برنامه ریزی راهبردی مدیریت یکپارچه شهری در کلانشهرهای ایران (مطالعه موردی: کلانشهر تهران)
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی شهری و منطقه ای
شهرام امیرانتخابی
1
,
مجید اکبری
2
,
وحید بوستان احمدی
3
,
مسلم ضرغام فرد
4
1 - استادیار گروه جغرافیا دانشگاه پیام نور ایران
2 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، ایران
3 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
4 - دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس تهران ایران
کلید واژه: برنامهریزی راهبردی, کلانشهر تهران, مدیریت یکپارچه شهری, توسعه پایدارشهری, مدل Meta-SWOT,
چکیده مقاله :
مدیریت یکپارچه شهری، از جمله مهمترین و اساسی‌ترین مسائل قابل تامل و بررسی در عرصه‌ی مدیریت های کلان شهری به شمار می‌رود. علی‌رغم آنکه بیش از 100 سال از برخورداری شهر تهران از نظام مدیریت شهری به سبک مدرن می‌گذرد، اما به دلیل غلبه رویکرد تمرکزطلبانه دولت در اداره شهرها، شهرداریها و شوراها همچنان از جهت وظیفه تصمیمگیری و سیاستگذاری شهری از استقلال مناسبی برخوردار نیست. لذا توجه و تبیین این مسئله از مهمترین مسائلی به شمار می رود که با توجه به رشد و گسترش کالبدی – فضایی و جمعیتی و نیز تعدد و پیچیدگی مسائل و چالش‌های شهر تهران، ضروری می نماید. این نوشتار با هدف برنامهریزی راهبردی مدیریت یکپارچه شهری در کلانشهر تهران با قیاس تطبیقی و با تکیه بر مدل برنامهریزی راهبردی Meta-SWOT انجام گرفته است. پژوهش حاضر از نظر روش، توصیفی- تحلیلی و از لحاظ هدف‌گذاری کاربردی می‌باشد. روش جمع‌آوری داده‌ها به صورت کتابخانه‌ای و پیمایشی بوده است. نتایج این پژوهش حاکی از آن بود که در بین منابع و توانایی‌های داخلی عامل‌های اصلاح قوانین مدیریت شهری، یکپارچه نمودن همه بازیگران عرصه مدیریت شهری و مدیریت کلی گرا به شهر, بیشترین امتیاز را به خود اختصاص دادند. همچنین نتایج بررسی عوامل خارجی محیطی که نشان می‌دهد مولفه‌های ناشناخته ماندن نگرش یکپارچه در مدیریت شهری، عدم تفکیک رهبری سیاسی از مدیریت تخصصی و نبود یا ضعف ساز و کارهای تقویت ارتباطات سازمانی نشانگر میزان تاثیر عوامل کلان محیطی است. براساس بررسی های صورت گرفته مناطق شمالی کمترین و مناطق جنوبی کلانشهر تهران بیشترین میزان ناهماهنگی را دارند. بنابراین متناسب با رشد شهرنشینی در تهران فقدان شکل گیری مدیریت یکپارچه شهری بوجود آمده است. در نتیجه هماهنگی معقولی بین ساخت فضاها و کالبد شهر و محیط طبیعی و فیزیکی با وضع اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی وجود ندارد
Urban integrated management is one of the most important and fundamental issues to consider and address in the area of metropolitan management. Despite the fact that more than 100 years of Tehran's urban modern-city management system, but due to the overwhelming focus of the government in the management of cities, municipalities and councils, they still do not have the necessary independence for their decision making and urban policy. Therefore, attention and explanation of this issue is one of the most important issues which is necessary considering the development of physical, spatial and demographic development, as well as the complexity and complexity of the problems and challenges of Tehran. This paper is aimed at strategic planning of integrated urban management in Tehran metropolitan area based on the strategic planning model of Meta-SWOT. The present study is descriptive-analytic, and in terms of target targeting. The data collection method has been a library and survey. The results of this study indicated that among the resources and internal capabilities of the modification of urban management laws, the integration of all actors in the field of urban management and general management in the city had the highest score. Also, the results of external environmental factors that indicate that the unidentified components of the integrated attitude in urban management, the lack of separation of political leadership from specialized management and the lack or weakness of the mechanisms for strengthening organizational communication indicates the impact of environmental factors. According to studies, the northern regions have the least and the southern regions of Tehran metropolis have the highest level of inconsistency. Therefore, in proportion to the growth of urbanization in Tehran, there is a lack of formation of integrated urban management. As a result, there is no reasonable coordination between the construction of spaces and the body of the city and the natural and physical environment with the social, economic and cultural situation.
