97960 نفر بوده است که جزء سومین شهرستان پرجمعيت­ترين استان یزد مي­باشد که نزديک به 84 درصد از جمعيت شهرستان در شهرها ساکنند و بقيه در روستا سکونت دارند. همچنين اين شهرستان داراي 478 آبادي است که 143 آبادي دارای سکنه و 335 آبادی خالي از سکنه است (سالنامه آماری استان، 1398). میزان اراضی کشاورزی شهرستان 10280 هکتار که 1574 هکتار سطح زیرکشت اراضی آبی و کشت دیم وجود ندارد. آب و هوای اردکان بیابانی یا گرم و خشک است. آب کشاورزی شهرستان بیشتر از منبع چاه (عمیق و نیمه­عمیق) تأمین می­شود.

 

img0 

شکل 1. موقعیت جغرافیایی محدوده مورد مطالعه

یافته­ها و بحث 

یافته­های توصیفی

بررسی پارامترهای جمعیت شناختی طبق (جدول 3) نشان می­دهد که گروه سنی 40-31 با 5/43 درصد بیشترین افراد جامعه آماری را تشکیل می­دهند. از نظر جنسیت 74 درصد مرد و 26 درصد زن هستند. از نظر تحصیلات بیشتر افراد جامعه دارای مدرک تحصیلی دیپلم با 4/34 درصد و کمترین میزان تحصیلات در گروه کارشناسی ارشد و دکتری با 4/2 درصد است و همچنین 10 درصد جامعه مورد پژوهش بیکار می­باشند و بیشتر در مشاغل آزاد فعالیت دارند.

جدول 3. بررسی پارامترهای جمعیت­شناختی جامعه آماری (سن، جنسیت، سطح تحصیلات و اشتغال)

سن

تعداد کشاورزان

درصد

30-21

15

1/7

40-31

91

5/43

50-41

60

7/28

60-51

32

3/15

بالای 61

10

7/4

کل

209

100

سطح تحصیلات

تعداد

درصد

زیردیپلم

40

1/19

دیپلم 

72

4/34

فوق دیپلم

60

7/28

لیسانس

32

3/15

فوق لیسانس و دکتری

5

4/2

کل

209

100

اشتغال

تعداد

درصد

بیکار

21

10

کشاورز

54

8/25

آزاد

62

7/29

کارمند دولت

39

7/18

دامدار

33

8/15

کل

209

100

جنسیت

تعداد 

درصد

مرد

155

2/74

زن

54

8/25

کل

209

100

 

وضعیت شاخص سیاست­ها و برنامه­های طرح بهسازی مسکن روستایی 

شاخص سیاست­ها و برنامه­های طرح بهسازی مسکن روستایی براساس 6 نماگر به شرح جدول (4) بررسی شده است. همان گونه که مشاهده می­شود میانگین کل مقیاس برابر 09/3 و به علاوه انحراف معیار مقیاس نیز 728/0 می­باشد. با دقت در جدول زیر مشاهده می­شود که از میان گویه­های تشکیل دهنده شاخص سیاست­ها و برنامه­های بهسازی مسکن، بیشترین میانگین مربوط به نماگر توجه به فرهنگ و الگوهای معماری روستایی (67/3) و کمترین آن مربوط به نماگر توجه به الگوی مصرف انرژی(گرمایش و سرمایش منزل) در بخش مسکن (87/2) می­باشد.

ساختار روستایی

 بعد کالبدی: دارای 5 نماگر که میانگین آن برابر 83/2 بوده که این مقدار از کمینه 61/2 برای نماگر توجه اساسی به آب و برق مسکن تا بیشینه 08/3 برای نماگر توجه به انتخاب محل زمین مسکونی با در نظر گرفتن مخاطرات طبیعی (زلزله وسیل) در نوسان می­باشد.

بعد اقتصادی: نماگرهای انتخاب شده برای بعد اقتصادی 5 نماگر هستند که در مجموع میانگین رتبه­ای محاسبه شده برای این بعد برابر 74/2 است که در بین نماگرها بیشترین و کمترین میانگین مربوط به نماگر میزان استغالزایی برای ساکنین به عنوان نیروی کار در فرآیند ساخت و ساز مسکن (میانگین برابر 04/3 و انحراف معیار 979/0) و میزان دسترسی به تسهیلات مالی و اعتباری برای ساخت مسکن (گرفتن وام) (میانگین 57/2 و انحراف معیار 03/1) می­باشد.

