شناسایی عوامل موثر بر الگوی توسعه گردشگری روستایی (مورد مطالعه: شهرستان ماسال)

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری

افشین عسکری زادماسوله ¹ ( دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران )
تیمور آمار ² ( دانشیار، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران )
بهمن رمضانی گورابی ³ ( استاد، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی ، رشت، ایران )

تاریخ دریافت : 1399/09/11 تاریخ پذیرش : 1400/08/13 تاریخ انتشار : 1402/12/01

کلید واژه: توسعه, گردشگری روستایی, شناسایی, الگو, شهرستان ماسال,

چکیده مقاله :

مقدمه: بسیاری از برنامه ریزان توسعه از فعالیت گردشگری روستایی به عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه پایدار یاد می‎کنند و در این راستا می‎کوشند، با شناسایی مزیت‎ها و محدودیت‎های روستایی و امکان‎سنجی فعالیت گردشگری در این نواحی و نیز برنامه ریزی اصولی، نقش موثری در تنوع بخشی به اقتصاد روستایی برعهده گیرند.هدف: هدف از انجام این پژوهش، شناسایی عوامل موثر بر توسعه الگوی گردشگری نواحی روستایی شهرستان ماسال می‎باشد.روش‌شناسی تحقیق: پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و دارای ماهیت اکتشافی از نوع کیفی-کمّی می‎باشد. جامعه آماری پژوهش شامل دهیاران و کارشناسان شورای اسلامی روستاهای هدف گردشگری شهرستان ماسال می‎باشد که به صورت هدفمند انتخاب شدند. برای جمع‎آوری داده‎ ها، از مصاحبه‎ های عمیق به صورت سوال‎های باز و سپس ساخت پرسشنامه محقق ساخته، استفاده گردید. در روش تجزیه و تحلیل داده‎ ها نیز از روش کدگذاری، روش آماری توصیفی شامل میانگین، انحراف استاندارد و روش آماری استنباطی شامل آزمون فریدمن و تحلیل مسیر بارهای عاملی با استفاده از نرم افزار SPSS و AMOS استفاده گردید.قلمرو جغرافیایی پژوهش: محدوده مطالعاتی در پژوهش حاضر، شهرستان ماسال می‎باشد.یافته ها: یافته ها نشان داد، جاذبه‎ های طبیعی نواحی روستایی شهرستان ماسال با ضریب مسیر 89/0 نسبت به سایر عوامل اثر مستقیم و بسیار مهمی در الگوی گردشگری روستایی شهرستان ماسال دارد.نتایج: نتایج نشان داد که الگوهای اصلی گردشگری در نواحی روستایی شهرستان ماسال شامل اکوتوریسم، گردشگری تاریخی و گردشگری مذهبی می‎باشد. که از جمله عوامل تاثیرگذار در این زمینه موقعیت جغرافیایی و اقلیم روستاها، قابلیت و محدودیت‎های روستا به صورت مستقیم و منافع گردشگری، اثرات مثبت و منفی اقتصادی و اجتماعی و اقدامات مسئولان در جهت توسعه گردشگری به طور غیرمستقیم بر الگوی گردشگری روستایی این نواحی اثرگذار است.

چکیده انگلیسی:

