عاشقانه‌های عیان و عارفانه‌های نهان در شعر حافظ خوش‌خوان

محورهای موضوعی : شاهنامه

جعفر حمیدی ¹ (- استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید بهشتی تهران)

تاریخ دریافت : 1396/10/03 تاریخ پذیرش : 1396/10/03 تاریخ انتشار : 1389/09/01

کلید واژه: حافظ, غزل, معرفت, عاشقانه, عارفانه,

چکیده مقاله :

حافظ تلفیق کننده عشق و عرفان در شعرفارسی است. دو مقوله‌ای که سخن گفتن درباره هر یک از آنها به تنهایی، افزوده‌ای بر مکررات است؛ زیرا هم عشق و هم عرفان در شعر شاعران دیگر به فراوانی آمده و درباره هر دو، سخن به نهایت رسیده است. اما در تلفیق این دو پدیده روح انسانی در شعر و به ویژه در شعر حافظ نه تنها بر بیرنگی تکرار نمی‌افزاید بلکه هر دو را بیش از پیش رنگ‌آمیزی و نگارگری می‌کند. در میان غزل‌های نقاشی شده حافظ پاره‌ای عاشقانه، بسیاری عارفانه و تعداد فراوانی نیز عاشقانه- عارفانه هستند که البته تفکیک یا جدا کردن آنها، کاری آسان نمی‌نماید. در این مقاله در حد امکان از غزل‌های عاشقانه و غزل‌های عارفانه حافظ و تعداد آنها یاد شده است؛ اما این نظر قطعی نیست و چه بسا که هر دو نوع غزل جای بیشتر یا کمتری را در دیوان حافظ برای خود اشغال کرده باشند.

چکیده انگلیسی:

Hafez is the composer of love and mysticism in the Persian poetry. In the Persian literature especially in poetry we see so many verses about love and mysticism. Therefore there is no need to discuss about them anymore. However, in Hafez poems the composition of love and mysticism is so creative that there is still need for discussing about them. Among Hafez poetry, there is some love poetry. In this article a lot of mystical poetry and the rest of them is a combination of love and mystical poetry. In this article the love and mystical poetry of Hafez has been identified; however, the exact distinction is not decisive.

منابع و مأخذ:

 

1- حافظ، شمس الدین محمد .(1375). دیوان، تصحیح هوشنگ ابتهاج (سایه)، تهران: نشرکارنامه.

2- خرمشاهی، بهاءالدین .(1372). حافظ‌نامه، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.

3- مرتضوی، منوچهر .(1365). مکتب حافظ یا مقدمه‌ای بر حافظ‌شناسی، تهران: توس.

4- حمیدی، سیدجعفر .(1376). سعدی در کیش، تهران: انتشارات بهشت اندیشه.

5- قیصری، ابراهیم .(1380). ابیات بحث انگیز حافظ، تهران: توس.

6- سعدی، مصلح الدین عبدالله .(1338). کلیات، به اهتمام محمدعلی فروغی، تهران: انتشارات علمی.

7- فردوسی، ابوالقاسم .(1378). شاهنامه فردوسی، تصحیح ژول مول، تهران: نغمه.

8- قزوینی، محمد .(1367). حافظ از دیدگاه محمد قزوینی، به کوشش اسمعیل صارمی، تهران: علمی.