ابراهیمنیا، وحیده و عبدی دانشپور، زهره. (1395). سیاستگذاری در بزرگشهر تهران: واکاوی دوگانه یکپارچگی-غیریکپارچکی. نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی. 22(1)، 28-17.
اتقائی، حمید و پیلهور، علی اصغر. (1393). تدوین الگوی تحقق مدیریت یکپارچه مادرشهرها، نمونه موردی: مشهد. نشریه معماری و شهرسازی آرمانشهر، 17، 301-285.
اکبری، مجید؛ سرور، رحیم؛ سبحانی، نوبخت و موسوینور، سید علی. (1396). کاربست مدل Meta-SWOT در برنامهریزی و مدیریت صیانت وتوسعه پایدارحریم کلانشهرها (مطالعه موردی: حریم پهنه جنوبی کلانشهر تهران). فصلنامه مجلس و راهبرد، 24(91)، 100-67.
آشتیانی عراقی، مجیدرضا؛ سرور، رحیم؛ زیویار، پروانه و فلاح تبار، نصرالله. (1399). تحقق مدیریت یکپارچه شهری با تأکید بر نقش و قدرت بازیگران سطوحِ مختلف مدیریت شهری در شهر تهران. فصلنامه پژوهش و برنامهریزی شهری، 11(40)، 31-46.
بابایی، مهناز و ابراهیمی، سعید. (1395). مطالعه و بررسی مؤلفههای مدیریت یکپارچه در شهر اصفهان. فصلنامه اقتصاد شهری، 1(1)، 36-17.
بدری، سیدعلی؛ رضوانی، محمدرضا، ترابی، ذبیحالله و ملکان، احمد. (1394). متا سوات، ابزاری استراتژیک برای برنامهریزی گردشگری پایدار؛ مورد مطالعه: روستای مغیان، فصلنامه برنامهریزی و توسعه گردشگری، 4(13)، 50-29.
پرهیزکار، اکبر و فیروز بخت، علی. (1390). چشمانداز مدیریت شهری در ایران با تاکید بر توسعه پایدار شهری. فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 8(32)، 67-43.
حقجو، محمدرضا؛ زندیه، سمیه و ابراهیمنیا، وحیده. (1392). چارچوب بکارگیری فن در برنامهریزی فضایی مبتنی بر تفکر راهبردی. فصلنامه مطالعات برنامهریزی شهری، 1(3)، 98-77.
حمدی، کریم و امیرانتخابی، شهرام. (1389). کلان شهر تهران بزرگ وچالشهای مدیریت شهری. فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 7(26)، 13-1.
حیدریان، شیدا و رحیمی، محمود. (1396). تدوین و سنجش معیارهای مداخله یکپارچه در ساماندهی سکونتگاههای غیررسمی با رویکرد حکمروایی شهری (نمونه موردی: ناحیه نایسر شهر سنندج). مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی، 12(4)، 915-933.
خلیجی، محمدعلی؛ سرور، رحیم و زرآبادی، زهرا سادات سعیده. (1397). تحلیلی بر انواع تفرق‌ها و میزان اثرگذاری آنها بر تحقق مدیریت یکپارچه حریم پایتخت. مطالعات برنامهریزی سکونتگاه های انسانی، 13(2)،283-303.
دویران، اسماعیل؛ کاظمیان، غلامرضا؛ مشکینی، ابوالفضل؛ رکنالدین افتخاری، عبدالرضا و کلهرنیا، بیژن. (1391). مدیریت یکپارچه شهری در ساماندهی سکونتگاههای غیر رسمی شهرهای میانی ایران؛ مورد: زنجان و همدان. نشریه مدیریت شهری، 10(30)، 68-53.
رضائی، میثم و زنگی آبادی، علی. (1399). ارزیابی و تحلیل نقش کنشگران مدیریت شهری در مدیریت یکپارچة بافت تاریخی کلانشهر شیراز با استفاده از مدل ANP. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 10(36)، 179-196.