Introduction: Many development planners mention rural tourism activity as one of the main pillars of sustainable development and in this regard, try to identify the advantages and limitations of rural and feasibility of tourism activity in these areas as well as basic planning. Take responsibility for diversifying the rural economy Objective of this research.Research Aim: The purpose of this research is to identify the effective factors on the development of tourism pattern in the rural areas of Masal County.Methodology: The present study is applied in terms of purpose and has a qualitative-quantitative exploratory nature. The statistical population of the study includes villagers and experts of the Islamic Council of villages targeted for tourism in Masal County who were purposefully selected. In order to collect data, in-depth interviews in the form of open-ended questions and then a researcher-made questionnaire were used. In data analysis method, coding method, descriptive statistical method including mean, standard deviation and inferential statistical method including Friedman test and path load factor analysis using SPSS and AMOS software were used.Studied Areas:The study area in the present study is Masal County.Results:The results showed that the natural attractions of rural areas of Masal County with a path coefficient of 0.89 compared to other factors have a direct and very important effect on the rural tourism model of Masal County.Conclusion: The results showed that the main patterns of tourism in rural areas of Masal County include ecotourism, historical tourism and religious tourism. Among the influential factors in this field are the geographical location and climate of the villages, the capabilities and limitations of the village directly and the benefits of tourism, the positive and negative economic and social effects and the actions of officials to develop tourism indirectly affect the rural tourism model of these areas.

منابع و مأخذ:

ازکیا، مصطفی و غفاری، غلامرضا. (1393). توسعه روستایی با تاکید بر جامعه روستایی ایران. چاپ اول، تهران: نشر نی.

بهرامی، رحمت­اله. (1389). بررسی قابلیت­ها و تنگناهای توسعه گردشگری در استان کردستان. مجموعه مقالات چهارمین کنگره جغرافیدانان جهان اسلام. دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران.

بیات، ناصر؛ بدری، سیدعلی و رضوانی، محمدرضا. (1397). تحلیل مقایسه ای ادراکات ساکنان محلی به اثرات گردشگری در نواحی روستایی (مورد مطالعه: روستاهای حوضه آبریز رودخانه کلان شهرستان ملایر). فصلنامه پژوهش­های روستایی، 9(3)، 495-479.

جعفریان، محمدحسن؛ اسکندریان، ایرج و سلیمی سبحان، محمدرضا. (1395). راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT (مورد مطالعه روستای لاسجرد شهرستان سمنان). فصلنامه جغرافیا و برنامه­ ریزی شهری چشم انداز زاگرس، 8(30)، 183-160.

چراغی، مهدی؛ محمدی یگانه، بهروز و سعیدی، نسرین. (1397). تحلیلی بر زمینه­های توسعه گردشگری در نواحی روستایی، با تاکید بر سرمایه اجتماعی (مطالعه موردی: دهستان دستجرده، شهرستان طارم). فصلنامه فضای گردشگری، 6(24)، 114-102.

حاجی­نژاد، علی؛ پایدار، ابوذر؛ باقری، فاطمه و عبدی، ناصر. (1393). تدوین برنامه‌ راهبردی توسعه گردشگری روستایی ایران. فصلنامه   سیاست­های راهبردی و کلان، 2(8)، 111-135.

حسینی، سیده پروین و فراهانی، حسین. (1401). تحلیل موانع اقتصادی توسعه کارآفرینی گردشگری در مناطق روستایی با رویکرد ساختاری ونهادی (مطالعه موردی: زوارم شهرستان شیروان). فصلنامه مطالعات برنامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی، 17(4)، 1048-1037.

رشید کلویر، حجت­الله؛ غفاری هشجین، نعیم؛ باقری، اصغر وحیدری ساربان، وکیل. (1399). بررسی زمینه­های توسعه گردشگری در روستاهای هدف گردشگری (مطالعه موردی: روستای کزج شهرستان­خلخال). فصلنامه مطالعات برنامه ­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 15(3)، 922-905.

رکن­الدین افتخاری، عبدالرضا و مهدوی، داوود. (1385). راهکارهای توسعه گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT (مطالعه موردی: دهستان لواسان کوچک). فصلنامه مدرس علوم انسانی،10(2)،30-1.

سقائی، محسن و علیزاده، محمد. (1393). بررسی چالش­ها، فرصت­ها و راهکارهای توسعه گردشگری روستایی (مورد مطالعه: روستاهای بیاضه، گرمه و مصر، از شهرستان خور و بیابانک). فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 29(3)، 59-41.  

