تحلیل جغرافیایی نقش درآمد و سطح دسترسی به منابع و خدمات در شکل‌گیری رفتار روستائیان در محیط در مناطق روستایی (مطالعه موردی: شهرستان تالش)

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری

مسعود یحیی زاده ¹ , تیمور آمار ² , عیسی پوررمضان ³ , بهمن رمضانی ⁴

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا ، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
3 - استادیار گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
4 - استاد گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران

تاریخ دریافت : 1399/05/16 تاریخ پذیرش : 1399/07/17 تاریخ انتشار : 1400/04/01

کلید واژه: اقتصاد روستایی, شهرستان تالش, برنامه‌ریزی سکونتگاه, رفتار فضایی,

چکیده مقاله :

مقدمه: سطح توانمندی و دسترسی به منابع، امکانات و خدمات از جمله عواملی است که در رفتار روستائیان در محیط موثر است.هدف پژوهش: هدف از این پژوهش مقایسه چهار ناحیه ارتفاعی روستاهای شهرستان تالش از نظر تاثیرات رفتاری بر محیط می باشد.روش شناسی تحقیق : روش تحقیق مقاله حاضر پیمایشی و کتابخانه ای بوده و جامعه آماری تحقیق شامل سکونتگاه های روستایی چهار ناحیه ساحلی، جلگه، کوهپایه و کوهستان در شهرستان تالش از توابع استان گیلان است. تعداد 386 پرسشنامه که از روش آلفای کرونباخ با پایایی 78/0 ارزیابی گردید در نواحی مطالعاتی تکمیل و داده های حاصل از آن برای توصیف در نرم افزاز آماری SPSS بررسی و تحلیل شده است.قلمرو جغرافیایی تحقیق: روستاهای نواحی ساحلی، جلگه ای، کوهپایه ای و کوهستانی شهرستان تالش در استان گیلان.یافته ها و بحث: یافته ها نشان می دهد، روستاهای ناحیه جلگه ای از حیث دسترسی به خدمات و درآمد وضعیت بهتری نسبت به سایر نواحی دارند. نکته قابل توجه در این است که طی مطالعات انجام گرفته و بررسی های میدانی میزان آلودگی، تخریب محیط، تغییرات غیرمجاز برای ساخت مساکن و اثرات منفی بر تغییر محیط اندک است. نتایج: در سنجش نگرش های روستائیان از دو رویکرد مثبت و منفی نسبت به محیط پیرامون متاسفانه نگرش مثبت نسبت به نگرش منفی درنواحی مطالعاتی سطح پایین تری دارد و این وضعیت در شکل گیری رفتار نامطلوب نسبت به محیط پیرامون از جمله تخریب و بهره برداری نامناسب از منابع در کنار میل رو به افزون کسب درآمد بیشتر می تواند به روند رابطه نادرست انسان و محیط تاثیر گذارد.

چکیده انگلیسی:

The level of empowerment and access to resources, facilities and services are among the factors that affect the behavior of villagers in the environment. Therefore, the purpose of this study is to compare the four elevation areas of the villages of Talesh city in terms of behavioral effects on the environment.The research method of this article is survey and library and the statistical population of the research includes rural settlements in four coastal areas, plains, foothills and mountains in Talesh city of Gilan province. A total of 386 questionnaires that were evaluated by Cronbach's alpha method with a reliability of 78.0 were completed in the study areas and the data were analyzed for description in SPSS statistical software. The findings show that the villages of the lowland area are in a better position than other areas in terms of access to services and income. It is noteworthy that during the studies and field studies, the rate of pollution, environmental degradation, unauthorized changes to housing construction and the negative effects on environmental change are small. Also, in measuring the attitudes of villagers from both positive and negative approaches to the environment, unfortunately, positive attitudes towards negative attitudes have a lower level in study areas, and this situation in the formation of undesirable behavior towards the environment, including destruction and improper use of Resources along with the growing desire to earn more can affect the process of the wrong relationship between man and the environment.

منابع و مأخذ:

ازکیا، مصطفی. (1378).  مقدمه­ای بر جامعه شناسی توسعه روستایی، ویرایش دوم، تهران، انتشارات اطلاعات.

اصلاح عربانی، ابراهیم. (1387).  کتاب گیلان، تهران، گروه پژوهشگران گیلان.

آسایش، حسین. (1376). بررسی پدیده فقر و محرومیت در ایران: نابرابری و شکاف بین شهر و روستا در ایران، جهاد، 200 و 201، 12-21.

بالان، احمد. (1382). سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد FAO، سیاست و راهبرد فائو در زمینه همکاری با سازمان‌‌های غیر دولتی و تشکل‌‌های مدنی، وزارت جهاد کشاورزی.

بهفروز، فاطمه. (1370). بررسی­های ادراک محیطی و رفتار در قلمرو مطالعات جغرافیای رفتاری و جغرافیای انسانی معاصر، سال ششم، شماره 20، مشهد،آستان قدس رضوی.

بهفروز، فاطمه. (1379). تحلیلی جغرافیایی بر توسعه و تباین رفاه انسانی در دنیا. پژوهش­های جغرافیایی، 38، 97-113.

بهرامیان، سمیرا. کرمی، ایت اله. (1396) بررسی روند فقر در مناطق روستایی ایران. فصلنامه تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 10(4)، 214-195.