بعد زیست­محیطی: به منظور یررسی بعد زیست­محیطی از 5 نماگر استفاده شد. نتایج نشان می­دهد میانگین رتبه­ای این بعد 51/2 است. در بین نماگرهای این بعد نماگر توجه به فضاهای تولیدی (کارگاه­های قالیبافی، شرکت تعاونی) در ساخت مسکن کمترین میانگین و نماگر توجه به تغییرات کاربری اراضی و تجاوز به زمین­های کشاورزی و تبدیل آنها به مسکن بیشترین میانگین را دارد.

بعد اجتماعی: میانگین رتبه­ای این بعد برابر 76/2 است. که در بین 5 نماگر انتخابی این بعد بیشترین و کمترین میانگین به ترتیب مربوط به نماگرهای امید به زندگی در مناطق روستایی (میانگین برابر 16/3 و انحراف معیار 02/1) و افزایش انگیزه ماندگاری و به تبع آن کاهش در مهاجرت­های روستایی (میانگین برابر 39/2 و انحراف معیار) می­باشد.

 

 

 

 

 

 

 

جدول 4. بررسی توصیفی شاخص سیاست­ها و برنامه­های بهسازی مسکن

شاخص

نماگرها

میانگین

انحراف معیار

سیاست­ها و برنامه­های بهسازی مسکن (09/3)

توجه به فرهنگ و الگوهای معماری روستایی

67/3

15/1

توجه به مقاوم­سازی (مقاومت در برابر زلزله، سیل) در مسکن

96/2

38/1

توجه به تسهیلات بانکی (وام بلاعوض و کم بهره) در مسکن

06/3

33/1

توجه به بهره­وری زمین در روستاها

96/2

40/1

توجه به الگوی مصرف انرژی(گرمایش و سرمایش منزل) در بخش مسکن

87/2

35/1

توجه به مناسب­سازی ساختمان­ها و فضاهای روستایی (فضای نگهداری دام، حیوانات و محل نگهداری دام و طیور)

02/3

24/1

ساختار روستایی

کالبدی (83/2)

توجه اساسی به آب و برق مسکن

61/2

11/1

توجه به خدمات بهداشتی (سرویس­های بهداشتی و حمام) مسکن

03/3

18/1

توجه به انتخاب محل زمین مسکونی با در نظر گرفتن مخاطرات طبیعی (زلزله، سیل)

08/3

31/1

میزان توجه به دوام سازه­ای و نوع مصالح در ساخت مسن (مصالح محکم، عایق بندی)

65/2

06/1

میزان توجه به طرح­های و نقشه­های ساخت مسکن متناسب با نیازهای زیستی و معیشتی

77/2

997/0

اقتصادی

(74/2)

توجه به ارزش سرمایه­ای مسکن (فروش مسکن) برای ساکنین روستایی

77/2

961/0

میزان استغالزایی برای ساکنین به عنوان نیروی کار در فرآیند ساخت و ساز مسکن

04/3

979/0

میزان دسترسی به تسهیلات مالی و اعتباری برای ساخت مسکن (گرفتن وام)

57/2

03/1

میزان توجه به باز پرداخت وام­های بانکی و اقساط مسکن

59/2

09/1

توجه به فضاهای تولیدی (کارگاه­های قالیبافی، شرکت تعاونی) در ساخت مسکن

71/2

971/0

زیست محیطی (51/2)

توجه به جایگاه­های دفع زباله (سطل زباله، محل دفن زباله­ها) در ساختمان

13/2

02/1

توجه به ساخت مسکن در حریم رودخانه­ها (کنار و داخل رودخانه)

36/2

10/1

توجه به صرفه­جویی در مصرف انرژی مسکن (کاهش انرژی برق، گاز)

66/2

16/1

توجه به کاهش میزان اتلاف منابع آب در مسکن (جلوگیری از هدر رفتن آب)

