سنجش سطوح زیستپذیری کانونهای اسکان عشایری بخش مرکزی شهرستان بویراحمد
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
سید امیر توفیقیان اصل
1
(تهران- دانشکده علوم جغرافیایی- گروه جغرافیا برنامه ریزی روستایی)
وحید ریاحی
2
(عضو هیئت علمی گروه جغرافیای دانشگاه خوارزمی تهران)
عباس بخشنده نصرت
3
(تهران.دانشگاه خوارزمی)
حمید جلالیان
4
(دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی)
کلید واژه: کیفیت زندگی, شهرستان بویراحمد, اسکان عشایر, جامعه عشایری, زیستپذیری,
چکیده مقاله :
از جمله راهبردهای برنامه‌ریزی توسعه جامعه عشایری کشور، اسکان است که با اهداف خدمات‌رسانی، عمران و توسعه اجرا شده است. هدف این پژوهش، سنجش سطوح زیست‎پذیری کانون‎های اسکان عشایری در بخش مرکزی شهرستان بویراحمد بوده است که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. رویکرد پژوهش، رویکرد ترکیبی (کمی – کیفی – کمی) است. داده‌های لازم با ابزار پرسشنامهء محقق‌ساخته، مشاهده و مصاحبه‎های نیمه ساخت‎یافته بدست آمد. جامعهء آماری پژوهش، چهار کانون اسکان عشایر بود که در مجموع 272 خانوار داشتند و به صورت تمام‎شماری مورد پرسشگری قرار گرفتند. تحلیل داده‎ها با بهره‌گیری از روش‎های تحلیل مسیر و تاپسیس صورت گرفت. نتایج نشان می‌دهد معیار اشتغال و درآمد بیشترین اثر مستقیم معنی‌دار را روی زیست‎پذیری دارد. خانوارهای عشایری برخوردار از یک محیط سکونتی آرام، امن، متعادل و پایدار با برخورداری از رفاه اجتماعی، کیفیت زندگی بالاتری دارند. همچنین، بین اندازه جمعیت و نزدیکی به کانون‎های برتر شهری، با زیست‎پذیری کانون‎ها رابطه مستقیم معنادار آماری وجود دارد. در بررسی اثرات غیرمستقیم، معیار جایگاه اقتصادی زنان بیشترین اثر غیرمستقیم معکوس (منفی) را بر زیست‎پذیری کانونهای اسکان نشان می‎دهد. همچنین، رابطه علّی مدیریت بهینه آب و مرتع حاکی از اثر غیرمستقیم معنی‌دار بر روی زیست‎پذیری است؛ بدین معنی که خانوارهای متکی بر دام‎داری، به اثرات محیط‎زیستی کم‎توجه بوده و بیشترین بهره‎کشی از طبیعت را به عمل می‎آورند. همچنین، از دیدگاه ساکنان، کانون منصورآباد در سطح اول زیست‎پذیری و کانون تلخدان با امتیازهای مناسب و اختلاف کمتر رتبه دوم را دارد. کانونهای حسین‌آباد و دلی بَجَک به ترتیب در سطوح سوم و چهارم هستند.
One of the tribal community development planning strategies is settling, which has been implemented with the goals of servicing, construction and development. The purpose of this study was to evaluate the livability of nomadic settlements in the central part of Boyer Ahmad County by descriptive-analytical method. The research approach is a combined approach (quantitative - qualitative - quantitative). Required data were collected through a researcher-made questionnaire, observation and semi-structured interviews based on grounded theory. The statistical population of the study consisted of four nomadic settlements with a total of 272 households. Data analysis was performed using Path Analysis and TOPSIS methods. The results show that employment and income criteria have the most significant direct effect on livability. Nomadic families living in a quiet, safe, balanced and stable residential environment with higher social welfare have a higher quality of life. Also, there is a statistically significant direct relationship between population size and proximity to the top urban centers with the livability of the centers. Also, the causal relationship between optimal water and pasture management indicates a significant indirect effect on livelihoods, meaning that livestock-based households pay little attention to environmental impacts and make the most use of nature. Moreover, from the point of view of the residents, Mansourabad has the first highest level of livability and the Talkhdan settlement is ranked second with the right points and the least difference, and Hosseinabad and Dali Bajak are in the third and fourth levels, respectively.
امیر عضدی، طوبی .(1386). مقدمه ای بر کوچ و اسکان در ایران. چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر.
بندرآباد، علیرضا .(1389). تدوین اصول الگوی توسعه فضایی و شکل شهر زیست پذیر ایرانی مطالعه موردی مناطق 1، 15 و 22 تهران. استاد راهنما حمید ماجدی، استاد مشاور ایرج اعتصام، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات
توکلی، جعفر.(1383). مروری بر نظریات، تجارب موجود در زمینه اسکان عشایر. مجموعه مقالات همایش ملی ساماندهی جامعه عشایر ایران، تهران: انتشارات نقش بیان.
