مطالعه‌ی ارتباط بین سرمایه‌ی اقتصادی و پایگاه اجتماعی با مصرف غذاهای غیرخانگی در شهر تبریز

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

توکل آقایاری هیر ¹ ( استادیار علوم اجتماعی دانشگاه تبریز )
محمد عباس زاده ² ( دانشیار علوم اجتماعی دانشگاه تبریز )
ابراهیم محمدپور ³ ( دانشجوی کارشناسی ارشد علوم اجتماعی دانشگاه تبریز )

تاریخ دریافت : 1396/07/30 تاریخ پذیرش : 1396/07/30 تاریخ انتشار : 1396/06/01

کلید واژه: سرمایه‌ی اقتصادی, تبریز, پایگاه اجتماعی, غذاهای غیرخانگی,

چکیده مقاله :

غذاهای غیرخانگی به عنوان بخشی از تجارب غذایی، با توجه به ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متعددی که این تجربه در زندگی مدرن شهری پیدا کرده، به مسأله‌ای مهم در مجموعه مباحث جامعه‌شناسی سلامت/تغذیه تبدیل شده است. تحقیق حاضر به روش پیمایش و با هدف بررسی تأثیر سرمایه‌ی اقتصادی، پایگاه اجتماعی و برخی متغیرهای زمینه ای بر مصرف غذاهای غیرخانگی نگاشته شده است. جامعه‌ی آماری تحقیق شامل تمامی شهروندان بالای 15 سال شهر تبریز است که 409 نفر از آنها به شیوه‌ی نمونه‌گیری طبقه‌ای انتخاب شده‌اند. تحلیل داده ها با استفاده از نر م‌افزارهای SPSS وLisrel انجام شده است. براساس نتایج، ارتباط معناداری بین میزان مصرف غذاهای غیرخانگی با متغیرهای سرمایه‌ی اقتصادی و پایگاه اجتماعی (به شکل مثبت) و سن (به شکل منفی) مشاهده شده است. همچنین میزان مصرف غذاهای غیرخانگی براساس وضع تأهل (به نفع مجردها) و جنس (به نفع مردان) به شکل معناداری متفاوت بوده است. براساس نتایج برازش مدل مسیر، در بین سه متغیر دارای تأثیرات معنادار، سرمایه‌ی اقتصادی به عنوان مهمترین متغیر و جنس و وضع تأهل از نظر تأثیرگذاری در رتبه‌های بعدی قرار گرفته اند. متغیرهای مستقل 19 درصد از تغییرات مصرف غذای غیرخانگی را تبیین کرده اند.

منابع و مأخذ:

-         بختیاری، محمود؛ احرام پوش، الهام؛ عنایتی، نورا؛ راست‏منش، رضا؛ دل‏پیشه، علی؛ زائری، فرید و همایون‏فر، رضا. (1390). ارتباط مصرف غذاهای آماده با سطح اضطراب در دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی شهر تهران، مجله‌ی اصول بهداشت روانی، سال 13، شماره‌ی 3، صص 21-212. 

-         بوردیو، پیر. (1384). شکل­های سرمایه،­ در سرمایه‌ی اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه، گردآوری کیان تاجبخش، ترجمه‌ی افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: نشر شیرازه.

-         پناهی، محمدحسین و امیدی، مهدی. (1391). رابطه‌ی پایگاه اقتصادی- اجتماعی با سرمایه‌ی فرهنگی (نمونه‌ی موردی شهر تهران)، فصلنامه‌ی تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی-واحد شوشتر، سال 6، شماره‌ی 17، صص 66-33.

-         پورجبلی، ربابه و خلیلی، عباس. (1390). بررسی نقش پایگاه اقصادی- اجتماعی در مصرف کالاهای فرهنگی (شهر زنجان)، فصلنامه‌ی علمی و پژوهشی علوم اجتماعی، سال 7، شماره‌ی 28، صص 23-1.

-         جواهری، فاطمه. (1386). کندوکاوی در آثار قشربندی جامعه (بررسی تأثیر پایگاه اجتماعی-اقتصادی دانشجویان بر گرایش‌ها و رفتار آنان)، پژوهشنامه‌ی علوم انسانی، شماره‌ی 53، صص 116-83.

-         سفیری، خدیجه و آراسته، راضیه. (1387). بررسی رابطه‌ی سرمایه‌ی اقتصادی زنان با نوع روابط همسران در خانواده، فصلنامه‌ی تحقیقات زنان، سال دوم، شماره‌ی 1، صص 34-1.

