بررسی رابطه بین برنامه‌ریزی توسعه محله‌ای و کیفیت زندگی در شهر مهریز

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

سید علیرضا افشانی ¹ , نعیمه احمدی بغداد آبادی ²

1 - دانشیار جامعه شناسی دانشگاه یزد
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد جامعه شناسی دانشگاه یزد

تاریخ دریافت : 1398/03/27 تاریخ پذیرش : 1398/03/27 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه: توسعه, شهروندان, کیفیت زندگی, توسعه ی محله‌ای, مهریز,

چکیده مقاله :

هر کشوری برای رسیدن به توسعه باید برای ارتقای زندگی ساکنانش برنامه‌ریزی نماید. یکی از زمینه‌هایی که می‌توان در برنامه‌ریزی‌ها به آن توجه نمود محلات است. هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه‌ ی برنامه‌ریزی توسعه محله ای و کیفیت زندگی در بین شهروندان است که برای رسیدن به اهداف پژوهش از تلفیق نظریه ی کنش متقابل نمادین وکارکردگرایی ساختاری استفاده شده است. روش مورد استفاده در این تحقیق از نوع پیمایشی است، داده‌ها با ابزار پرسشنامه و با استفاده از شیوه ی نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای از 385 نفر از شهروندان ساکن در شهر مهریز گردآوری ‌شده است. اعتبار ابزار به روش اعتبار محتوا و برای سنجش پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. داده‌ها به کمک نرم‌افزارهای SPSS و AMOS تحلیل شدند. یافته‌های تحقیق گویای آن است که بین میزان برنامه‌ریزی توسعه ی محله‌ای و کیفیت زندگی و ابعاد آن رابطه ی مستقیم و معنا‌داری وجود داشت. مدل معادله ی ساختاری نشان داد متغیر برنامه‌ریزی توسعه ی محله‌ای 24 درصد از واریانس متغیر کیفیت زندگی را تبیین می کند و شاخص‌های برازش نیز نشانگر مطلوبیت مدل بود.

چکیده انگلیسی:

Each country needs to plan for the development of its inhabitants. One of the areas that can be considered in Planning is neighborhood. The purpose of this study was to investigate the relationship between community development planning and quality of life among citizens. Symbolic interaction theory and structural functionalism were utilized to form the theoretical framework of the study. The method used in this research was of survey type. Data was collected using a questionnaire and, using a multi-stage cluster sampling method, 385 citizens living in Mehriz city were selected as the sample. Validity of the tool was determined by content validity method and Cronbach's alpha coefficient was used to assess the reliability of the questions. Data were analyzed using SPSS and AMOS software. The findings of the research indicated that there was a direct and significant relationship between the level of community development planning and quality of life and its different dimensions. Structural equation modelling showed that the variance of community development planning explained 24% of the variance of quality of life and fit indices also indicated the utility of the model.

منابع و مأخذ:

- اکبری، غضنفر .(1379).  فضاهای شهری، شیوه‌های ادراک و تجربه، کتاب ماه علوم اجتماعی، شماره­ی 26: 38-27.

- ترکا شوند،‌هادی؛ محمدی، حمید؛ افشانی، سید علیرضا .(1395). رابطه­ی اعتماد اجتماعی با توسعه­ی محله‌ای نمونه­ی موردی؛ محله­ی فهادان شهر یزد، فصلنامه­ی مطالعات شهری، دوره­ی 6، شماره­ی 21: 76-65.

-حاجی پور، خلیل .(1385). برنامه‌ریزی محله­ی مبنا رهیافتی کارآمد در ایجاد مدیریت شهری پایدار، نشریه­ی هنرهای زیبا، دوره­ی 1، شماره­ی 26: 46-37.

-خاک پور، براتعلی؛ مافی، عزت اله؛ به اوان پوری، علیرضا .(1388). نقش سرمایه­ی اجتماعی در توسعه­ی پایدار محله‌ای، جغرافیا و توسعه­ی ناحیه‌ای، دوره­ی 7، شماره 12: 81-55. حغات

-ربانی خوراسگانی، علی؛ کیان پور، مسعود .(1385).  درآمدی بر رویکردهای نظری و تعاریف عملی مفهوم کیفیت زندگی، نشریه مددکاری اجتماعی، دوره­ی پنجم، شماره­ی 4: 57-42.

-ربانی خوراسگانی، علی؛ کیان پور، مسعود .(1386).  مدل پیشنهادی برای سنجش کیفیت زندگی (مطالعه­ی موردی: شهر اصفهان)، مجله­ی دانشکده ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه خوارزمی)، دوره­ی 15، شماره­ی 58: 108-67.

-رضوانی، محمدرضا؛ شکیبا، علیرضا؛ منصوریان، حسین .(1387). ارزیابی کیفیت زندگی در نواحی روستایی، رفاه اجتماعی، شماره­ی 30-31: 59-35.

-رضوی آل هاشم، بهزاد و آهنگر سلابنی، اعظم .(1387). مشارکت در اجتماع مدنی با تأکید بر مدیریت مشارکتی در کلان­شهرها، نشریه کتاب ماه علوم اجتماعی، دوره­ جدید، شماره­ی 11: 120-114.

-رضویان، محمدتقی .(1381). مدیریت عمران شهری. تهران: انتشارات پیوند نو.

-ریترز، جورج .(1389). نظریه­ی جامعه‌شناسی در دوران معاصر. ترجمه­ی محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.

-سعیدی، محمدرضا .(1382). درآمدی بر مشارکت مردمی و سازمان‌های غیردولتی، تهران: انتشارات سمت.

