مقایسه آموزه‌های تعلیمی در شاهنامه فردوسی با بوستان سعدی

محورهای موضوعی : شاهنامه

نجمه نظری ¹ , آذر اسدی ²

1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان

تاریخ دریافت : 1393/12/06 تاریخ پذیرش : 1394/03/07 تاریخ انتشار : 1394/08/10

کلید واژه: شاهنامه, سعدی, فردوسی, ادبیات تعلیمی, بوستان,

چکیده مقاله :

ادبیات تعلیمی بخشی گسترده از ادبیات کهن فارسی را شامل می شود. اگر چه شاهنامه اثری حماسی به شمار می‌رود اما فردوسی در جای جای این اثر ارزشمند، از هر فرصتی برای بیان آموزه‌های تعلیمی استفاده کرده است، به ویژه در صحنه‌های حساس و در پایان داستان‌ها حضور آشکار فردوسی و بیان آموزه‌های اخلاقی قابل توجه است. توصیه‌های فردوسی به خردورزی، نام خواهی،‌ دوری از‌ آز، دادگری، رعایت اعتدال و... در حوزه زندگی شخصی و اجتماع، بیانگر توجه فردوسی به ادب تعلیمی است. دو قرن بعد سعدی به عنوان یک مصلح اجتماعی، بوستان را درحوزه ادبیات عرفانی و تعلیمی سرود. سعدی با توجه به مقتضیات جامعه ایرانی و به ویژه اوضاع زمانه خود در بوستان به مسائلی چون احسان، تواضع، دادگری، رعایت اعتدال، نام خواهی، اغتنام فرصت، نفی آز و... پرداخته است. مقایسه آموزه‌های تعلیمی فردوسی با سعدی بیانگر شباهت‌ها و تفاوت‌هایی در نگاه این دو شاعراست. تفاوت‌ها غالباً برخاسته از شرایط زمانی و اوضاع ایران در آن روزگار است که ازآن جمله می‌توان به تأثیر قرن‌ها تسلط بیگانگان، رواج عرفان و تفکر اشعری وکم رنگ شدن روحیه حماسی در روزگار سعدی اشاره کرد. در این مقاله به مقایسه آموزه‌های تعلیمی در شاهنامه فردوسی با بوستان سعدی پرداخته‌ایم و شباهت‌ها و تفاوت‌های موجود میان آموزه‌های تعلیمی‌ این دو شاعر فرزانه را مورد بررسی قرارداده‌ا‌یم.

چکیده انگلیسی:

 Didactic literature includes a large part of Persian literature. Although Shahanameh considered to be an epic work, Ferdousi used every opportunity to express didactic doctrines in his work, especially in dramatic scenes and the final parts of  stories Ferdousi’s presence and his  moral doctrines is noticeable. Ferdousi’s recommendation to wisdom , fame, avoiding greediness, respecting moderation etc….in domain of individual and social life are demonstrative of Ferdousi’s attention to the didactic literature. Saadi, as a social peacemaker, two century later, wrote Boustan within the domain of mystical and didactic literature. Saadi with respect to the requirement of Iranian society ;especially, his time states, Saadi in Bostan deals with issues like goodness, modest, justice, fame, taking opportunities, avidness of greediness etc….a comparison of Ferdowsi’s didactic doctrines Saadi shows similarities and differences. Differences arise from time conditions and Jran situation at that time, including to effect of foreign domination, circulation of mysticism, poetic thinking, and disappearing of enthusiastic spirituality at Saadi’s time. In the present paper a comparison is made between didactic doctrines in Ferdwsi’s Shahnameh ans Saadi’s Boustan so that similarities and differences have been revrealed. Ferdwsi’s Shahnameh