مطالعه‌ی جامعه شناختی نقش مداخله گرایانه‌ی سرمایه های فرهنگی و نمادین در تأثیرگذاری سرمایه ی اقتصادی بر بروز رفتارهای پرخطر در بین جوانان شهر تبریز

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

محسن نیازی ¹ (استاد گروه جامعه شناسی دانشگاه کاشان)
محمد عباس زاده ² (دانشیارگروه جامعه شناسی دانشگاه تبریز)
موسی سعادتی ³ (دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه کاشان)

تاریخ دریافت : 1397/09/12 تاریخ پذیرش : 1397/09/12 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: سرمایه‌ی فرهنگی, سرمایه‌ی اقتصادی, جوان, سرمایه‌ی نمادین, رفتار پرخطر,

چکیده مقاله :

بروز رفتارهای مخاطره آمیز دوره‌ی جوانی در دهه های اخیر، تهدیدی جدی علیه سلامت فردی و اجتماعی فرد است که می تواند چرخه‌ی زندگی این قشر را با مشکلات اساسی روبه رو سازد. در تحقیق حاضر نیز براساس رویکرد نظری بوردیو به بررسی نقش مداخله گرایانه‌ی سرمایه های فرهنگی و نمادین در تأثیرگذاری سرمایه‌ی اقتصادی بر بروز رفتارهای پرخطر در بین جوانان شهر تبریز پرداخته شده است. روش تحقیق این پژوهش پیمایش است و جامعه‌ی آماری در این پژوهش، شامل کلیه‌ی افراد واقع در سنین 34-15 سال شهر تبریز به تعداد 579694 نفر است، که از این تعداد، 630 نفر با استفاده از فرمول آماری کوکران و شیوه‌ی نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند، ابزار گردآوری اطلاعات نیز پرسشنامه محقق ساخته است، برای برآورد اعتبار پرسشنامه از اعتبار صوری و سازه ای و برای سنجش پایایی از تکنیک آلفای کرونباخ استفاده شده است که ضرایب پایایی به دست آمده برای تمامی متغیرها بالاتر از 7/0 است. همچنین برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرم‌افزارهای SPSS 22 و Smart-PLS استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که همبستگی بین مؤلفه های سرمایه‌ی فرهنگی (بعد تجسدیافته و عینیت یافته)، سرمایه‌ی نمادین و سرمایه‌ی اقتصادی با بروز رفتارهای پرخطر در سطح معناداری کمتر از 01/0 به تأیید رسید، نوع رابطه نیز منفی و معکوس است. براساس مدل معادلات ساختاری پژوهش، متغیرهای حاضر در مدل توانسته اند 7/15 درصد از تغییرات متغیر وابسته‌ی رفتارهای مخاطره‌آمیز را به صورت مستقیم و غیرمستقیم تبیین نمایند.

منابع و مأخذ:

-     احمدی جم، لیلا. (1391). پیش‌بینی رفتارهای پرخطر در زمینه‌ی رانندگی، خشونت فیزیکی و قانون‌شکنی، مصرف مواد، رفتار جنسی و تغذیه و تحرک براساس علائم اختلال شخصیت مرزی و شیوه‌های فرزندپروری در دانشجویان شهر شیراز، پایان‌نامه­ی کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه شیراز، دانشکده‌ی علوم تربیتی و روانشناسی.

-     احمدی، حبیب و معینی، مهدی. (1394). بررسی رابطه‌ی مهارت‌های اجتماعی و رفتارهای پرخطر جوانان: مطالعه‌ی موردی شهر شیراز، فصلنامه‌ی پژوهش‌های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی، سال چهارم، شماره‌ی پیاپی 9، شماره اول، صص 24-1.

-     اسدپور، خدیجه. (1395). بررسی میزان شیوع و گرایش به رفتارهای پرخطر در بین دانشجویان کارشناسی دانشگاه تبریز و عوامل مرتبط با آن، پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه تبریز، دانشکده‌ی حقوق و علوم اجتماعی، گروه علوم اجتماعی.

-     اسلامی بناب، سید رضا. (1392). میزان گرایش به اغتشاشات شهری و عوامل مؤثر بر آن (مورد مطالعه: جوانان استان آذربایجان شرقی)، طرح پژوهشی، دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی انتظامی استان آذربایجان شرقی. 

