تحلیل پایداری بستر کالبدی- فضایی (عرصه‌ فعالیت و روابط فضایی) با تاکید بر جریان‌های حاکم بین شهر و سکونتگاه‌های روستایی در ناحیه ابهر (زنجان)

محورهای موضوعی : کالبدی

عباس سعیدی ¹ (استاد جغرافیای انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران)
ابوالفضل مرادی ² (دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران)
بیژن رحمانی ³ (دانشیار جغرافیای انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران)
عبدالرضا رحمانی فضلی ⁴ (دانشیار جغرافیای انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران)
فرهاد عزیزپور ⁵ (استادیار جغرافیای انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/09/30 تاریخ پذیرش : 1396/09/30 تاریخ انتشار : 1396/04/01

کلید واژه: واژگان کلیدی: پایداری, بستر کالبدی- فضایی, جریان‌ها, ناحیه ابه,

چکیده مقاله :

چکیده بین سکونتگاه‌های شهری وروستایی همواره جریان های متعددی (جمعیت، کالا، سرمایه و...) برقرار می باشد. بر حسب ساختارهای کالبدی و اجتماعی- اقتصادی شکل دهنده به بستر کالبدی- فضایی هر نظام سکونتگاهی (منطقه، ناحیه، شهر و..) این جریان ها می تواند یک سویه و بالعکس باشد. در همین چارچوب پژوهش حاضر ابتداء وضعیت پایداری بستر کالبدی- فضایی ناحیه ابهر به عنوان بستر جریان ها را در سطح دهستان های نمونه از طریق معیارهای کالبدی- محیطی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی و با استفاده از مدل TOPSIS تعیین کرده، سپس نوع ودامنه جریان ها بین روستاها و شهرهای ناحیه را در سطح روستاهای نمونه با تحلیل فضایی در GIS مورد بررسی قرار داده است. روش پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی و شیوه گرداوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه ای و میدانی (شامل مصاحبه و 21 پرسشنامه روستا و 300 خانوار) بوده است. یافته‌های پژوهش نشان می دهد تحت تأثیر ناپایداری بستر کالبدی- فضایی یک توسعه کریدوری (خطی در کنار محور های ارتباطی اصلی) درناحیه ابهر اتفاق افتاده که موجب تمرکز امکانات، خدمات و جمعیت و فعالیت درچهار شهر ناحیه و تعدادی از روستاهای بزرگ شده است، به نحوی که تمامی جریان های از سمت روستاها به سمت این کریدور و درمرحله اول متوجه شهر ابهرسپس به سمت شهر خرمدره، هیدج، صائین قلعه و روستاهای بزرگ (مستقردرکنار کریدور توسعه یافته ناحیه) معطوف می شود. با توجه آنچه گفته شد مهمترین اولویت راهبردی ناحیه باز بخش مراکز جمعیت، فعالیت وخدمات در ناحیه با توجه به پتانسیل های کالبدی- محیطی، اجتماعی- نهادی، و اقتصادی درچارچوب سلسله مراتبی اندییشده شده می باشد.

منابع و مأخذ:

References

Afrakhteh, H. (2013). Space economy and rural development (case study: area of Shaft). Journal of Space economy and rural development, (1), pages 39-54.]In Persian[.

Firoozniya, gh; Badri, A and Rokn-al-din Eftekhar, A. (2011). Landscape and management system of physical development planning of rural areas, [In Persian], Tehran: Housing Foundation of Islamic Revolution.

Management and Planning Organization of zanjan province, Department of Statistics and Information. (2015).Statistical Yearbook of zanjan province, second chapter: population.]In Persian[.

Ministry of Interior. (2017). Sustainable development indicators, Centre of Strategic and Training Studies of Ministry of Interior, [In Persian] Tehran: development and Construction Group.

Saidi, A, Hoseini hasel, S. (2010). Locating foundation And the establishment of new villages. First Edition, [In Persian], Tehran: Housing Foundation of Islamic Revolution.

Saidi, A. (2010).Leveling villages of the country. First Edition, [In Persian], Tehran: Housing Foundation of Islamic Revolution.

Saidi, A. (2011). Ten articles In recognition of rural settlements. First Edition, [In Persian], Tehran: Publication of mehr-e-minoo.

Saidi, A. (2012). Structural-functional dynamism, a systematic approach in spatial studies. Journal of the Geographical Society of Iran, (29), pages 7-16.]In Persian[.

Saidi, A. (2013), Structural-functional dynamism, an alternative approach in apatial planning. Journal of Space economy and rural development, (1), pages 1-18. [In Persian]

Statistical Center of Iran. (2007).Population and Housing Census of Abhar and Khoramdarreh cities, [In Persian], Tehran. Publication of Statistical Center of Iran.

Statistical Center of Iran. (2012).Population and Housing Census of Abhar and Khoramdarreh cities, [In Persian], Tehran. Publication of Statistical Center of Iran.

Bouter, L.M. (2008). Spatial analysis in support of physical planning: Vrije Universiteit Amsterdam.

Delafons, J. (1969).land use controls in the united states: The MIT Press.

Douglass, M. (1998). A Regional Network Strategy For Reciprocal Rural- Urban Linkages: An Agenda For Policy Research With Reference to Indonesia, National University Of Singapore, Retrieved November (2015) from: https://www.researchgate.net/publication/268045603

National Economic Development. (2002),National Framework For Physical Planning 2001-2030, Published by National Economic Development Authority, Manila, Philippines

Tacoli, C. (2005). Rural-urban interactions: a guide to the literature, Journal of Environment and Urbanization, Vol. 10, No. 1,pp1-20.

United Nation. )2007(. indicators of sustainable development: Guidelines and methodologies. New Yourk. www.un.org/esa/sustdev.

United Nation.)1996(. indicators of sustainable development: framework and methodologies. New Yourk. www.un.org/esa/sustdev.

World bank.) 2010(. land use and physical planning: published by the World Bank in January.

WSSD. (2002). Plan of Implementation of the World Summit on Sustainable Development, Retrieved November (2015) from: http://www.un.org/esa/sustdev/documents/.