الگوهای سفر قهرمانی از نگاه پسایونگی و کاربرد آن در تحلیل متون ادبی

محورهای موضوعی : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

محمدجعفر یاحقی ¹ , مریم اسمعلی پور ² , شاهدخت طوماری ³ , فرزاد قائمی ⁴

1 - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد.
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد.
3 - رئیس و مؤسس مؤسسة The Radiance of Hope Counseling Center
4 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد.

تاریخ دریافت : 1396/09/17 تاریخ پذیرش : 1396/09/17 تاریخ انتشار : 1396/03/01

کلید واژه: یونگ, پسایونگی, نقد کهن‎الگویی و سفر قهرمانی,

چکیده مقاله :

اصطلاح پسایونگی به گروهی از روان‎شناسان و روان‎کاوان اطلاق می‎شود که پس از آشنایی با نظریات کارل‎گوستاو یونگ[i]به بررسی، نقد و تحلیل آرای وی در ابعاد مختلف آن پرداختند. مکتب پسایونگی خود به سه مکتب کلاسیک[ii]، رشد[iii] و کهن‎الگویی[iv] تقسیم می‎شود. مکتب کهن‎الگویی جیمز هیلمن[v] پیوند عمیقی با ادبیات و متون ادبی دارد. از رهگذر رشد و گسترش مکتب هیلمن، انواع سفر قهرمانی در این مکتب شکل گرفته است که عبارت‎اند از: سفر قهرمانی کارول.اس.پیرسون،[vi] سفر قهرمانی مرد رابرت بلای،[vii] سفر قهرمانی زن مورین مرداک[viii] و کلاریسا پینکولا استس.[ix] تیپ‎شناسی جین شینودا بولن[x] نیز یکی از روش‎های نقد کهن‎الگویی در حوزۀ شناخت تیپ و شخصیت قهرمان است. نتایج این نوشتار نشان می‎دهد، با استفاده از این الگوهای سفر قهرمانی، بسیاری از متون ادبیات فارسی چه کلاسیک و چه معاصر را می‎توان تحلیل و بررسی کرد. در این مقاله از متون متنوّعی مثل افسانه‎ها و رمان‎های معاصر استفاده شده است تا گستردگی این الگوها را به‎خوبی نشان دهد.