67/2

974/0

توجه تغییرات کاربری اراضی و تجاوز به زمین­های کشاورزی و تبدیل به مسکن

75/2

11/1

اجتماعی (76/2)

احساس عدالت و برابری میان مسکن روستایی و شهری

89/2

21/1

افزایش انگیزه ماندگاری و به تبع آن کاهش در مهاجرت­های روستایی

39/2

01/1

میزان رعایت عدالت اجتماعی در پرداخت وام بانکی به روستائیان

90/2

07/1

احساس امنیت ساکنین و آرامش مسکن

49/2

04/1

امید به زندگی در مناطق روستایی

16/3

02/1

میزان اثر گذار سیاست­ها و برنامه­های بهسازی مسکن بر ساختار روستایی

برای بررسی میزان اثر گذاری سیاست­ها و برنامه­های بهسازی مسکن بر ساختار روستایی در شهرستان اردکان از ضریب همبستگی پیرسون وتحلیل رگرسیون چندگانه خطی بهره گرفته شد. تحلیل رگرسیون از روش­های پرکاربرد در مطالعات اجتماعی - اقتصادی است. این روش رابطه تنگاتنگی با ضریب همبستگی دارد . بدین معنا که برای انجام رگرسیون، باید ضریب همبستگی محاسبه شود. اگر میان متغییرها همبستگی وجود داشت، تنها در این صورت است که می­توان از تحلیل رگرسیون استفاده کرد (کلانتری، 1385: 169). در رگرسیون به دنبال برآورد رابطه­ای ریاضی و تحلیل آن هستیم به طوری که بتوان به کمک آن کمیت یک متغیر مجهول را با استفاده از متغیر یا متغیرهای معلوم تعیین کرد (مومنی و فعال قیومی، 1389: 119). همان طور که در جدول (5) ملاحظه می­گردد، مابین برنامه­ها و سیاست­ها و ساختار روستایی در شهرستان اردکان، در سطح اطمینان 99 درصد رابطۀ همبستگی مستقیم معنادار وجود دارد و این بدین معنا است که می توان از تحلیل رگرسیون برای پیش بینی میزان اثر گذاری سیاست­ها و برنامه­ها بر ساختار روستایی در شهرستان اردکان استفاده کرد. در واقع ضریب همبستگی، میزان همبستگی دو متغییر را با هم بررسی می­کند اما رگرسیون به دنبال پیش بینی است.

 

 

 

جدول 5. همبستگی بین سیاست­ها و برنامه­های طرح بهسازی مسکن و ساختار روستایی

همبستگی پیرسون

جامعه آماری

متغیر وابسته

همبستگی

کالبدی

اقتصادی

زیست محیطی

اجتماعی

مردم محلی

سیاست­ها و برنامه­های بهسازی مسکن

همبستگی پیرسون

**680/0

**555/0

**551/0

**509/0

سطح معنی­داری

000/0

000/0

000/0

000/0

تعداد نمونه

209

209

209

209

شیوه کار در رگرسیون به این صورت است که ابتدا معنی­داری کل  مدل رگرسیون مورد آزمون قرار گیرد که این کار توسط جدول تحلیل واریانس (ANOVA) صورت می­گیرد. سپس باید معنی­داری تک تک ضرایب متغیرهای مستقل بررسی گردد که این کار نیز با استفاده از جدول ضرایب انجام می­پذیرد. همان گونه که در جدول تحلیل واریانس مدل رگرسیونی(جدول 5) مشخص است میزان خطای آلفای (Sig) تحلیل واریانس مدل رگرسیونی کمتر از میزان خطای قابل قبول (05/0) و برابر با 00/0 می­باشد و این نشان از آن دارد که بین سیاست­ها و برنامه­های بهسازی و ابعاد مسکن روستایی در شهرستان اردکان در سطح اطمینان بالای 99 درصد رابطه معنادار وجود دارد. همان طور که در جدول (5) نیز مشاهده می­گردد، میزان همبستگی بین ابعاد مسکن روستایی شامل بعد کالبدی، اقتصادی، زیست­محیطی و اجتماعی با سیاست­ها و برنامه­های بهسازی مسکن در جامعه آماری مورد مطالعه (برابر با 699/0)، که یک همبستگی مستقیم و شدید به شمار می­آید. اما با این همه، ابعاد بررسی شده مسکن در شهرستان اردکان، مجموعاً توان تبیین 47 درصد از تغییرات (واریانس) شاخص سیاست­ها و برنامه­های بهسازی را دارا هستند و حدود 53 درصد از تغییرات این شاخص توسط عوامل دیگر تبیین می­گردد.