-         شفقی، خسرو؛ دلشاد، علی؛ سالاری، هادی؛ خواجوی، عبدالجواد؛ اکرامی، علی؛ صنیعی، نزهت و خواجه، عصمت. (1385). شناسایی انواع غداهای بومی و تعیین مواد اولیه و روش پخت آن‌ها در جمعیت تحت پوشش پایگاه تحقیقات جمعیتی شهر گناباد، مجله‌ی دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، دوره‌ی 8، شماره‌ی 1: 52-46.

-         علیرضانژاد سهیلا؛ خاکپور سحر و فتحی، سروش. (1393). سرمایه‌ی اقتصادی و جنسیت در خانواده: مطالعه‌ای بر کنترل منابع مالی در خانواده‌های شهر تهران، فصلنامه‌ی برنامه‌ریزی رفاه و توسعه‌ی اجتماعی، دوره‌ی 6، شماره‌ی 21، صص 190-157.

-         علیزاده‏اقدم، محمدباقر. (1389). تحلیل جامعه‌شناختی سبک غذایی شهروندان تبریزی، رفاه اجتماعی، سال 12، شماره‌ی 44، صص 318- 285.

-         فرازمند، حسن و حلافی، حمیدرضا. (1394). تقاضای غذای خارج از خانه خانوارهای ایرانی: کاربردی از الگوی دابل-هاردل با تبدیل باکس-کاکس، فصلنامه‌ی مدلسازی اقتصادی، سال 9، شماره‌ی 4، صص 85-65.

-      کوهی کمال؛ مبارک بخشایش، مرتضی و عبدی چایکندی، رباب. (1392). بررسی میزان گرایش دانشجویان به فست‌فودها و عوامل مؤثر بر آن، فصلنامه‌ی اخلاق زیستی، سال 3، شماره‌ی 8، صص 185- 157.

-     Adams, J.; Brown, T.; Lake, A. A.; Summerbell, C.; White, M.; Wrieden, W. and Adamson, A. J. (2015). Frequency and Socio-Demographic Correlates of Eating Meals Out and Take-away Meals at Home: Cross-Sectional Analysis of the UK National Diet and Nutrition Survey, Waves 1–4 (2008–12), International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, Vol. 12, No. 1: 1-9.

-     Aksoydan, E. (2007). Hygiene Factors Influncing Customers Choice of Dining-Out Units: Findings from A Study of University Scademic Staff, Journal of Food Safety, Vol. 27, No. 3: 300-316.

-     Bargiota, A.; M. Pelekanou; A. Tsitouras; and G. N. Koukoulis (2013). Eating Habits and Factors Affecting Food Choice of Adolescents Living in Rural Areas, Hormones, Vol. 12, No. 2: 246-53.

-     Binkley, J. K. (2006). The Effect of Demographic, Economic, And Nutrition Factors on the Frequency of Food Away from Home, The Journal of Consumer Affairs, Vol. 40, No. 2: 372-91.

-     Bourdieu, P. (1984). Distinction: A Social Critique of the Judgement of Taste. Translated by Richard Nice. Cambridge: Harvard University Press (8^th printing, 1996)

-     Cockerham, W. C. (2000). Health lifestyles in Russia, Social Science & Medicine, Vol. 51, No. 9: 1313-1324.

-     D'Addezio, L.; Turrini, A.; Capacci, S. and Saba, A. (2014). Out-of-Home Eating Frequency, Causal Attribution of Obesity and Support to Healthy Eating Policies from a Cross-European Survey, Epidemiology, Biostatistics and Public Health, Vol. 11, No. 4: 1-13.

-     De Rezende, D. C. and Stacanelli de Avelar, A. E. (2012). Factors that Influence the Consumption of Food Outside the Home in Brazil, International Journal of Consumer Studies, Vol. 36, Issue 3: 300-306.

-     Delormier, T.; Frohlich, K. L. and Potvin, L. (2009). Food and Eating as Social Practice: Understanding Eating Patterns as Social Phenomena and Implications for Public Health, Sociology of Health & Illness, Vol. 31, No. 2: 215–228.

-     Derrick, F. W.; Dardis, R. and Lehfeld, A. (1982). The Impact of Demographic Variables on Expenditures for Food Away From Home, Journal of the Northeastern Agricultural Economics Council, Vol. 11, No. 1: 1-11. 

-     Edwards, J. S. (2013). The Foodservice Industry: Eating Out is More than Just a Meal, Food Quality and Preference, Vol. 27, No. 2: 223-229.

-     Epter, A. (2009). Eating Out in Modern American Society: Why Do People Make the Choice to Eat Outside the Home? Msc. Thesis, University of Vermont.

-     Field, A. (2013). Discovering Statistics Using IBM SPSS Statistics. California: Sage Publications, Inc. 4^th Edition. 

-     Furst, T.; Connors, M.; Bisogni, C. A.; Sobal J. and Falk, L. W. (1996). Food Choice: A Conceptual Model of the Process, Appetite, Vol. 26, Issue 3: 247–265.

