اعتماد به خانواده و سرمایه‌ی اجتماعی با رفتار شهروندی دانشجویان

محورهای موضوعی : مطالعات جامعه شناختی شهری

سوسن سهامی ¹ , محمد خلیفه ² , بتول صیفوری ³

1 - استادیار گروه جامعه شناسی، واحد مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامی، مرودشت، ایران
2 - مربی گروه جامعه شناسی، واحد جهرم، دانشگاه آزاد اسلامی، جهرم، ایران
3 - مربی گروه جامعه شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1397/01/26 تاریخ پذیرش : 1397/01/26 تاریخ انتشار : 1396/12/01

کلید واژه: شهروندی, رعایت قوانین, احساس مسؤولیت, مشارکت‌جویی, آگاهی از حقوق,

چکیده مقاله :

این پژوهش با هدف بررسی اعتماد در خانواده و تأثیر آن بر مؤلفه‌های شهروندی بین دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت انجام شده است. روش تحقیق پیمایشی است و 353 نفراز دانشجویان به روش خوشه‌ای انتخاب شده‌اند. در این پژوهش از پرسشنامه‌ی شهروندی که دارای مؤلفه‌های مشارکت‌جویی، رعایت قوانین، احساس مسؤولیت، آگاهی از حقوق بوده، استفاده شده است. اعتماد به خانواده با رعایت‌ قوانین و با آگاهی از حقوق رابطه‌ی مستقیم معنا‌دار دارد و با مشارکت‌جویی و احساس مسؤولیت رابطه‌ی معنا‌داری ندارد. مؤلفه‌های سرمایه‌ی اجتماعی نیز با شهروندی دانشجویان، رابطه‌ی معناداری داشته؛ اعتماد به خانواده عضویت، دوستان با نفوذ و اعتماد به تخصص 25% از پراکنش رفتار شهروندی را پیش‌بینی می‌کند. چارچوب نظری تحقیق ترکیبی از نظریات حقوق شهروندی و سرمایه‌ی اجتماعی مارشال، اخلاق مشارکت فالکس، فوکویاما، تقویت همکاری پاتنام و کارکردهای خانواده کوئن است، که در آن تأثیر خانواده را بر مؤلفه‌های شهروندی می‌سنجد. میزان سرمایه‌ی اجتماعی در ایران در روابط سنتی هنوز بسیار قوی است و سرمایه‌ی اجتماعی قدیم (نوع درون‌گروهی) به نسبت قابل توجهی در کشور ما وجود دارد. سرمایه‌ی اجتماعی کلید استقرار جامعه‌ی مدنی و حیات شهروندی است و اعتماد اجتماعی مهمترین شاخصی است که بین سرمایه اجتماعی با شهروندی از طریق اعتماد اجتماعی ارتباط برقرار می‌کند که این اعتماد نیز ریشه در اعتماد خانواده دارد. خانواده به عنوان مهمترین نهاد اجتماعی می‌تواند با بسترسازی مناسب از جمله اعتماد در خانواده‌ی آن را در سطح جامعه گسترش داده و افراد را برای حضور در عرصه‌های متفاوت اجتماعی به عنوان یک شهروند موظف آماده سازد، همچنین برخورداری از سرمایه‌ی اجتماعی نیز در رفتار شهروندی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد.

منابع و مأخذ:

-         ازکیا، مصطفی؛ غفاری، غلامرضا. (1384). جامعه‌شناسی توسعه. نوبت ششم، انتشارات بنان.

-         بوردیو، پی پر. (1380). نظریه‌ی کنش: دلایل عملی و انتخاب عقلانی. ترجمه‌ی مرتضی مردیها، تهران: نقش و نگار.

-         بیکر، واین. (1382). مدیریت و سرمایه‌ی اجتماعی. مهدی الوانی و محمدرضا ربیعی مندجین، چاپ اول، انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.