صیامی، قدیر و وکیلی، جواد. (1395). تبیین سناریوهای مشارکتجویانه و دمکراتیک نهادی در ساختار نظام حکمروایی منطقه کلانشهری تهران. فصلنامه مجلس و راهبرد، 23(86)، 302-269.
طالقانی، محمد و رضایی، پرویز. (1386). عملکرد مدیریت شهری در سیستم یکپارچه مدیریت جامعه (مفاهیم ـ کاربردها). مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی، 2(4)، 69-61.
عزیزی، محمد مهدی؛ ابویی اردکان، محمد و نوری، نسرین. (1391). بررسى نقش کنشگران و ابزارهای مدیریت شهری در یکپارچگى مدیریت کلانشهر تهران. نشریه هویت شهر، 10(6)، 16-5.
قائد رحمتی، صفر، خاوریان گرمسیر، امیررضا. (1394). نقش تکنیک Meta SWOT در برنامهریزی راهبردی گردشگری شهر یزد، مجله برنامهریزی و آمایش فضا، 20(1)، 205-179.
کاظمیان، غلامرضا و میر عابدینی، سیده زهره. (1390). آسیبشناسی مدیریت یکپارچه شهری در تهران از منظر سیاستگذاری و تصمیمگیری شهری، نشریههای زیبا-معماری و شهرسازی، 3(46)، 38-27.
محمدی، کاوه. (1387). مدیریت شهری یکپارچه و اهداف ایران 1400، ماهنامه شهرداریها، شماره 92، تهران.
Agarwal, R., Grassl, W., & Pahl, J. (2012). Meta-SWOT: introducing a new strategic planning tool. Journal of Business Strategy, 33(2), 12-21.
Akio. T. (2005). the Critical Assessment of the Resource-Based View of Strategic Management. International Affairs. 3, 125-150.
Barney, J. B. (1991). Firm Resources and Sustained Competitive Advantage. Journal of Management. 17(1), 99-120.
Bloomberg. (2012). SWOT, PESTEL, Porter’s 5 Forces and Value Chain.1-16. http://cfcdn.ivoryresearch.com/wp-content/uploads/2013/04/Bloomberg-Business-sample1.pdf.
Brooks, K., Barclay, K., Grafton, R. Q., & Gollan, N. (2020). Transforming coastal and marine management: Deliberative democracy and integrated management in New South Wales, Australia. Marine Policy, 104053.
Bryson, J. M. (2011). Strategic Planning for Public and Nonprofit Organizations: A Guide to Strengthening and Sustaining Organizational Achievement. Vol. 1, John Wiley & Sons, 2011.
Chakrabarty, B. K. (2001). Urban Management - Concepts, Principles, Techniques and Education. Cities. 18(5), 331–345.
Ertan, T., & Eğercioğlu, Y. (2016). Historic City Center Urban Regeneration: Case of Malaga and Kemeraltı, Izmir. Procedia - Social and Behavioral Sciences. (223), 601-607.
Gillespie, A. (2007). Foundations of Economics-Additional Chapter on Business, Oxford University Press.
Jones, G., & C. Hill. (2013). Strategic Management Theory: An Integrated Approach, Mason, Ohio South-Western, Cangage Learning.
McGill, R. (1995). Urban Management Performance. Cities. 12(5), 337-351.
McGill, R. (1998). Urban Management in Developing Countries. Cities. 15(6), 463–471.
McGill, R. (2001). Urban Management Checklist. Cities. 18(5), 347–354.
Penrose, E. T. (1959). The Theory of the Growth of the Firm. John Wiley, New York.
Rivolin, J.U. & Faludi, A. (2005). The Hidden Face of European Spatial Planning: Innovation in Governance,
Rotmans, J., & Van Asslt, M. (2000). Policies and innovations in developing countries. Westport: Greenwood Praeger Press.
Rusmarsidik, T. (2000). Models of urban governance for bandung metropolitian area in Indonesia. University of Canberra, Centre for Developing Cities.
Stead, D., & Harry, G. (2005). Integrating Transport, Land use Planning and Invironment Policy Views of Practitioners from Denmark, England and Germany. The European Journal of Social Science Research, 18(4).
Wernerfelt, B. (1989). From critical resources to corporate strategy. Journal of general management. 14(3), 4-12.
Ying, Y., Shou, Y., & Wu, X. (2005). Empirical Analysis of Urban Management and Public Services in Chinese Cities. International Conference on Services Systems and Services Management, China.
_||_
