تحلیل اثرات سرمایه‌ اجتماعی بر حکمروایی مطلوب روستایی، مطالعه موردی: دهستان دراک، شهرستان شیراز

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری

سهیلا محمدی ¹ , منیژه احمدی ² , عبدالحسن طرفی علیوی ³

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
2 - استادیار گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
3 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

تاریخ دریافت : 1398/04/17 تاریخ پذیرش : 1400/06/08 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: سرمایه‌ اجتماعی, توسعه پایدار روستایی, مدل ویکور, حکمروایی روستایی, دهستان دراک,

چکیده مقاله :

یکی از الزامات تحقق توسعه پایدار روستایی فراهم کردن زمینه‌ای برای مشارکت روستائیان درسرنوشت خود است که این امر از طریق تقویت سرمایه اجتماعی در سایه‌ی حکمروایی مطلوب روستایی امکان‌پذیر است. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر حکمروایی مطلوب روستاییِ 7 روستای دهستان دراک در بخش مرکزی شهرستان شیراز است. نوع تحقیق، کاربردی و از نظر ماهیت، توصیفی- تحلیلی می‌باشد. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای و میدانی، روش تجزیه ‌و تحلیل اطلاعات به صورت توصیفی و استنباطی و مدل ویکور است. جامعه آماری تحقیق حاضر 3027 خانوار روستایی در دهستان دراک می‌باشد. با استفاده از فرمول کوکران تعداد نمونه جهت تکمیل پرسش‌نامه، 341 خانوار در 7 روستا به دست آمد. پایایی پرسشنامه برای سرمایه اجتماعی 0.892 درصد و برای حکمروایی مطلوب روستایی 0.962 درصد به دست آمد که نشان‌دهنده مطلوبیت آنها می‌باشد و روایی صوری پرسش‌نامه توسط پانل متخصصان مورد تأیید قرار گرفت. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که با اطمینان 99 درصد سرمایه اجتماعی و حکمروایی مطلوب روستایی در وضعیت مطلوبی قرار دارد. نتایج آزمون رگرسیون چند متغیره نشان می‌دهد که همبستگی قوی با مقدار 0.870 بین ابعاد سرمایه اجتماعی به عنوان متغیر مستقل و حکمروایی مطلوب روستایی به عنوان متغیر وابسته وجود دارد. همچنین نتایج مدل ویکور نشان داد که روستاهای کودیان و باجگاه با داشتن بیشترین مقدار Qi در رتبه‌های یک تا دو و آب پرده و حسین‌آباد با کمترین مقدار Qi در رتبه‌های ششم و هفتم قرار گرفته‌اند.

چکیده انگلیسی:

One of the requirements for achieving sustainable rural development is to provide a ground for the participation of villagers in their own destiny, which is possible through the strengthening of social capital under desirable rural governance. The purpose of this research is to investigate the effect of social capital on suitable rural governance of 7 villages in Drakan county in the central part of Shiraz country. The research type is applied and is of descriptive-analytical nature. Data collection method is library and field design, descriptive and inferential data analysis method and Vikor model are also used. The statistical population of this research is 3027 rural households in Drakan county. Using the Cochran formula, 341 families in 7 villages were selected to complete the questionnaire. The reliability of the questionnaire for social capital was 0.892% and for the suitable rural governance of 0.962%, which indicated their suitable value, and the formal validity of the questionnaire was confirmed by a panel of experts. The research findings show that with a confidence interval 99%, social capital and suitable rural governance are in a favorable situation. The results of the multivariate regression test show that there is a strong correlation with the value of 0.870 between social capital dimensions as an independent variable and desirable rural variable as a dependent variable.

منابع و مأخذ:

احمدی، منیژه وچراغی، مهدی. (1396). تحلیل عوامل موثر در حکمروایی خوب روستایی با تمرکز بر مدیریت روستایی (دهیار)، (مطالعه موردی: شهرستان چایپاره بالا، شهرستان زنجان). مجله جغرافیا (برنامه­ریزی منطقه­ای)، 4(3)، 44-33.

پورمحمدی، محمدرضا؛ حسین­زاده دلیر، کریم و پیری، عیسی. (1389)، حکمروایی خوب شهری مبتنی بر سرمایه اجتماعی: مورد مطالعه کلانشهر تبریز. فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک.  1(1)، 52-35.

حیدری ساربان، وکیل. (1396) ارزیابی اثرات سرمایه اجتماعی در حکمروایی روستایی (مطالعه موردی: روستاییان اردبیل). مجله مطالعات توسعه اجتماعی - فرهنگی، 6(2)، 44-9.

حسام، مهدی؛ رضوانی، محمدرضا و آشور، حدیثه. (1393). سنجش رضایتمندی روستاییان از عملکرد دهیاری ها با رویکرد حکمروایی خوب (مطالعه موردی: روستاهای دهستان جنوبی شهرستان گرگان). فصلنامه آامایش جغرافیایی فضا، 4(14)، 128-99.

حیدری ساربان، وکیل؛ ابراهیم پور، حبیب و نعمتی، ولی. (1396). توسعه روستایی با تاکید بر الزامات مدیریتی. اردبیل: انتشارات محقق اردبیلی.

دربان آستانه، علیرضا؛ رضوانی محمد رضا؛ مطیعی لنگرودی، سیدحسن و بدری سید علی. (1390). سنجش و تحلیل عوامل مؤثر بر حکمروایی روستایی در دولت محلی (مطالعه موردی: شهرک قزوین). فصلنامه پژوهش­های جغرافیای انسانی، 73، 118-99.