تودارو، مایکل (1370). توسعه اقتصادی در جهان سوم، جلد اول. ترجمه­ی غلامعلی فرجادی. تهران. سازمان برنامه و بودجه.

جزایری و نیازی. (1375). مدیریت منابع و کاهش فقر در مناطق روستایی، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، شماره ویژه، 277 – 286.

حمزه، فرهاد. (1388).  از رفتار تا رفتارگرایی. فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیا، 3 (8-9)، 71-97.

خانی، فضیله. (1371). فقر و فقرزدایی در مناطق روستایی، نشریه علوم انسانی دانشگاه الزهرا(س)، 9 و 10، 4 تا 21.

دولفوس، اولیویه. (1369). فضای جغرافیایی، ترجمه سیروس سهامی، نشر نیکا، مشهد.

سرور، رحیم. (1389). جغرافیای رفتاری و توانمندسازی کودکان و نوجوانان سکونتگاههای غیررسمی (مطالعه موردی: محله جمشیدآباد شهر خوی). نشریه شهرسازی و معماری هفت شهر، 33 و 34، 39-46.

شکوئی، حسین.(1382).  اندیشه­های نو در فلسفه­ی جغرافیا، جلد دوم، تهران: گیتاشناسی.

شریفی نیا، زهرا. (1390). ﻧﻘﺶ ﻓﻘﺮ ﺑﺮ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼﺎد روﺳﺘﺎﯾﯽ  زﯾﺴﺖ ﺗﺨﺮﯾﺐ ﻣﺤﯿﻂ (ﻣﻮردی ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ:مرتعﻣﻤﯿﺰیﺷﺪۀ ﺷﻮررود، ﺑﺨﺶﺷﯿﺐآب شهرستان زاﺑﻞ). پژوهش­های جغرافیای انسانی، 76، 84-67

فاطمی، مهران، رضایی، حجت، مطیعی لنگرودی، سیدحسن، فرحی سبکبار، حسنعلی، دربان آستانه، علیرضا. (1398). تحلیل الگوی حاکم بر نظام برنامه­ریزی توسعه پایدار اقتصاد روستایی ایران(مطالعه موردی: استان یزد). مجله پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، 8(3)، 99-118.

فزونی، بهزاد. (1396). نقش عوامل محیطی در توسعه اقتصاد روستایی (مطالعه موردی: بخش دیلمان شهرستان سیاهکل). فصلنامه نگرش­های نو در جغرافیای انسانی، 9(3)، 25-49.

فنی، زهره. (1394). دیدگاهها و مکاتب در جغرافیای انسانی، دانشگاه شهید بهشتی

http://facultymembers.sbu.ac.ir/fanni

کلایتون، سوزان و  مایرز ، جین.(1390). روان‌شناسی حفاظت محیط‌ زیست، درک و ترغیب مراقبت انسان از طبیعت، زیرنظر و به ویراستاری علمی مجید صفاری‌نیا ؛ مترجمان مجید صفاری‌نیا ،..و دیگران، تهران: کتاب ارجمند

گیلیس، ترکنز، رومر، اسنورگراس. (1379).  اقتصاد توسعه، ترجمه­ی غلام رضا آزادارمکی، جلد اول، چاپ اول، تهران، انتشارات نشر نی.

متوسلی، محمود. (1382). توسعة اقتصادی: مفاهیم، مبانی نظری، رویکرد نهادگرایی و روش‌شناسی؛ سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی.

مطیعی لنگرودی، سیدحسن. (1388). حفاظت محیط زیست و برنامه­ریزی توسعه فیزیکی روستا با تاکید بر ارزیابی طرح­های هادی روستایی، ﻣﺠﻠﻪ ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ­رﻳﺰی ﻣﺤﻴﻄﻲ، 21 (3)، 45-60.

نیلی، حمیدرضا، یوسفی، ناصح. (1390). نقش ادراکات محیطی بر شکل گیری فضاهای معماری و بافت های روستایی، مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین­المللی سکونتگاه­های روستایی: مسکن و بافت - سال 1389

یاسوری، مجید. (1394).  مقدمه ای بر اقتصاد روستایی، رشت: انتشارات دانشگاه گیلان.

سازمان مدیریت برنامه­ریزی استان گیلان، نتایج سرشماری نفوس و مسکن،1395. www.mpogl.ir

سازمان مدیریت برنامه­ریزی استان گیلان، بازنگری طرح آمایش سرزمین، 1396

Aitken, S. Valentine, G. (2006). Approaches to Human Geography, at http://dx.doi.org/10.4135/9781446215432

Cao, S., Xu, D., & Liu, S. (2018). A study of the relationships between the characteristics of the village population structure and rural residential solid waste collection services: Evidence from China. International journal of environmental research and public health, 15(11), 2352.

Clayton, Susan . Myers, Jane (2011). Psychology of environmental protection, understanding and encouraging human care for nature, under the supervision and scientific .editing of Majid Saffarinia; Translators of Majid Saffarinia, .. and others, Tehran: Arjmand book

Halkos, G., & Matsiori, S. (2017). Environmental attitude, motivations and values for marine biodiversity protection. Journal of Behavioral and experimental Economics, 69, 61-70.

Ma, Y., Qiao, J., & Han, D. (2020). Interpreting the humanistic space of urban-rural interface using consumption behaviors. Journal of Rural Studies.

Soseco, T. (2016). The Relationship between rural accessibility and development. Jurnal Ekonomi dan Studi Pembangunan, 8(2), 31-40.