جدول 6. میزان تبیین تغییرات متغیر وابسته ساختار روستایی 

خلاصه مدل

جامعه آماری

R

R Square

Adjusted R Square

Std. Error of the Estimate

مردم محلی

699/0

489/0

479/0

52555/0

 

جدول 7. تحلیل واریانس  مدل رگرسیونی  بین سیاست­های بهسازی مسکن روستایی و ساختار روستایی

Sig

F

Mean

Square

df

Sum of Squares

Model

جامعه آماری

000/0

855/48

494/13

276/0

4

204

208

975/53

345/56

320/110

رگرسیون

باقیمانده

کل

مردم محلی

 

همانطور که در جدول (6)، ضرایب شاخص­های مدل رگرسیون جامعه آماری مورد مطالعه نیز ملاحظه می شود. میزان قدرت ابعاد بررسی شده مسکن روستایی برسیاست­ها و برنامه­های بهسازی یکسان و یک جهت نیست و همانگونه که ضریب استاندار شدة بتا نشان می­دهد، بین همه مولفه­های کالبدی، اقتصادی، زیست­محیطی و اجتماعی مسکن با سیاست­ها و برنامه­های بهسازی رابطه مستقیم وجود دارد. در بین این ابعاد، بعد کالبدی با ضریب 514/0 اثرگذاری و قدرت تبیین بیشتری نسبت به ابعاد دیگر بررسی شده مسکن در پیش بینی سیاست­ها و برنامه­های بهسازی دارد. در رتبه دوم اثرگذاری بعد اقتصادی 160/0 قدرت تبیین بیشتری نسبت به سایر ابعاد دارد. همبستگی بین بعد زیست­محیطی و اجتماعی با سیاست­ها و برنامه­های بهسازی در شهرستان اردکان وجود ندارد، همانطور که مشاهده می شود میزان خطای آلفای (Sig) به دست آمده برای این رابطه، بیشتر از میزان خطای قابل قبول (05/0) است.

 

 

 

 

جدول 8. آماره های ضرایب مدل رگرسیونی متغیرهای مستقل پژوهش

جامعه آماری

Model

Unstandardized Coefficients

Standardized Coefficients

T

Sig.

B

Std. Error

Beta

مردم محلی

(مقدار ثابت)

029/1

170/0

 

043/6

000/0

کالبدی

460/0

071/0

514/0

514/6

000/0

اقتصادی

180/0

081/0

160/0

230/2

027/0

زیست­محیطی

003/0

072/0

004/0

044/0

965/0

اجتماعی

094/0

071/0

096/0

133/1

184/0

 