شفیعی، زهرا و رحمانی، بیژن. (1397). تحلیل آثار زیست محیطی - اقتصادی و فرهنگی گردشگری روستایی از دیدگاه روستاییان (مطالعه موردی روستای فش، شهرستان کنگاور). فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، 6(33)، 84-69.

شمس­الدینی، علی و امیری فهلیانی، محمدرضا. (1391). تجزیه و تحلیل عوامل مرتبط با توسعه صنعت گردشگری در مناطق روستایی (شهرستان ممسنی با استفاده از مدل تصمیم­گیری SWOT). فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، 3(12)، 125-107.

عبدالمنافی، طاهره و ازکیا، مصطفی. (1390). عوامل موثر بر صنعت گردشگری در منطقه روستایی کلاردشت. مجله پژوهش­های ترویج و آموزش کشاورزی، 4(1)، 113-102.

فرجی­راد، عبدالرضا و آقاجانی، سمیه. (1391). تحلیلی نو پیرامون گردشگری و جدیدترین طبقه بندی آن. فصلنامه جغرافیایی سرزمین، 6(23)، 72-61.

قادری، احمد. (1392). نقش گردشگری روستایی در توسعه روستایی پایدار. رساله دکتری، منتشر نشده، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

کرمی دهکردی، مهدی؛ میرک زاده، علی اصغر و غیاثوند غیاتی، فرشته. (1391). تحلیل عوامل موثر بر توسعه گردشگری روستایی از دیدگاه روستاییان استان چهارمحال و بختیاری. فصلنامه جغرافیا و برنامه ­ریزی محیطی، 23(1)، 112-99.

گلدین، یان و وینترز، ال.آلن. (1395). اقتصاد توسعه پایدار. ترجمه غلامرضا آزاد (ارمکی) و عبدالرضا رکن الدین افتخاری، چاپ اول. تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی.

محمودی چناری، حبیب؛ مطیعی لنگرودی، سیدحسن؛ فرجی سبکبار، حسنعلی؛ قدیری معصوم، مجتبی و یاسوری، مجید. (1399). الگوسازی مولفه­ های موثر بر توسعه گردشگری کشاورزی شهرستان ماسال. فصلنامه مطالعات برنامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی، 15(4)، 1137-1158.

مطیعی لنگرودی، سیدحسن، (1390). نقش گردشگری در اقتصاد روستایی ایران. مجله علوم جغرافیایی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، 3(3)،  29-7.

Adger Ashley, C. (2016). The impacts of tourism on rural livelihoods. Namibia’s experience, Overseas Development Institute, London: ODI, 10-20.

Cunha, C., Kastenholz, E., & JoãoCarneiro, M. (2020). Entrepreneurs in rural tourism: Do lifestyle motivations contribute to management practices that enhance sustainable entrepreneurial ecosystem.? Journal of Hospitality and Tourism Management, 44(1), 215-226. 

Greffe, X. (2017). Rural Tourism a Lever for Economic and Social Development. Journal of Sustainable TourismClevedon, 2(1-2), 22-40.

Lorio, M., & Corsale, A. (2010). Rural tourism and livelihood strategies in Romania. Journal Rural Stud, 26(5), 152-162.

Mandl, I., Thomas, O., & celine, D. (2012). Vienna social and job creation in rural Europ. Austrain Institute for SME Research.

Muñoz, L., Hausner, V., & Brown, G. (2019). Identifying spatial overlap in the values oflocals, domestic and international tourists to protected areas. Tourism Management, 71, 259-271.

Ramakumar, A., & Rajashree, Sh. (2010). Product Development and Manegment in Rural Tourism. conference on Tourism in India – challenges Ahesd, Rita. P. Tourism in the European Union, International Journal, 40.

Sharpley, R. (2010). Rural Tourism: An Introduction. I. T. P., London, 44, 215-226.

Slee, B. (2006). The Economic impact of Alternative Types of Rural Tourism. Journal of Agricultural Economics, 48(2), 180-181.