تشبیه در اشعار رودکی

محورهای موضوعی : شاهنامه

ابراهیم ابراهیم تباربورا ¹ ( - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل)

تاریخ دریافت : 1396/10/03 تاریخ پذیرش : 1396/10/03 تاریخ انتشار : 1389/03/01

کلید واژه: شعر, استعاره, تشبیه, رودکی, صور خیال,

چکیده مقاله :

رودکی، بزرگترین شاعر ایران در آغاز قرن چهارم هجری است که در انواع قالب‌های شعرفارسی، به ویژه قصیده و غزل مهارت داشته است و تأثیر وی در تکامل و ترقّی اشعار فارسی در دوره‌اش و حتی در دوره‌های بعد بر شعرای فارسی بر کسی پوشیده نیست. تسلّط و مهارت او در سرودن اشعار و کثرت آن سبب گردید تا او را پدر شعر فارسی دری بنامند. وی نماینده کامل و تمام عیار شعر فارسی در دوره سامانی است. یکی از مهارت‌های او کاربرد صور خیال، از جمله تشبیه و استعاره در اشعار است‌، تصاویری که رودکی در اشعارش به کار برده، بر عکس شعرای دیگر سبک خراسانی‌، متحرّک و جاندار است‌. در میان تصویرهای گوناگون‌، تشبیه مهمترین نوع تصاویری است که رودکی بدان علاقه نشان داد. با بررسی‌هایی که از سرودهایش به عمل آمده، اکثر تشبیهات او از نوع حسی به حسی و عقلی به حسی‌اند که در انواع مختلف آن، از جمله: تشبیه مضمر، تفضیل و... بکار رفته است. این مقاله قصد دارد تا تشبیه را در اشعار رودکی بررسی کند و به اهمّیّت و انواع آن در سروده‌های شاعر بپردازد.

چکیده انگلیسی:

Rudaki, the great Iranian poet, at the beginning of the fourth centuryA.H . He was very skillfull in different poetic genres , espicially elegy and lyrics. The influence of Rudaki on Persian poets in his period and after that is known to everyone . His mastery and skill in composing poems and the number of them resulted in to call him the father of Dari persian poetry. He is the perfect representative of Persian Poems in Samani period. One of his skills is using imagination and similie and metaphor in his poetry. The images he used in his poems , unlike other khorasani style poets , are alive and active. Among different images ,Rudaki liked similie abov all. By studying  his poems , it is clear that most of his similies are from sensational to sensational and logical to sensational kind in which there are different  Kinds of implied similie , comparative similie and etc. This study aims to discuss about the importance of similie and different Kinds of it in Rudaki`s poems.  It is hoped that it will be useful for all dear friends.  

منابع و مأخذ:

 

1- احمدنژاد، کامل .(1372). رودکی، تهران: آینه.

2- انوری .(1364). دیوان قصاید، تصحیح مدرس رضوی، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ سوم.

3- جرجانی، عبدالقاهر .(1370). اسرار البلاغه، ترجمه دکتر جلیل تجلیل، تهران: چاپ اول.

4- خطیب رهبر، خلیل .(1367). دستور زبان فارسی کتاب حروف اضافه و رابطه، تهران: انتشارات سعدی، چاپ دوم.

5- دهباشی، علی .(1385). یاد یار مهربان، (مجموعه مقالات)، تهران: انتشارات صدای معاصر.

6- رازی، شمس قیس .(1373). المعجم، به اهتمام شمیسا، تهران: انتشارات فردوسی.

7- زرین‌کوب. عبدالحسین .(2536). شعر بی‌نقاب و بی‌دروغ، تهران: ‌انتشارات جاویدان، چاپ سوم.

8- شمیسا، سیروس .(1371). بیان، تهران: فردوس.

9- ------------ .(1373). سبک‌شناسی (2)، تهران: انتشارات پیام‌نور، چاپ دوم.

10- شفیعی کدکنی، محمدرضا .(1370). صور خیال در شعر فارسی، تهران: انتشارات آگاه، چاپ چهارم.

11- صفا، ذبیح الله .(2536). تاریخ ادبیات در ایران، تهران: امیرکبیر، چاپ پنجم.

12- عراقی همدانی،‌ فخرالدین .(1382). دیوان، تصحیح اسماعیل شاهرودی، تهران: انتشارات فخر رازی، چاپ چهارم.

13- عنصری .(1362). دیوان، تصحیح دکتر دبیر سیاقی، تهران: انتشارات منوچهری.

14- فروغی، محمدعلی .(1362). کلیات سعدی، تهرانک انتشارات امبیرکبیر، چاپ سوم.

15- فرشیدورد، خسرو .(1373). دربارة ادبیات و نقد ادبی، تهران: امیرکبیر، چاپ دوم.

16- کزازی، سیدجلال‌الدین .(1375). بیان، تهران: انتشارات مرکز، چاپ پنجم.

17- محجوب، محمدجعفر .(بی‌تا). سبک خراسانی در شعر فارسی، تهران: انتشارات فردوس.

18- منوچهری دامغانی .(1379). دیوان، به اهتمام دکتر دبیر سیاقی، تهران: نشر زوار، چاپ سوم.

19- نظامی عروضی سمرقندی، احمد .(1327). چهار مقاله، تصحیح محمّد قزوینی، تهران: انتشارات مروی، چاپ دوّم،

20- نفیسی، سعید .(1382). محیط زندگی و احوال و اشعار رودکی، تهران:‌ امیرکبیر، چاپ دوم.