خراسانی، محمد امین. (1391). تبیین زیست پذیری روستاهای پیرامون شهری با رویکرد کیفیت زندگی مطالعه موردی شهرستان ورامین. استاد راهنما محمدرضا رضوانی، استاد مشاور سید حسن مطیعی لنگرودی و مجتبی رفیعیان، تهران، دانشگاه تهران
خراسانی، محمدامین و رضوانی، محمدرضا. (1392). شناخت و تحلیل تفاوت زیست پذیری روستاهای پیرامون شهری در شهرستان ورامین. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 2(2)، 74-55.
دهقانی، امین؛ صیدائی، سید اسکندر و شفقی، سیروس. (1391). سنجش و توسعه شاخص های کیفیت زندگی در کانون های اسکان عشایری (مطالعه موردی: کانونهای اسکان عشایری استانهای فارس و اصفهان). فصلنامه تحقیقیات کاربردی علوم جغرافیایی، 12(27)، 96-77.
عبداللهی، محمد و چلبی، مسعود. (1370). اسکان عشایر از دیدگاه جامعه شناسی توسعه. مجموعه مقالات سمینار استراتژژی توسعه زندگی عشایر، سازمان امور عشایر ایران، تهران، صص 68- 45.
عیسیلو، علی اصغر؛ بیات ، مصطفی و بهرامی، عبدالعلی. (1393). انگاره زیست پذیری رهیافتی نوین جهت ارتقای کیفیت زندگی در جوامع روستایی (مطالعه موردی: شهرستان قم، بخش کهک). فصلنامه مسکن و محیط روستا، 146، 120-107.
میزبان، مهدی. (1380). ابعاد تغییر و تحول جامعه عشایری در کسب ساز و کارهای جدید برای استمرار الگوی زیست کوچندگی. فصلنامه عشایری ذخائر انقلاب، 4(1 و 2).
Apple yard, D. (1981). Livable Streets, Berkeley. USA: University of California press.
Badland, H., Whitzman, L.A., & Butterworth, H. (2014). Urban Liveability: Emerging Lesson from Australian for exploring the potential for indicators to measure the social determinants of health. Social Science and Medicine, 111, 64-73.
Brower, S. (1996). Good Neighborhoods: A Study of In-town and Suburban Residential Environment. West port conn: Prager.
Dunstan, K. (2007). Creating an Indicator of Livability: The Neighborhood Livability Assessment Survey (NLAS). Paper Prepared for European Urban Research Association (EURA) conference, 12-14 September, Glasgow, Scotland.
Evans, P. (ed.), (2002). Livable Cities? Urban Struggles for Livelihood and Sustainability University of California Press Ltd, USA, pp.: 2-30.
Landry, Charles, (2000). Urban Vitality: A New Source of Urban Competitiveness, Prince Claus fund journal, ARCHIS issue Urban Vitality / Urban Heroes
Lang, R. (2003). Edgless Cities: exploring the elusive metropolis. Washington: Brookings Institute Press.
Lau leby jasmine & Hashim, Ahmad Hariza (2010). Livability Dimensions and Attributes: Their Relative Important the Eyes of Neighborhood Residents, journal of Construction in Developing Countries.
Lennard, SH., & HL, Lennard. (1995). livable communities tie observed Carmel: Gondolier press.
Livable cities? Urban struggles for livelihood sustainability peter Evans (2002), University of California Press Malaysian, Journal of Environmental Management, 8 (2007).
Newton, P. (2012). Livable and Sustainable? Socio-Technical Challenges for Twenty-First-Century Cities, Journal of Urban Technology, Vol.19, pp 81-102.
Norris, T., & Pittman, M. (2000). The health community’s movement and the coalition for heal their cities and communities, public health reports, 115, 118-124
Ottawa county planning commission. (2004). Ottawa county urban smart growth, planning and grants department.
Pacione, M. (2003). Urban environmental quality and human wellbeing – a social geographical perspective. Landscape and Urban Planning.
Radcliff, B. (2001). Politics, markets and life satisfaction: The Political economy of human happiness. American Political Science Review.
Ray Old Berg (1991). The Great Good place.
Timmer Vanessa and nola- Kate Seymoar (2005). THE WORLD URBAN FORUM 2006 Vancouver, working group discussion paper international center for sustainable cities.
Tweed, Ch., & Sutherland, M .(2007). Built Cultural Heritage and Sustainable Urban Development Landscape and Urban Planning.
Van poll, R. (1997). The Perceived Quality of Urban Residential, PhD- thesis, center for energy and environmental studies (IVEM) university of Groningen (RUG), Netherland.
_||_