رحمانی فضلی، عبد الرضا، منشی­زاده، رحمت الله؛ رحمانی، بیژن و علیپوریان، جهان بخش. (1396). مدیریت روستایی مبتنی بر حکمروایی خوب و نقش آن در توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی: مقایسه بخش مرکزی کوهدشت و لواسانات). مجله پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، 17(1)، 152-133.

رحمانی فضلی، عبد الرضا؛ صادقی، مظفر و علیپوریان، جهانبخش. (1394). مبانی نظری حکمروایی خوب در مدیریت نوین روستایی. مدیریت شهری، 38، 54-43  .

رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا؛ عظیمی آملی، جلال؛ پورطاهری، مهدی و احمدی­پور، زهرا. (1391). ارائه الگوی مناسب حکمرانی خوب روستایی در ایران. مجله ژئوپلیتیک. 8(26)، 28-1.

روحانی، حسن. (1390). سرمایه خانواده، سنگ بنای سرمایه اجتماعی. فصلنامه راهبردی، 19(59)، 46-7.

رکن الدین افتخاری، عبدالرضا؛ عظیمی آملی، جلال؛ پورطاهری، مهدی و احمدی پور، زهرا. (1390). تبیین حکمرانی خوب و توسعه پایدار روستایی در نواحی روستایی استان مازندران. مجله مطالعات روستایی، 2(4)، 34-1.

زیلابی، گل صنم. (1394). نقش سرمایه اجتماعی در حکمرانی مطلوب روستای توجردی شهرستان بوانات استان فارس. پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل. 

صالحی، رضا؛ نعمتی، مرتضی و امانپور، سعید. (1393). بررسی مکانیسم تأثیر شاخص­های سرمایه اجتماعی بر حکمروایی مطلوب با استفاده از ایموس (مطالعه موردی شهر نسیم شهر). مجله برنامه­ریزی فضایی (جغرافیا)، 4(1)، 24-1.

صالحی، علی. (1389). سرمایه اجتماعی شهروندان و حکمرانی خوب شهر (مطالعه موردی شهر پاوه). پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران.

عینالی، جمشید؛ فراهانی، حسین و جعفری، نسرین. (1393). ارزیابی نقش سرمایه اجتماعی در کاهش اثرات سانحه در دهستان سجاسرود شهرستان خدابنده. مجله تحقیقات کاربردی علوم زمین، 14(32)، 115-93.

کاظمیان، غلامرضا. (1386). درآمدی بر اساس الگوی حکمرانی شهری. مجله برنامه­ریزی شهری. 19 و 20، 7-5.

مهدی زاده، جواد. (1386). تحولات حکومت و دولت در عصر جهانی شدن، گذار از دولت اقتدار به دولت مدنی. جستارهای شهرسازی، 19 و 20، 31-18.

مطیعی لنگرودی، سید حسن و حاجی پور، محمد.  (1397). کنش کارکرد تعامل بین کارکردهای سازمان­های مردم نهاد و حاکمروایی مطلوب روستایی، نمونه: دشت حسین­آباد غیناب در شهرستان سربیشه. مجله جغرافیا و توسعه، 50، 126-109.

Bevir, M. (2013). Governance: A very short introduction. Oxford, UK: Oxford University Press.

Colebatch, H. K. (2002). Policy. Philadelphia, USA: Open University Press.

Coleman, J. (1988). Social Capital in the Creation of Human Capital. American Journal of Sociology, 94, 95-120.

Della Lucia, M., & Martini, U. (2014). Destination governance. marginal rural areas in Europe. in E. Fayos-sola (ed.), Knowledge management in tourism: policy and governance applications. Bingley: Emerald Group Publishing.

Goodwin, M. (1998). The Governance of Rural Areas: Some Emerging Research Issues and Agendas. Journal of Rural Studies, 14(1), 5-12.

  Lange, S. (2008). The Depoliticisation of Development and the Democratization of Politics in Tanzania. Parallel Structures as Obstacles to Delivering Services to the Poor, 44(8), 1122 -1144.

Min, X. (2011). Social Capital and Rural Grassroots Governance in China. Journal of Current Chinese Affairs, 40(2), 135-163.

Morita, S., & Zaelke, D. (2007). Rule of law, good governance and sustainable development. London: Routledge.

Murray L. (2007). Practices of assemblage and community forest management. Economy and Society, 36(2), 263-293.

Sheng, K. (2010). Good Governance in Southeast Asia. Environment &Urbanization ASIA, 1(2),131- 147.

Statistical Center of Iran. (2017). Population and Housing Census. Tehran: Iran.

UNDP. (2000). The role of good government in the promotion of human Rights. CHR- Resolution 2000/64, from http://www. Amuh.org /Final / 02 /chr- IIo pdf.

Ward, N., & Brown, D. L. (2009). Placing the Rural in Regional Development. Regional Studies, 43 (10), 1237–1244.

Woods, M. (2005). Rural Geography. (2th Ed.). London: Sage Publication.

Yetano, A., Royo, S., & Acerete, B. (2009). What is driving the Increasing Presence of Citizen Participation Initiative? Research Project, Facultad de Ciencias Económicas y Empresariales, Universidad de Zaragoza, Spain.

Zhang, X., Shenggen F., Linxiu Z., & Jikun H. (2002). Local governance and public goods provision in rural China. from http://www.ifpri.Org/divs/eptd/dp/papers/eptdp