مکان‌یابی محل دفن بهداشتی زباله در شهر ایوان‌غرب استان ایلام

محورهای موضوعی : جغرافیای طبیعی و سکونتگاههای انسانی

عظیم علی شائی ¹ , فریبا همتی ²

1 - استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
2 - گروه آموزشی جغرافیا، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1399/09/30 تاریخ پذیرش : 1401/06/22 تاریخ انتشار : 1402/12/01

کلید واژه: فرآیند تحلیل سلسله مراتبی, GIS, مکان‌یابی دفن زباله, شهر ایوان غرب,

چکیده مقاله :

مقدمه: با رشد جمعیت و گسترش شهرنشینی، یکی از مهمترین موضوعاتی که در کنار مسائل و مشکلاتی چون ترافیک، انواع آلودگی ها، زاغه نشینی و مانند آن مدیران شهری را به خود مشغول ساخته است، مدیریت بهینه پسماندهای تولیدی می باشد. امروزه با توسعه شهرها، افزایش سطح درآمد و رفاه جامعه و رشد شتابان اقتصادی و اجتماعی در کشورها، علاوه بر افزایش روز افزون تولید پسماند، تغییر الگوی مصرف نیز منجر به تغییر در کیفیت پسماند جامد شده است.هدف: مکان‌یابی محل دفن بهداشتی زباله در شهر ایوان غرب.روش‌شناسی تحقیق: در این مطالعه نقشه ها و اطلاعات مورد نیاز پس از گردآوری از منابع مختلف، با توجه به عوامل مؤثر در مکان یابی محل دفن پسماند به لایه های اطلاعاتی قابل استفاده در محیط نرم افزاری ArcGIS تبدیل شدند. از روش های مختلف تصمیم گیری، روش AHPبه دلیل کاربرد رایج و مؤثر، برای ارزیابی قابلیت دفن پسماند انتخاب شد.قلمرو جغرافیایی پژوهش: شهر ایوان در 33 درجه و 50 دقیقه عرض شمالی و 46 درجه و 20 دقیقه طول جغرافیایی واقع شده است.یافته ها: معیارهای مورد استفاده شامل: کاربری اراضی، جنس خاک و قابلیت اراضی، کیفیت و عمق آب زیرزمینی، زمین شناسی، بارندگی، طبقات ارتفاعی، شیب، فاصله از شهر، فاصله از روستا، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، فاصله از جاده، فاصله از خطوط انتقال نیرو، فاصله از چاه و چشمه، فاصله از مناطق حفاظت شده می باشد.نتایج: مناسب ترین مکان 98/7 درصد از مساحت منطقه را به خود اختصاص داده است.

چکیده انگلیسی:

Introduction: With the growth of population and urbanization, the urban managers are concerned with optimal waste management besides problems such as traffics, various types of pollutions, slums, etc. Nowadays the development of cities, growth of income average and welfare of society, and accelerated social and economic developments in the countries have led to a rapid increase in waste production, and a change in the consumption pattern resulted in a change in the quality of solid waste.Research Aim: Site Selection for the Waste Landfills the City of Eyvan-e Gharb.Methodology: In the present study, the required maps and information were collected from various resources and transformed into data layers to be used in the ArcGIS software environment with respect to the effective factors in site selection. AHP was employed as a decision-making technique due to its prevalent and effective application for assessing the suitability for landfill.Studied Areas: The city of Eyvan location falls at 33° 50' N, 46° 20'.Results: The Criteria for this study are as follows: Land use, soil type and land capability, quality and depth of groundwater, geology, the intensity of rainfall, heights, grading, distance from the city, distance from the village, distance from the fault, distance from the river, distance from the road, distance from power transition lines, distance from well and fountain, distance from protected areas.Conclusion: The most suitable location included 7.98% of the area of the region.

منابع و مأخذ:

اقصایی، هلن و سوری، بابک. (1396). مکانیابی محل دفن پسماند شهری با استفاده از تکنیک­های اطلاعاتی مکانی مطالعه موردی: شهر سنندج. پژوهش­های محیط زیست، 8(15 )، 216-229.

بزرگمهر، کیا؛ حکیم دوست، سیدیاسر؛ محمدپورزیدی، علی و صیدی، زهرا. (1393). مکانیابی بهینه محل دفن مواد زاید جامدشهری با استفاده از مدل (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (مطالعه موردی: شهرستان تنکابن). اطلاعات جغرافیایی، 23(91)، 81-88.

پناهنده، محمد؛ ارسطو، بهروز؛ قویدل، آریامن و قنبری، فاطمه. (1388). کاربرد روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در مکان­یابی جایگاه دفن پسماند شهر سمنان. سلامت و محیط زیست، 2(4)، 283-276.  

جعفری، کبری؛ مظلومی بجستانی، علیرضا؛ حافظی مقدس، ناصر و قزی، اعظم. (1396). مکان­یابی محل دفن پسماندهای شهری: مطالعه موردی در اردبیل. زمین­شناسی مهندسی، 11(3)، 132-103.  .

 حبیبی، کیومرث. (1384). توسعة کالبدی بهسازی و نوسازی بافت­های کهن شهری با استفاده از GIS. رسالة دکتری رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.