-     پاتنام، رابرت. (1380). جامعه‌ی برخوردار سرمایه‌ی اجتماعی و زندگی عمومی. ترجمه‌ی افشین خاکباز و حسن پویان، گرد آورنده: کیان تاجبخش، تهران: نشر شیرازه.

-         تاجبخش، کیان. (1384). سرمایه‌ی اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه. ترجمه‌ی افشین خاکباز، تهران: نشر شیراز.

-         ذکائی، محمد. (1382). جوانان، شهروندی و ادغام اجتماعی با مطالعات جوانان، دوره‌‌ی اول، شماره‌ی 3-4.

-     راضی ترکسلویه، زینب. (1389). بررسی تأثیر سرمایه‌ی اجتماعی بر مشارکت اجتماعی شهروندان 18 ساله و بالاتر شهر میمند. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم.

-     رضایی، فضیلت. (1390). بررسی تأثیر ساختار خانواده بر شخصیت اجتماعی؛ مطالعه‌ی موردی دانش‌آموزان مقطع متوسطه شهر قیر. پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم.

-         شارع پور، محمود. (1383). بررسی تجربی سرمایه‌ی اجتماعی در استان مازندران، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان مازندران.

-     شیبانی، ملیحه. (1381). تحلیلی جامعه‌شناختی از وضعیت شهروندی در استان. مجله‌ی جامعه‌شناسی ایران، دوره‌ی چهارم، شماره‌ی 3، صص 60 ـ 80.

-         عاملی، رضا. (1380). تعامل جهانی شدن، شهروندی و دین. نامه‌ی علوم اجتماعی، شماره‌ی 18، صص 200 ـ 167.

-     غفاری، غ. و انق، ن. (1385)، سرمایه‌ی اجتماعی و کیفیت زندگی، مجله‌ی مطالعات اجتماعی ایران، دوره‌ی اول، شماره‌ی اول، بهار: صص159-199.

-         فاضلی، نعمت اله. (1386). شهروندی فرهنگی و فرهنگی شدن شهروندی. 10/11/1386.

-         فیلد، جان. (1385). سرمایه‌ی اجتماعی. جلال متقی. چاپ اول، نشر صبا.

-         کلمن، جیمز. (1377). بنیادهای نظری اجتماعی، ترجمه‌ی منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.

-         کوئن، بروس. (1372). مبانی جامعه‌شناسی. ترجمه و اقتباس غلامعباس توسلی و رضا فاضل، تهران: نشر نی.

-         گیدنز، آنتونی. (1380). فراسوی چپ و راست. ترجمه‌ی محسن ثلاثی، تهران: علمی.

-     معید فر، سعید و علیرضا دربندی. (1385). بررسی رفتار و نگرش جمع‌گرایانه‌ی شهروندان تهرانی. مجله‌ی جامعه‌شناسی ایران، دوره‌ی هفتم، شماره‌ی 3، صص 58 ـ 34.

-         یزدان پناه، لیلا. (1386). موانع مشارکت شهروندان تهرانی. مجله‌ی رفاه اجتماعی، دوره‌ی هفتم، شماره‌ی 26، ص 130

-        Allik, J. and Realo, (2004), Individualism-Collectivism and social capital, Journal of Cross Cultural Psychology, Vol. 35, No. 1, Pp.290-490.

-        Marshall , T.H.)1964).Class, citizenship and Social Development. In B.S.

-        Marshall , T.H.)1981).Afterthought on value - problems of welfare , New York:Routledge

-        Dahrendorf , R.)1994).The changing Quality of citizenship. London: Sage

-        MORGAN, W. JOHN (2008).Social capital, citizenship and continuing education: What are the connections, International Journal of Continuing Education and Lifelong Learning Volume 1, Issue 1

-         Sonja, Zmerl(2010). Social Capital and Norms of Citizenship: An Ambiguous Relationship? American Behavioral Scientist January 2010 vol. 53 no. 5 657-676.

-        Turner, Bryan S.(1990). Outline of a Theory of Citizenship, Sociology 1990 24: 189.