-شکوئی، حسین.(1372). جغرافیای اجتماعی شهرها، اکولوژی اجتماعی شهر، تهران: جهاد دانشگاهی.

-شمس الهی، سیمین و کفاشی، مجید.(1392). عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر کیفیت زندگی شهروندان شهر تهران، فصلنامه­ی پژوهش اجتماعی، سال پنجم، شماره­ی 20: 181-161.

-صرافی، مظفر.(1379). مبانی برنامه‌ریزی منطقه‌ای. چاپ دوم، تهران: انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.

-صرافی، مظفر.(1383). توسعه­ی اجتماعات محلی، همایش توسعه­ی محله‌ای. تهران: شهرداری تهران.

-عنبری، موسی.(1389). بررسی تحولات کیفیت زندگی در ایران (1385-1365)، فصلنامه­ی توسعه­ی روستایی، دوره­ی اول، شماره­ی 2: 181-149.

-غفاری، غلامرضا؛ امیدی، رضا .(1390). کیفیت زندگی شاخص توسعه­ی اجتماعی، چاپ دوم، تهران: انتشارات شیرازه.

-غفاری، غلامرضا؛ اونق، نازمحمد .(1385). سرمایه­ی اجتماعی و کیفیت زندگی، مجله­ی مطالعات اجتماعی ایران، دوره­ی 1، شماره­ی 1: 199-159.

-لاجوردی، سید علیرضا .(1394). مطالعه­ی تطبیقی کیفیت زندگی در شهرهای ایران، رساله­ی دکتری، دانشکده­ی علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور مرکز تحصیلات تکمیلی.

-لطفی، صدیقه .(1388). مفهوم کیفیت زندگی شهری: تعاریف، ابعاد و سنجش آن در برنامه‌ریزی شهری. جغرافیای انسانی، سال اول، شماره­ی 4: 80-65.

-مختاری، مرضیه؛ جواد، نظری. (1389). جامعه‌شناسی کیفیت زندگی. تهران: انتشارات جامعه شناسان.

-مدنی، بهاره .(1391).ارزیابی الگوهای نوین برنامه‌ریزی توسعه­ی محله‌ای؛ نمونه موردی: محله­ی نارمک تهران، پایان‌نامه­ی کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس.

-معمار، ثریا .(1390). تحلیل جامعه‌شناختی نیازهای اجتماعی و کالبدی محلات شهر از دیدگاه توسعه­ی پایدار محله‌ای (مطالعه­ی موردی: محلات شهر اصفهان)، مسائل اجتماعی ایران، دوره­ی 2، شماره­­ی 1: 107-133.

-موسوی، سید احمد .(1385). برنامه‌ریزی توسعه محله‌ای با تأکید بر سرمایه‌ی اجتماعی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته شهرسازی، دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس.

-موسوی، یعقوب .(1387). بازسازی محله‌های شهری در چارچوب برنامه‌ریزی توسعه­ی اجتماعی محله‌ای، مطالعات اجتماعی ایران، شماره­ی 2: 123-99.

-موسوی، یعقوب .(1391). محله نوین الگوی جامعه‌شناسی شهری از توسعه­ی محله‌ای، منظر بهار، شماره­ی 18.

-نقدی، اسدالله .(1382). درآمدی بر جامعه‌شناسی شهری، انسان و شهر. همدان: فن‌آوران.

-نوغانی، محسن؛ اصغر پور ماسوله، احمدرضا؛ صفا، شیما؛ کرمانی، مهدی .(1387). کیفیت زندگی شهروندان و رابطه­ی آن با سرمایه­ی اجتماعی در شهر مشهد، مجله­ی علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، دوره­ی 5، شماره­ی 1: 140-111.

-نیازی، محسن؛ غفاری، غلامرضا .(1386). جامعه‌شناسی مشارکت، تهران: انتشارات نزدیک.

-وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، معاونت رفاه اجتماعی، دفتر مطالعات رفاه اجتماعی، شماره­ی گزارش: 33، تاریخ انتشار: شهریورماه 1395.

-Aroca, P. Gonzalez, P. A. & Valdebenito, R. (2017). The heterogeneous level of life quality across Chilean regions. Habitat International, 68, 84-98.

-Clark, C. & Clark, J. (2004). The status of women and the quality of life in developing societies. Perspectives on Global Development and Technology, 3(4), 451-469.

-Coulton, C. (2012). Defining neighborhoods for research and policy. Cityscape, 231-236.     

-Das, D. (2008). Urban quality of life: A case study of Guwahati. Social Indicators Research, 88(2), 297-310.

- Din, H. S, Shalaby. A, Farouh. H, E. & Elariane, S. A. (2013). Principles of urban quality of life for a neighborhood. Hbrc Journal, 9(1), 86-92.

-Driskell, D. (2002). Creating better cities with children and youth: A manual for participation. Routledge.

-Fröding, K. Geidne, J. Elander, I. & Eriksson, C. (2013). Towards sustainable structures for neighbourhood development? Healthy city research in four Swedish municipalities 2003-2009. Journal of health organization and management, 27(2), 225-245.

-Lee, Y. J. (2008). Subjective quality of life measurement in Taipei. Building and Environment, 43(7), 1205-1215.

-Schmitt R.B. (2002). Considering social cohesion in quality of life assessments: Concept and measurement. Social indicators research, 58(1-3), 403-428.

-Simpson, L. E. (2005). Community informatics and sustainability: Why social capital matters. The Journal of Community Informatics, 1(2).