حسن­پور، سیروس؛ عسگری حسن­آبادی، حسین و محمودی میمندی، هادی. (1389)، مکان­یابی دفع پسماند و حفاظت از محیط­زیست با استفاده از مدل تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و سامانه­ های اطلاعات جغرافیایی (GIS) (مطالعه موردی شهرستان ابهر). اولین کنفرانس ملی ژئوماتیک نوین در خدمت جامعه، دانشگاه تهران، 11-1.

حیدرزاده، نیما. (1382 ). معیارهای مکان­یابی محل دفن مواد زائد جامد شهری. تهران: انتشارات سازمان شهرداری­های و دهیاری­های کشور..

سازمان زمین­شناسی اکتشافات معدنی کشور، شرح نقشه ­زمین­شناسی چهارگوش ایلام.

شایان، محسن؛ عنابستانی، علی اکبر و بازوند، سجاد. (1397). مکان‌یابی بهینه دفن زباله‌های روستایی در شهرستان زرین‌دشت. فصلنامه مطالعات برنامه­ ریزی سکونتگاه­های انسانی،13(1)، 103-85.

صمدی، محمدتقی؛ مرتضوی، سید محمد و محمد طاهری، ابوالفضل. (1386). مکان­یابی دفن پسماند با استفاده از نرم­افزار GIS (مطالعه موردی شهرستان رزن دهستان سرد رود علیا). دهمین همایش ملی بهداشتی محیط، همدان، دانشگاه علوم پزشکی همدان.

عبدلی، محمدعلی. (1395). بازیافت مواد زائد جامد شهری. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

قدسی پور، سید حسن. (1398). فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP). تهران: انتشارات دانشگاه صنعتی امیر کبیر.

مرادی، ابوذر؛ بویری، علی و امان پور، سعید. (1394). ترکیب توابع عملگرای فازی و GIS در مدیریت پسماندهای شهری (مطالعه موردی: شهر لیکک شهرستان بهمیی، از استان کهگیلویه و بویراحمد). فصلنامه مطالعات برنامه ­ریزی سکونتگاه­های انسانی، 10(31)، 119-111.

مظفری، مهدی. (1398). بررسی مطلوبیت محل دفن مواد زائد جامد شهری شهرستان بردسکن با استفاده از روش تصمیم-گیری چندمعیاره. اکرم بمانی خرانق، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان.

منوچهری، فرهاد. (1397). مکان­یابی دفن زباله ­های صنعتی شهرکرمانشاه با استفاده از روش AHP. علی محمد خورشید دوست، پایان­نامه کارشناسی ارشد، گروه سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی، دانشکده برنامه­ریزی و علوم محیطی، دانشگاه تبریز.

مهتابی اوغانی، مرضیه؛ نجفی، اکبر و یونسی، حبیب الله. (1392). مقایسه دو روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس در مکان­یابی محل دفن پسماندهای شهری (مطالعه موردی: انتخاب محل دفن پسماند شهری کرج). سلامت و محیط زیست، 6(3)، 352-341.  

یوسفی، ذبیح اله؛ قرنجیک، امان محمد؛ امان­پور، بهناز و عادلی، محسن .(1391). مکان­یابی مناسب جهت دفن بهداشتی زباله ­های شهری با استفاده از GIS ( مطالعه موردی: شهر گنبدکاووس). مجله بهداشت محیط­زیست، 22(1)، 114-105.

Demesouka, O. E., Vavatsikos, A. P., & Anagnostopoulos, K. P. (2013). Suitability analysis for siting MSW landfills and its multicriteria spatial decision support system: method implementation and case study. Waste Management, 33(5), 1190-1206.

Deswal, M., Laura, J.S. (2018). GIS based modeling using Analytic Hierarchy Process (AHP) for optimization of landfill site selection of Rohtak city, Haryana (India). Journal of Applied and Natural Science, 10(2), 633-642.

Faisal, R., Ahmed, M. (2019). GIS and AHP based modeling for landfill site selection (case study: West side of Mosul city). Scientific Review Engineering and Environmental Sciences, 27(4), 425- 437.

Jilani, T. (2002). State of Solid Waste Management in Khulna City. Unpublished Undergraduate thesis. Environmental Science Discipline, Khulna University, Khulna, 25-85, Bangladesh.

Onut, S., & Soner, S. (2008). Transshipment site selection using the AHP and TOPSIS approaches under fuzzy environment. Waste Management, 28(9), 1552- 1559.

Saaty, T.L. (2004). Mathematical Methods of Operations Research. New York: McGraw 2004.

Sener, S., Senar, E., Nas , B., & Karagüzel, R. (2010). Combining AHP with GIS for landfill site selection: A case study in the Lake Beyşehir catchment area (Konya, Turkey). Waste management, 30(11), 2037-2041.

Zelenovic, T., Srdjevic, Z., Bajcetic, R., & Miloradov, M. V. (2012). GIS and the analytic hierarchy process for regional landfill site selection in transitional countries: a case study from Serbia. Environmental Management, 49(2), 445-458.