نتیجه­گیری     

امروزه از مسکن می توان به عنوان یکی از چالش­های اساسی که بر ساختار روستایی تأثیرگذار است، نام برد. مسکن از ابعاد مختلف از جمله کالبدی، زیست­محیطی، اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی و تأثیراتی که بر حیات جوامع روستایی برجای می­گذارد حائز اهمیت است. بدون شک هرگونه تغییر و تحول در جهان، به سرعت وارد جامعه می­شود که یکی از این تحولات تغییر در نوع مسکن می­باشد. به علت اینکه ساختارها در هر جامعه­ای کارکرد متفاوتی دارند، باید این تغییر و تحول در ساختار مسکن مرتبط با نیارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، زیست­محیطی جوامع روستایی باشد. مسکن در جوامع روستایی به دلیل داشتن عملکرد متفاوت، نقش بی­بدیلی در معیشت ساکنین آن ایفا کرده و هرگونه تغییر و تحولی در آن، در تمامی جنبه­های حیات روستائیان موثر است. ولی امروزه مشاهده می­شود مساکن نواحی روستایی منطبق با نیازهای جوامع روستایی نیست و در طراحی مسکن از معماری و الگوهای بومی کمتر استفاده می­شود. هدف این پژوهش ارزیابی برنامه­هاو سیاست­ها طرح بهسازی مسکن روستایی و تآثیر ان بر ساختار روستایی در نواحی روستایی شهرستان اردکان یزد می­باشد. 209 نفر به عنوان حجم نمونه با استفاده از جدول بارتلت انتخاب شدند. نتایج یافته­های توصیفی نشان می دهد اکثر جوامع مورد مطالعه دارای تحصیلات دیپلم هستند، 10 درصد جامعه مورد مطالعه بیکار هستند و همچنین اکثریت افراد پاسخگوی در گروه سنی نسبتا جوان 40-31 قرار دارند. مولفه برنامه­ها و سیاست­های طرح بهسازی مسکن با 6 نماگر و میانگین رتبه­ای (09/3) در وضعیت متوسط قرار دارد و نیازمند بازنگری است. مولفه ساختار روستایی با ابعاد اقتصادی با میانگین (74/2)، کالبدی با میانگین (83/2)، اجتماعی با میانگین (76/2) و زیست­محیطی با میانگین (51/2) تشکیل شده است. در بین ابعاد ساختار روستایی بعد کالبدی از شرایط نسبتا بهتری برخوردار است. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نشان داد بین برنامه­ها و سیاست­های طرح بهسازی مسکن با ابعاد ساختار روستایی رابطه معنی­داری وجود دارد یعنی با ارتقاء کیفیت برنامه­ها و سیاست­های طرح بهسازی مسکن، شاهد تحولاتی عینی در ساختار روستایی در بخش مسکن باشیم. میزان قدرت ابعاد بررسی شده ساختار روستایی برسیاست­ها و برنامه­های بهسازی یکسان و یک جهت نیست، بین همه مولفه­های کالبدی، اقتصادی، زیست­محیطی و اجتماعی ساختار روستایی با سیاست­ها و برنامه­های بهسازی رابطه مستقیم وجود دارد. در بین این ابعاد، بعد کالبدی با ضریب 514/0 اثرگذاری و قدرت تبیین بیشتری نسبت به ابعاد دیگر بررسی شده مسکن در پیش بینی سیاست­ها و برنامه­های بهسازی دارد. در رتبه دوم اثرگذاری بعد اقتصادی 160/0 قدرت تبیین بیشتری نسبت به سایر ابعاد دارد. یافته­های این پژوهش با تحقیق میکانیکی و همکاران در سال (1396) در بخش اقتصادی و کالبدی همسویی دارد و در ابعاد اجتماعی و زیست­محیطی تفاوت دارد. همچنین یافته­های این پژوهش با با تحقیق سرتیپی­پور و هماران (1398) در بعد کالبدی همخوانی دارد. یافته­های این پژوهش با تحقیق جیاننتی و همکاران (2018) در بحث استفاده از فناورهای نوین در ساخت و سار و توجه به سرمایش و گرمایش مساکن روستایی مشابهت دارد.   

تقدیر و تشکر

این مقاله مستخرج از رساله دکتری رشته جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی بوده که در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی انجام شده است.

منابع

سالنامه آماری استان یزد. (1398). جمعیت شهرستان اردکان.

عزمی، آئیژ؛ ذوالفقاری، امیرعلی؛ انتظاری، افشین، رزلانسری، اکرم و مطاعی، لیلا (1394). شناسایی مولفه­های موثر در پایداری و بهسازی مسکن روستایی شهرستان کرمانشاه، جغرافیا و پایداری محیط، دوره 5، شماره 24، ص 1-16.

عزیزپور، فرهاد و صادقی، زهره (1396). ارزشیابی اثرات اجرای طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی بر توسعه روستایی دهستان ابریشم، مسکن و محیط روستا، دوره 164، شماره 97، ص 3-12.

