مدیریت اراضی رها شده شهری و سامان دهی آن‌ها با الگوی توسعه پایدار شهری (مطالعه موردی شهرسمنان)

محورهای موضوعی : کالبدی

مریم اسماعیلیان ناساری ¹ , دکتر سعید کامیابی ² , دکتر محمدرضا زندمقدم ³

1 - دانشجوی کارشناس ارشد رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری
2 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان
3 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان

تاریخ دریافت : 1398/02/30 تاریخ پذیرش : 1398/02/30 تاریخ انتشار : 1393/09/01

کلید واژه: کاربری اراضی, کلیدواژگان: اراضی, اراضی رهاشده, تغییرات جمعیتی,

چکیده مقاله :

چکیده امروزه رشد جمعیت از یک سو و محدودیت منابع از سوی دیگر دست اندرکاران امر گسترش را با شگفتی مواجه ساخته است. تغییرات جمعیتی سبب تغییر فعالیت‌های اقتصادی شده و نقطه آغاز تغییرات کاربری اراضی به‌شمار می‌رود. در واقع بهره‌برداری بی رویه، تغییرات نادرست کاربری اراضی و دست اندازی بشر به عرصه‌های منابع طبیعی، روزبه روز بر بر هم زدن تعادل‌های منطقه‌ای می‌افزاید. در دهه‌های اخیر شاهد تغییر کاربری اراضی در سمنان هستیم. تحت اثر عوامل مختلفی پدیده تغییر کاربری اراضی شکل گرفته است به طور مثال در اراضی رهاشده، سطوحی از مراتع به مناطق مسکونی و شرایط ییلاقی از یک سده پیش محل رفت وآمد شمار زیادی از افراد برای بهره‌مندی از آب و هوای مناسب منطقه بوده است. یکی از عوامل مهم نیز تغییراتی است که در شمار جمعیت سمنان رخ داده است به‌گونه‌ای که بر پایه آمار جمعیتی می‌توان گفت جمعیت روستاها به شدت کاهش یافته است. همان‌طور که در دیگر مناطق ایران شاهد تغییر کاربری اراضی به‌ویژه مراتع هستیم، این موضوع در منطقه نیز قابل دیدن است. این نوشتار سعی دارد ارتباط بین تغییرات جمعیت را با تغییرات کاربری اراضی منطقه مورد بررسی و همچنین تعیین تغییرات کاربری اراضی را در طی یک دوره چند ساله بررسی نماید برای تعیین تغییرات کاربری زمین از سامانه اطلاعات جغرافیایی google Earth بهره‌گیری می شود. همچنین آمار جمعیتی در این 2 سال تهیه شد و ضریب رشد جمعیت محاسبه شد. با توجه به نتایج بدست آمده نرخ اراضی رها شده در منطقه مورد بررسی مثبت بوده در واقع افزایش یافته است. بنابراین شمار زیادی از افراد در طول این چند سال مهاجرت کرده و جمعیت کاهش یافته و به دنبال این روند گستره زیادی از مراتع (88/37 درصد) که در گذشته به دیمزار تبدیل شده بودند هم‌اکنون به صورت اراضی رهاشده در منطقه نمایان شده‌اند. در روستاهای اطراف چند سطح اراضی مرتعی بیشترین کاهش و اراضی رها شده بیشترین افزایش را داشته است. در نهایت می‌توان بیان کرد، بین نرخ رشد جمعیت و سطح اراضی رها شده رابطه منطقی وجود دارد.

منابع و مأخذ:

منابع

1. اداره کل هواشناسی استان سمنان،1390هـ ش.


2. اصغرپور، محمدجواد، 1387، برنامه ریزی خطی ویژگی، دانشگاه تهران، موسسه انتشارات و چاپ - 24 اردیبهشت.


3. پورمحمــدی، محــمدرضا، (1377)، کاربری اراضی شهری؛ جزوه درسی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه تبریز.


4. خدادادی، راحله و زیاری، یوسفعلی و دریاباری، سیدجمال‌الدین، (1389)، بررسی و تحلیل و پیش بینی تغییرات جمعیّت و اشتغال با استفاده از مدل طولی و عرضی ایزارد و تغییر سهم ضریب مکانی (مطالعه موردی شهرستان سمنان)، فصلنامه جغرافیای انسانی، سال دوم، شماره چهارم.


5. زیاری، کرامت الله،  (1378)، اصول و روش­های برنامه­ریزی منطقه­ای، دانشگاه یزد.


6. سازمان پارکها و فضای سبز استان سمنان،1391هـ ش.


7. سالنامه آماری استان سمنان،1390هـ ش.


8. سایت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان


9. سعیدنیا، احمد، 1378هـ ش، کتاب سبز (طرح‏های شهری در ایران)، مرکز مطالعات برنامه‏ریزی شهری وزارت کشور- جلد پنجم.

10.سعیدنیا، احمد، (1378)، کتاب سبز راهنمای شهرداری­ها، وزارت کشور، مرکز مطالعات برنامه­ریزی شهری، تهران، ج 2 و 4.

11.شیعه، اسماعیل، 1371 هـ ش، مقدمه­ای بر مبانی برنامه­ریزی شهری، چاپ سوم، تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.

12.قدس ،محسن(1392) استفاده از تکنیک AHP در محیط GIS برای مکان‌یابی اراضی بایر  (مطالعه موردی: شهر سمنان)،مجله کاوش های جغرافیایی در مناطق بیابانی،شماره 2

13.کیا،1384،صص9-27

14.کهنسال، محمد، 1387، مقاله: استفاده از GIS در تعیین سیمای آبخیز (مطالعه موردی : حوضه آبخیز پلرود)، سومین همایش ملی مدیریت شبکه های آبیاری و زهکشی

15.گزارش ممنوعیت دشت سمنان،1388 هـ ش.

16.مهندسین مشاور شارمند، 1378هـ ش، شیوه‏های تحقق طرح‏های توسعه شهری، بررسی تجارب تهیه و اجرای طرح‏های توسعه شهری در ایران، جلد دوم- مرکز مطالعات برنامه‏ریزی شهری وزارت کشور.

17.رفیعی،مینو، 1387، مقاله: «مسکن شهری به سوی برنامه­ریزی محلی»، ماهنامه شهرداری­ها، شماره 19.

18.هادیانی،زهره، 1389، مقاله: مکانیابی ایستگاه­های آتش نشانی با استفاده از روش تحلیل شبکه و مدل AHP در محیط GIS مطالعه موردی: شهر قم.

19- مسعود، تقوایی؛ صفرآبادی، اعظم؛ تابستان 1390، نقش مدیریت شهری در دستیابی به توسعه پایدار گردشگری شهری (مطالعه موردی - شهر کرمانشاه)، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، دانشگاه اصفهان.

20-جمال ، محمدی : محمود، اکبری: 1391، تحلیل فضایی و برنا­مه­ریزی کاربری اراضی شهری دو گنبدان(گچساران)

1. Chapin،f.stuart،urban land us planing ،university of illinois1970


2. A.G Catanese&g c. Snyder،introduction TO urban planning McGraw-Hill،Inc1988
   
   
   1. www.sasha.ir
   
   
   2. www.Shahrsazionline.com
   
   
   3. www.sid.com
   
   
   4. www.brgov.org/dept/planning
   
   
   5. www.planning.org