-     براتی­مقدم، انیسه. (1393). رابطه‌ی سبک زندگی مخاطره‌آمیز و احساس امنیت در حوزه‌ی عمومی در میان جوانان شهر یزد، پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه یزد، دانشکده‌ی علوم اجتماعی.

-     بک، لس، بنت، اندی، دسفور ادلز، لورا، گیبسون، مارگارت، اینگلیز، دیوید، جاکوبز، رونالد، وودوارد، یان. (1395). مقدمه­ای بر جامعه‌شناسی فرهنگی، ترجمه‌ی غلامرضا حداد، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).

-         بون ویتز، پاتریس. (1391). درس‌هایی از جامعه‌شناسی پیر بوردیو، ترجمه‌ی جهانگیر جهانگیری، حسن پورسفیر، تهران: نشر آگه.

-     پروین، ستار. (1393). ارزیابی پیامدهای اجتماعی – فرهنگی خوابگاه­های خودگردان (خصوصی)، طرح پژوهشی، وزارت علوم تحقیقات و فناوری، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

-     جعفری، قاسم. (1389). مطالعه‌ی جامعه‌شناختی سهم عوامل ساختاری و یادگیری اجتماعی در بزهکاری نوجوانان در شهر تبریز (مطالعه­ی موردی مناطق حاشیه‌نشین)، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، دانشکده‌ی علوم انسانی و اجتماعی.

-         جلائی پور، حمیدرضا، محمدی، جمال. (1388). نظریه‌ی متأخر جامعه‌شناسی، تهران: نشر نی.

-     جمشیدیها، غلامرضا، پرستش، شهرام. (1386). دیالکتیک منش و میدان در نظریه‌ی عمل پیر بوردیو، نامه‌ی علوم اجتماعی، شماره‌ی 30، صص:1-32.

-         جنکینز، ریچارد. (1396). پی یر بوردیو، ترجمه‌ی لیلا جو افشانی، حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.

-     حسنی، محمدرضا. (1394). شرمسازی بازپذیر کننده و بزهکاری: تحلیل جامعه‌شناختی نظریه‌ی شرمسازی بازپذیر کننده«بریث ویت» در بستر خانواده، پایان‌نامه‌ی دکتری جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه مازندران، دانشکده‌ی علوم اجتماعی و اقتصادی.

-     حسینی، سیدحسین. (1393). بررسی عوامل اجتماعی – فرهنگی مؤثر بر گرایش نوجوانان به رفتارهای پرخطر مود مطالعه: دانش­آموزان پسر دوره راهنمایی شهر اهواز، پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی.

-         حسینی، سیده محبوبه، کریمی، صلاح­الدین. (1395). سرمایه‌ی اجتماعی راهی برای ارتقاء کیفیت زندگی، تهران: انتشارات آوای نور.

-     دارایی­زاده، علی. (1393). بررسی جامعه­شناختی اثرات عوامل ساختاری و سرمایه­ای بر سبک زندگی ناسالم در بین جوانان شهر دلفان، پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه مازندران، دانشکده‌ی علوم انسانی و اجتماعی، گروه علوم اجتماعی.

-         داوری، علی، رضازاده، آرش. (1393). مدل سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS، تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.

-     دهقان دهنوی، گلنار. (1392). بررسی رابطه‌ی بین سرمایه‌ی فرهنگی با بروز انواع رفتارهای پرخطر در بین جوانان (مطالعه‌ی موردی: دانشجویان دانشگاه یزد)، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، دانشگاه یزد، دانشکده‌ی علوم اجتماعی، گروه علوم اجتماعی.

-     رحیمی، نوشین. (1392). رفتار سلامت و عوامل مرتبط با آن (مورد مطالعه: شهروندان شهر ارومیه)، پایان­نامه‌ی کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، دانشکده‌ی علوم انسانی و اجتماعی، گروه علوم اجتماعی.

-         ریتزر، جورج. (1387). نظریه‌ی جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه‌ی محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی.

-     سعادتی، موسی. (1396). تبیین جامعه­شناختی عوامل مؤثر بر بروز رفتارهای پرخطر (مورد مطالعه: جوانان 34-15 سال شهر تبریز)، پایان نامه‌ی دکتری جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی ایران، دانشگاه کاشان، دانشکده‌ی علوم انسانی، گروه علوم اجتماعی.

