تأثیر عوامل محیطی و اجتماعی بر احساس امنیّت شهری (مورد مطالعه: محلّات منتخب شهر یزد)

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

جواد افشارکهن ¹ ( دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا همدان )
محمد رحیقی یزدی ² ( کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی دانشگاه بوعلی سینا همدان )

تاریخ دریافت : 1398/06/27 تاریخ پذیرش : 1398/06/27 تاریخ انتشار : 1392/09/01

کلید واژه: عوامل محیطی, تعاملات اجتماعی, امنیّت, احساس امنیّت, محلّه,

چکیده مقاله :

عوامل متعدّد و متنوّعی در برقراری نظم و امنیت اجتماعی تأثیرگذار هستند. از آن جمله می توان به عوامل محیطی و اجتماعی اشاره کرد. اهمیت این عوامل از آنجایی است که بپذیریم که عوامل ناامنی در بستر مکان رخ می دهند و توجه به این نکته که رفتار انسان در فضا و مکان های مختلف، متفاوت بوده و در بسیاری موارد فضا محرّک انسان در بروز رفتار مجرمانه می باشد، امری ضروری است. این تحقیق از نوع پیمایشی است که طی آن از طریق پرسشنامه با روش خوشه ای، 214 نفر در دو محله ی امیرآباد و صفائیه مصاحبه شده است. برای تحلیل داده ها از آزمون ضریب رگرسیون و پیرسون استفاده شده است. بر اساس یافته های تحقیق، متغیر های فضای فیزیکی، قلمروگرایی، نظارت اجتماعی و تعاملات اجتماعی بر روی احساس امنیت تأثیر دارند ولی میان میزان جرم با احساس امنیت رابطه ای به دست نیامد. همچنین متغیر های تصور مردم، دستیابی به امکانات و سخت کردن آماج جرم بر روی میزان جرم تأثیر دارند. می توان گفت متغیّر های فضای فیزیکی و کالبدی، قلمروگرایی و تعاملات اجتماعی عوامل مهمّی برای بالا بردن احساس امنیّت محسوب می شوند. توجّه به فضاهای غیرقابل دفاع و ایجاد فضاهای سبز و مناسب برای گذران اوقات فراغت و در پی آن بالا بردن قلمروگرایی و تعاملات اجتماعی ساکنان که باعث نظارت غیررسمی و به دنبال آن نگهداری و مراقبت ساکنان از محلّه ی خود می شود، می تواند سیاست هایی موثّر برای ارتقای احساس امنیت تلقی گردد. بر این اساس توجّه سیاست گذاران و برنامه ریزان شهری باید به مقولاتی همچون توسعه ی پایدار و عدالت در توزیع امکانات شهری جلب گردد.

منابع و مأخذ:

-          بهرامی، اردشیر. (1390). «بررسى رابطه­ی احداث فضاى سبز بر امنیت اجتماعى و جرایم»، فصلنامه­ی مطالعات امنیّت  اجتماعی، تابستان.

-          جاکوبز، جین. (1389). «مرگ و زندگی شهرهای بزرگ آمریکایی «باغ شهرهای زیبای تابناک»»، ترجمه­ی حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، دانشگاه تهران، آبان، شماره­ی 22.

-          حسینی، سیّد ابراهیم و ادیب­زاده، بهمن. (1387). «امنیّت  کالبدی با رویکرد CPTED، بررسی عوامل محیطی مؤثّر در ایجاد فضاهای ایمن در ساماندهی و طرّاحی بافت­های فرسوده شهری»، اولین همایش بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده شهری، 20 و 21 آذر ماه.

-          رضایی بحراباد، حسن. (1390). «بافتهای فرسوده­ی شهری، مکان­های جرم­خیز: تأثیر بافت فرسوده­ی پیرامون حرم رضوی بر وقوع جرم»، مجله­ی مطالعات اجتماعی ایران، سال چهارم، شماره­ی 4.

-          ساروخانی، باقر و نویدنیا، منیژه. (1385)، «امنیت اجتماعی خانواده و محل سکونت؛ در تهران»، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، پاییز، شماره­ی 22

-          صدّیق سروستانی، رحمت الله و نصر اصفهانی، آرش. (1390). «مطالعه­ی عوامل مؤثر بر ترس از جرم در محله­های شهری»، مسائل اجتماعی ایران، سال سوم، تابستان، شماره­ی 1.

-          فلیسنر، دن و هنزل من، اف. (1383). «پیشگیری از وقوع جرم از طریق طراحی محیطی و اداره­ی امور پلیسی جامعه­گرا»، نشریه­ی علوم انسانی، دانش انتظامی، بهار، شماره­ی 20.

-          قرایی، فریبا و دیگران. (1389). «بررسی و سنجش حس امنیّت  در مناطق مختلف شهری، آرمانشهر»، بهار و تابستان، شماره­ی 4.

-          کلانتری، محسن. سلامی‌بیرامی، ابوذر. (1390). طراحی شهری و پیشگیری بزهکاری، زنجان: نشر آذر کلک.

-          محمودی جانکی، فیروز و قورچی بیگی، مجید. (1388). «نقش طراحی محیطی درپیشگیری از جرم»، فصلنامه­ی حقوق، مجله­ی دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره­ی 39، تابستان، شماره­ی 2.

-          مدیری، آتوسا. (1385). «جرم، خشونت و احساس امنیّت  در فضاهای عمومی شهر»، فصلنامه­ی علمی ـ پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره­ی 22.

-          نوروزی. فیض الله و فولادی سپهر. سارا. (1388). «بررسی احساس امنیّت  اجتماعی زنان 29 - 15 ساله­ی شهر تهران و عوامل اجتماعی مؤثر بر آن»، مجله­ی راهبرد، زمستان، شماره­ی 53.

-       Cinar; Eylem Akman. Cubukcu; Ebru, (2012), The Influence of Micro Scale Environmental Characteristics on Crime and Fear, Social and Behavioral Sciences, procedia, pp 83-88.

-       Cohen; Deborah; (2008); The built environment and collective efficacy; Health & Place; pp 198–208.

-       Giles-Corti; Billie; (2008); The built environment, neighborhood crime and constrained physical activity; Preventive Medicine; pp 241–251.

-       Kim; Joongbaeck; (2010); Neighborhood disadvantage and mental health: The role of neighborhood disorder and social relationships; Social Science Research; pp 260–271.

-       Knuiman; Matthew; (2011); Creating safe walkable streetscapes Does house design and upkeep discourage incivilities in suburban neighbourhoods; Journal of Environmental Psychology; pp 79-88.

-       Mair; Christina; (2010); Neighborhood stressors and social support as predictors of depressive symptoms in the Chicago Community Adult Health Study; Health & Place; pp 811-819.

-       Miles; Rebecca; (2006); Neighborhood disorder and smoking: Findings of a European urban survey; Social Science & Medicine; pp 2464–2475.

-       Noraini; Joharia; (2012); The Relationship between Crime Prevention through Environmental Design and Fear of Crime; Procedia - Social and Behavioral Sciences; pp 628 – 636.

-       Pitner;  Ronald O; (2012); Making neighborhoods safer: Examining predictors of residents’ concerns about neighborhood safety; Journal of Environmental Psychology; pp 43-49.

-       Roman;  Caterina G.; (2008); Fear of Walking Outdoors; American Journal of Preventive Medicine.

-       Scarborough; Brittney K.; (2010); Assessing the relationship between individual characteristics, neighborhood context and fear of crime; Journal of Criminal Justice; pp 819–826.

.