بررسی و تحلیل نسخۀ خطی «طب منظوم» اثر عبدالکریم اعرج متخلص به عجزی

محورهای موضوعی : پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

مریم کمالوند ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان)
احمدرضا یلمه ها ² (استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان(نویسنده مسؤول))
مریم محمودی ³ (دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان)

تاریخ دریافت : 1399/09/21 تاریخ پذیرش : 1399/09/21 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: نسخۀ خطی, منظومه‌های طبی, طبیبان شاعر, عبدالکریم اعرج, طب منظوم,

چکیده مقاله :

یکی از منظومه‌های ناشناختۀ طبی قرن هشتم، نسخۀ طب منظوم اثر حکیم عبدالکریم اعرج متخلص به عجزی است که با شمارۀ 757 در کتابخانۀ مدرسۀ عالی سپهسالار نگهداری می‌شود و در 6896 بیت با خط نستعلیق کتابت شده است. این اثر در 433 صفحه و در قالب مثنوی و وزن فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (بحر رمل مثمن مقصور) در قرن هشتم سروده شده است. هدف این نوشتار، بررسی و تحلیل نسخۀ طب منظوم و نیز آشنایی با مفاهیم پزشکی قرن هشتم، بیماری‌ها و روش درمان آن‌هاست. نگارندگان در این مقاله به بررسی این منظومه در سه سطح صوری و زبانی، سطح بلاغی و سطح فکری‌محتوایی می‌پردازند. نسخۀ طب منظوم حاوی اطلاعات طبی قرن هشتم است. سرایندۀ این منظومه بیشتر طبیب بوده تا یک شاعر، به همین دلیل سطح ادبی این منظومه بسیار پایین است، اما از نظر علمی و محتوایی ارزشمند است. از ویژگی‌های این منظومه انتقال مفاهیم پزشکی به‌صورت ساده و موجز است.