معرّفی قطعه‌ای منسوب به ابو سعید ابوالخیر

محورهای موضوعی : پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

محمد شاه بدیع زاده ¹ (استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد)
اعظم السادات هاشمیان شهری ² (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد)

تاریخ دریافت : 1396/05/22 تاریخ پذیرش : 1396/05/22 تاریخ انتشار : 1395/12/01

کلید واژه: شعر, ابوسعید ابوالخیر, جُنگ 900 مجلس, قطعة ناشناس,

چکیده مقاله :

از زمان درگذشت ابوسعید ابوالخیر - صوفی و عارف نامدار سده های چهارم و پنجم هجری قمری- تا قرن ها بعد، اشعاری در قالب رباعی و قطعه به او منتسب کرده‌اند که در تعداد آن‌ها و صحّت انتساب اشعار به او اختلاف نظر جدّی وجود دارد. همواره به دلیل تأثیرگذاری بسیار زیادی که ابوسعید بر جریان های فکری متصوّفه داشته است، محقّقان در پی جمع آوری اشعار و اقوال او بوده اند. در دوران مختلف مریدان و دوست داران او اشعاری را به نام او ثبت کرده‌اند که باید در صحّت انتساب بیشتر آن ها به ابوسعید شک کرد. در این جستار قطعه‌ای بررسی می شود که گویا اولین بار در جوامع الحکایات عوفی ثبت شده و پس از آن در چند متن دیگر نیز وارد شده است؛ در تمام متونی که این قطعة وجود دارد، سرایندة آن ناشناس است. با بررسی‌های انجام شده در جنگ خطّی 900 مجلس - مکتوب در اوایل قرن هشتم هجری - و با دلایلی که ارائه خواهد شد، انتساب قطعة مزبور به ابوسعید ابوالخیر ممکن به نظر می‌رسد.

منابع و مأخذ:

1- ابوالخیر، ابوسعید. (1334). سخنان منظوم ابوسعید ابوالخیر. تصحیح سعید نفیسی. تهران: انتشارات کتابخانة شمس.

2- ابو روح، جمال‌الدین. (1366). حالات و سخنان ابوسعید ابوالخیر. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: آگاه.

3- بهار، محمّد تقی. (1386). سبک شناسی. تهران: امیرکبیر.

4- تاج­الدّین وزیر، احمد ابن محمّد. (1381). بیاض تاج­الدین احمد وزیر. تصحیح علی زمانی علویجه. قم: مجمع ذخایر اسلامی.

5- جامی، عبدالرحمان. (1386). نفحات الانس. تصحیح محمود عابدی. تهران: سخن.

6- زرّین کوب، عبدالحسین. (1362). ارزش میراث صوفیه. تهران: امیرکبیر.

7- سدیدالدّین عوفی، محمّد. (1386). جوامع الحکایات و لوامع الرّوایات. تصحیح امیر بانو مصفّا. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

8- سعدی، مصلح ابن عبدالله. (1362). کلیّات سعدی. تصحیح محمّدعلی فروغی. تهران: امیرکبیر.

9- -------------. (1374). گلستان. تصحیح غلام­حسین یوسفی. تهران: خوارزمی.

10- سفینه الشعراء و تذکره الشعراء.14017.(نسخه خطی)

11- شفیعی کدکنی، محمّد رضا. (1386). چشیدن طعم وقت (مقامات کهن و نویافتة بوسعید). تهران: سخن.

12- شمس حاجی، محمد. (1390). سفینة شمس حاجی. تصحیح میلاد عظیمی. تهران: سخن.

13- صفا، ذبیح الله. (1372). تاریخ ادبیّات در ایران. تهران: فردوس.

14- عین القضات همدانی. (1377). تمهیدات. تصحیح عفیف عسیران. تهران: منوچهری.

15- فریومدی، ابن یمین. (1344). دیوان اشعار ابن یمین فریومدی. تصحیح حسین­علی باستانی راد. تهران: سنایی.

16- گلچین معانی، احمد.(1384). یادداشت‌هایی درباره سخنان منظوم ابوسعیدابوالخیر. اطلاع رسانی و کتابداری. شماره 48، ص.ص. 45-42.

17- محیط طباطبایی، محمّد. (1317). در پیرامون زبان فارسی. مجله آموزش و پرورش. شماره 10، سال هشتم. ص.ص. 8-1.

18- منور میهنی، محمد. (1366). اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید. تصحیح محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: آگاه.

19- نخجوانی، حسین. (1335). ریاض الملوک فی ریاضیّات السّلوک. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی. شمارة 37. ص.ص. 164-152.

.