قدیری معصوم، مجتبی؛ بهمنی، افشین؛ قادرمرزی، حامد و رضوانی، محمدرضا (1400). ارزیابی آثار طرح ویژه بهسازی مسکن در تغییر ساختار کالبدی و عملکرد اقتصادی مساکن روستایی، شهرستان دهگلان، پژوهش­های جغرافیای انسانی، دوره 53، شماره 1، ص 47-63. سرتیپی­پور، محسن؛ ندایی­طوسی، سحر و سعادت شورک­حاجی، سیما (1398). ارزیابی طرح ویژه­ی بهسازی و نوسازی مسکن روستایی از منظر شاخص­های مسکن مطلوب و پایدار روستایی، هنرهای زیبا- معماری و شهرسازی، دوره 24، شماره 1، ص 29-44.

       قراگوزلو، هادی و عزیزپور، فرهاد (1399). سیاست مقاوم­سازی مسکن و توسعه پایدار سکونتگاه­های روستایی دهستان شوردشت در استان همدان، فصلنامه روستا و توسعه پایدار فضا، دوره 1، شماره 3،  ص 20-34.

کلانتری، خلیل، (1385)، پردازش و تحليل داد­ها در تحقيقات اجتماعی- اقتصادی، تهران، انتشارات شريف.

مومنی، منصور، فعال قيومی، علی (1389)، تحليل های آماری با استفاده از SPSS، تهران، نشر مؤلف.

میکانیکی، جواد؛ داودیان، الهه و شاطری، مفید (1396). تأثیرات اعتبارات بهسازی مسکن بر بهبود وضعیت زندگی در نواحی روستایی مورد مطالعه: بخش مرکزی شهرستان تایباد، فصلنامه علمی و ترویجی مطالعات فرهنگی- اجتماعی خراسان، دوره 12، شماره 2، ص  134-157.

Ajibola, G. M. & Sanmi, A. (2015). Housing Rehabilitation Strategy as Enabling Approach for Development of Rural Housing Poverty in Nigeria, World Journal of Social Sciences and Humanities, Vol. 1, No. 1, PP: 11-17.

Bredenoord, J. (2017). Sustainable Building Materials for Lowcost Housing and the Challenges Facing their Technological Developments: Examples and Lessons Regarding Bamboo, Earth-Block Technologies, Building Blocks of Recycled Materials, and Improved Concrete Panels, J Archit Eng Tech, Vol, 6, PP: 187-200.

Cahill, N. (2014). Financing of social housing in selected European countries, NESC Secretariat Papers.

Giannetti, B.F, Demétrio, J.C, Agostinho, F, Almeida, C.M. & Liu, G. (2018). Towards more sustainable social housing projects: Recognizing the importance of using local resources. Recognizing the importance of using local resources, Building and Environment, Vol, 127, PP: 187-203.

Hannula, E. L (2012). Going Green: a handbook of sustainable housing practices in developing countries, UN-HABITAT.

Huang, C, Deng, L, Gao, X, Luo, Y, Zhang, S, & Liu, L. (2013). Rural Housing Land Consolidation and Transformation of Rural Villages under the “Coordinating Urban and Rural Construction Land” Policy: A Case of Chengdu City, China, Low Carbon Economy, Vol. 4, No. 12, PP: 95-103.

Lyu, P, Yu, M, & Hu, Y. (2020). Contradictions in and improvements to urban and rural residents’ housing rights in China’s urbanization process, Habitat International, Vol. 97, No. 4, PP: 10-21.

National Rural Housing Coalition (2015). The Mutual Self- Help Housing Program Reflecting on 50 years of success.

       Shao, T, Jin, H, & Zhao, L. (2017). Current Situation and Improving Strategies for Northeast China's Rural Housings, House International, Vol. 42, No. 4, PP: 70-77.

UN-Habitat (2012). Sustainable housing for sustainable cities: A policy framework for developing countries, UN Habitat.

 

 


سکوی نشر دانش

سند یا سکوی نشر دانش ،سامانه ای جهت مدیریت حوزه علمی و پژوهشی نشریات دانشگاه آزاد می باشد

پیوندهای سایت

مراکز مرتبط

پشتیبانی

صفحات رسمی

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]