-     سعادتی، موسی، عباس زاده، محمد. (1392). بررسی جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر پرخاشگری در بین تماشاگران تیم فوتبال تراکتورسازی تبریز، طرح پژوهشی، دفتر تحقیقات کاربردی فرماندهی انتظامی استان آذربایجان شرقی.

-     سلیمانی، محمدرضا. (1386). تبیین جامعه‌شناختی گرایش به مصرف سیگار: کاربست تجربی نظری­های پیوند اجتماعی هیرشی و تقویت افتراقی اکرز، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد جامعه­شناسی، دانشگاه مازندران، دانشکده‌ی علوم انسانی و اجتماعی.

-     سید عباس زاده، میر محمد؛ امانی ساری بگلو، جواد؛ خضری آذر، هیمن؛ پاشوی، قاسم. (1391). مقدمه‌ای بر مدل‌یابی معادلات ساختاری به روش PLS و کاربرد آن در علوم رفتاری با معرفی نرم‌افزارهایSmart PLS، Visual PLS، PLS-Graph، ارومیه: انتشارات دانشگاه ارومیه.

-         شارع پور، محمود. (1389). جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، تهران: انتشارات سمت.

-         شامپاین، پاتریک. (1393). پیر بوردیو، ترجمه‌ی: ناهید مؤید حکمت، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

-         شوتس ایشل، رینر. (1391). مبانی جامعه­شناسی ارتباطات، ترجمه­‌ی کرامت الله راسخ، تهران: نشر نی.

-         صالحی امیری، سیدرضا، سپهرنیا، رزیتا. (1394). الگوی ارتقای سرمایه‌ی فرهنگی در ایران، تهران: انتشارات ققنوس.

-         فکوهی، ناصر. (1384). تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان‌شناسی، تهران: نشر نی.

-         گرنفل، مایکل. (1393). مفاهیم کلیدی پیر بوردیو، ترجمه­‌ی محمد مهدی لبیبی، تهران: نشر افکار.

-         گیدنز، آنتونی. (1392). تجدد و تشخص، جامعه و هویت شخصی در عصر جدید، ترجمه‌ی ناصر موفقیان، تهران: نشر نی.

-     مایلز، استیون. (1392). جامعه‌شناسی جوانان: روند تغییرات در سبک زندگی جوانان، ترجمه‌ی نعیمه جوان، مینا قریب، تهران: انتشارات جامعه شناسان.

-     محسنین، شهریار؛ اسفیدانی، محمد رحیم. (1393). معادلات ساختاری مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزئی به کمک نرم افزار Smart-PLS (آموزشی و کاربردی)، تهران: مؤسسه‌ی کتاب مهربان نشر.

-         معصومی­راد، رضا. (1393). تحرک اجتماعی، تهران: انتشارات مؤسسه‌ی مطالعات و مدیریت جامعه و تخصصی جمعیت کشور.

-     ناجی، مامیثا. (1390). رابطه‌ی افسانه­ی شخصی، رفتارهای پرخطر با سلامت عمومی در دانش آموزان دختر و پسر سوم دبیرستان شهر قزوین، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، دانشکده‌ی علوم اجتماعی.

-         هال، جان آر، نیتس، مری جو. (1391). فرهنگ از دیدگاه جامعه­شناختی، ترجمه‌ی: فریبرز مجیدی، تهران: انتشارات سروش.

-         هوگارد، جفری جی. (1393). رفتارهای دردسرآفرین در نوجوانی، ترجمه‌ی: امیر خطیبی، تهران: نشر رشد.

-          Bourdieu, P. (2006). The Form of Capital in Education, Globalization and Social Change, Oxford: Oxford University Press.

-          Bourdieu, P., Passeron, J.C. (1990). Reproduction in Education, Society, and Culture, Sage Publications.

-          Bourdieu, P., Wacquant, L. (1989). Towards a Reflexive Sociology: A workshop with Pierre Bourdieu, Journal of sociological Theory, 7(1), PP: 26-63.

-          Carswell, S, B. (2007), Delinquency among African American youth parental attachment, socioeconomic status, and peer relationships, New York: LFB Scholarly Pub.

-          Crosby, R, A., Santlle, J, S., DiClemente, R, J. (2009) Adolescent Health: Understanding and Preventing Risk Behaviors, San Francisco: Jossey-Bass.