-     Galobardes, B.; Morabia, A. and Bernstein, M. S. (2001). Diet and Socioeconomic Position: does the use of Different Indicators matter?, International Journal of Epidemiology, Vol. 30, No. 2: 334-340.

-     Guthrie, J. F.; Lin, B. H. and Frazao, E. (2002). Role of Food Prepared Away from Home in the American Diet, 1977-78 versus 1994-96: Changes and Consequences, Journal of Nutrition Education and Behavior, Vol. 34, No. 3: 140-150.

-     Hejazi, N. and Mazloom, Z. (2009). Socioeconomic Status, Youth’s Eating Patterns and Meals away from Home, Pakistan Journal of Biological Sciences, Vol. 12, No. 9: 730-33.

-     Hof, M. (2012). Questionnaire Evaluation with Factor Analysis and Cronbach's Alpha. Available Online at: http://www.let.rug.nl/nerbonne/teach/rema-stats-meth-seminar/student-papers/MHof-QuestionnaireEvaluation-2012-Cronbach-FactAnalysis.pdf   [Access date: 11/19/2016].

-     Igoe, B. (2011). Food Access: Concepts and Frameworks. Presented at WA-NOPREN Meeting, July 22. Online available at: http://depts.washington.edu/nopren/docs/Igoe-B-07222011.pptx [Access date: 11/24/2016].

-     Kantzara, V. (2007). Status, In George Ritzer (Ed.), The Blackwell Encyclopedia of Sociology, USA: Blackwell Publishing Ltd. Pp. 4757-61.

-     Kocevski, J. and Risteski, M. (2012). Eating Out on Vacation, Procedia-Social and Behavioral Sciences, Vol. 44: 398-405.

-     Krige, S. M.; Mahomoodally, F. M.; Subraty, A. H.; Ramasawmy, D. (2012). Relationship between Socio-Demographic Factors and Eating Practices in a Multicultural Society, Food and Nutrition Sciences, Vol. 3, No. 3: 286-295

-     Misra, S.; Huang, C. L. and Raunikar, R. (1990). The Demand for Food Consumed Away From Home in Georgia, Journal of Agribusiness, Vol. 8, No. 2: 73-83.

-     Nayga, R. M. and Capps, O. (1992). Determinants of Food Away from Home Consumption: An Update, An International Journal of Agribusiness, Vol. 8, No. 6: 549–559.

-     Piscopo, S. (2004). Socio-Ecological Factors Influencing Food Choices and Behaviours of Maltese Primary Schoolchildren. PhD Dissertation, University of Briminghm.

-     Prochaska, F. J. and Schrimper, R. A. (1973). Opportunity Cost of Time and Other Socioeconomic Effects on Away-From-Home Food Consumption, American Journal of Agricultural Economics, Vol. 55, No. 4, Part 1: 595-603.

-     Raulio, S. (2011). Lunch Eating Patterns during Working Hours and Their Social and Work-Related Determinants: Study of Finnish Employees. Helsinki: National Institute for Health and Welfare.

-     Simmel, G. (1997). Simmel On Culture: Selected Writings. David Frisby and Mike Featherstone (Eds.), London: Sage Publications, Inc.

-     Sobal, J. and Bisogni, C. A. (2009). Constructing Food Choice Decisions, Annals of Behavioral Medicine, Vol. 38, No. 1: 37-46.

-     Sobal, J.; Bisogni, C. A. and Jastran, M. (2014). Food Choice Is Multifaceted, Contextual, Dynamic, Multilevel, Integrated, and Diverse, Mind Brain and Education, Vol. 8, No. 1: 7-12.

-     Srividhya, N. (2014). Eating Out Habit of Individuals: An Analytical Study (With Special Reference to Puducherry City), International Journal of Business and Management Invention, Vol. 3, Issue 6: 38-44.

-     Stewart, H.; Blisard, N. and Jolliffe, D. (2006). Let’s Eat Out: Americans Weigh Taste, Convenience, and Nutrition. Washington, D.C.: U.S. Department of Agriculture, Economic Research Service.

-     Titilola, O. L.; Adebusola, A. A.; Iyabo, O. F. and Yewande, A. O. (2013). Fast Food Consumption Pattern among Youth in Ogbomoso Metropolis of Oyo State, Nigeria, International Journal of Agricultural Management and Development, Vol. 3, No. 3: 159-165.

-     Turner, B. S. (2006). The Cambridge Dictionary of Sociology. Cambridge: Cambridge University Press.

-     Wills, W.; Backet-Milburn, K.; Roberts, M. and Lawton, L. (2011). “The Framing of Social Class Distinctions through Family Food and Eating Practices,” The Sociological Review, Vol. 59, No. 4: 725-40.