-          Enyeart Smith, T, M. (2004). A Comparison of Health Risk Behaviors Among College Students Enrolled in a Required Personal Health Course vs. Enrolled in an Elective Personal Health Course, Dissertation of Doctor of Philosophy in Teaching and Learning, Virginia Polytechnic Institute and State University.

-          Fine ,B. (2011) Social Capital versus Social Theory: Political Economy and Social Science at the Turn of the Millennium, London: Routledge Poblication.

-          Flora, C., Emery, M., Fey, S., Bregendahl, C. (2005). Community capitals: a tool for evaluating strategic interventions and project, north central regional center for rural development,Iowa State University.

-          Grenfell, M., Hardy, C. (2007). Art Rules: Pierre Bourdieu and the Visual Art, Oxford: Berg Press.

-          Jessor, R., Jessor, S. L. (1977). Problem behavior and psychosocial development: a longitudinal study of youth, New York: Academic Press.

-          Lau, J. T. F., Tsui, H. Y., Lam, L. T., & Lau, M. (2007). Cross-boundary substance usesamong Hong Kong Chinese young adults. Journal of Urban Health, 84(5), pp: 704-721.

-          Moore, R. (2004). Education and Society: Issues and Explanations in the Sociology of Education, Cambridge: Polity Press. 

-          Pfeiffer, C., Ahorlu, C, K., Alba, S., Obrist,   B. (2017). Understanding resilience of female adolescents towards teenage pregnancy: a cross-sectional survey in Tanzania, Journal of Reproductive Health, 10(11), pp: 1-12.

-          Pinxten, W., Lievens, J. (2014). The importance of economic, social and cultural capital in understanding health inequalities: using a Bourdieu based approach in research on physical and mental health perceptions, Journal of Sociology of Health & Illness, (xx)(xx), pp: 1-15.

-          Richter, M. (2010). Risk Behavior in Adolescence Patterns, Determinants and Consequences, Springer Science & Business Media.

-          Ruangkanchanasetr, S., Plitponkarnpim, A., Hetrakul, P., Kongsakon, R. (2005). Youth risk behavior survey: Bangkok, Thailand. Journal of Adolescent Health, 36, pp: 227–235.

-          Sales, J.M., Irwin, J., Charles, E. (2009). Theories of Adolescent Risk Taking: The Biopsychosocial Model, Journal of public Health,36(5), pp: 31-50.

-          Sallee, D, N. (2002), Youth at Risk: An Analysis of the Health Behaviors of Roanoke County Students, Dissertation  of Doctor of  Philosophy in Educational Curriculum and Instruction,Faculty of Virginia Polytechnic Institute and State University.

-          Soroka, V., & Rafaeli, S. (2006). Invisible Participants: How Cultural Capital Relates to Lurking Behavior, Proceedings of The 15th International Conference on World Wide Web, PP: 163-172.

-          Stevens, P., Griffin, J. (2001). Youth High-Risk Behaviors: Survey and Results, Journal of Addictions 6 Offender Counseling, (6), pp: 31-42.

-          Taylor, P. (2007). Investigating Cultural and Identity, London Collins Quoted in Communication Studies: The Essential Resource Cultural, Communication and Context, PP: 199-200.

-          Tu, X, C., Lou, E., Gao, N., Li, L., S. Zabin. (2012). The Relationship between Sexual Behavior and Nonsexual Risk Behaviors among Unmarried Youth in Three Asian Cities, Journal of Adolescent Health, 4(50), pp: 75-82.

-          Wang, J., Deng, X, J., Wang, J, J., Wang, X, W., Xu, L. (2013). Substance Use, Sexual Behaviors, and Suicidal Ideation and Attempts among Adolescents: Findings from the 2004 Guangzhou Youth Risk Behaviors Survey, Public Health, 123(2), pp: 116-121.

-          Webb, J. (2012). Understanding Bourdieu, Sage Publication.

-          Zamboanga, B., Carlo, G., Raffaelli, M. (2014) Problem Behavior Theory: An Examination of the Behavior Structure System in Latino and non-Latino College Students, Revista Interamericana de Psicología/Interamerican Journal of Psychology, 58(2), pp: 253-262.

-          Zuckerman, M. (2006). Sensation Seeking and Risky Behavior, American Psychological Association.