برابرسنجیِ مفهومی آموزه‌های سه‌گانه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران امُّ‌القرا، تمدّن‌ایرانی و ائتلاف/اتّحاد
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللیمحسن خلیلی 1 , امیر عباسی خوشکار 2
1 - دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد
2 - دانشجوی دکترا علوم سیاسی
کلید واژه: آموزه‌های سیاست‌خارجی, امّ‌القرا, تمدن ایرانی, ائتلاف, واژگان کلیدی: سیاست‌خارجی ایران,
چکیده مقاله :
چکیده هدف از نگارش مقاله، بررسی آموزه‌های ام‌القرا، تمدن ایرانی و ائتلاف است؛ از این دیدگاه که کدام‌یک از دکترین‌ها با سیاست‌خارجی ایران قرابت نظری بیشتری دارد. پرسش اصلی این است‌که چرا از میان آموزه‌های سه‌گانه امّ‌القرا، تمدن ایرانی و ائتلاف، رهنامه امُّ‌القرا، قابلیت مناسب‌تری برای توجیه و شکل‌دهیِ رفتار سیاست‌خارجی ایران در دورانِ پساامام‌خمینی دارد؟ فرضیه مقاله این بود که با توجه به ویژگی‌های جهان‌شمولی و اسلامی‌بودن اهداف و نیز گفتمان تجویزی موجود در سیاست‌خارجی و حضور فرهنگ سیاسی مبتنی بر اسلامِ شیعی‌آرمانی حاکم بر سیاست‌خارجی، آموزه امّ‌القرا توانایی گسترده‌تری را برای تفسیر سیاست‌خارجی ایران داراست. نقد دو آموزه تمدن ایرانی و ائتلاف (به‌دلیل کم‌توجهی به نقش اسلام در سیاست‌خارجی و کم‌رنگ‌دانستن منافع اسلامی‌و آرمانی شیعی در پیوند با منافع ملی) یافته اصلی پژوهش است. شیوه جمع‌آوری داده‌ها، کتابخانه‌ای و روش تحلیل داده‌ها، تبیینی- مقایسه‌ای است.
Abstract: The purpose of writing the present paper is to study the Umm al-Qura, Iranian Civilization and the coalition and alliance doctrines. Which one of the above doctrines is related to foreign policy of Iran? Why among the three said doctrines, the doctrine of Umm-al-Qura can better explain the foreign policy of Iran and shaping of the post Imam Khomeini era foreign policy behavior? The underlying hypothesis is that taking into consideration the universalistic and Islamic feature and objectives and also prescriptive discourse of Iranian foreign policy, prevalence of Islamic culture in foreign policy, based on idealistic Shiite Islam, the doctrine of Umm- al-Qura has a better capability for explaining and interpreting Iran’s Foreign policy. The finding of the study shows that the other two doctrines are not suitable to explain Iran’s foreign policy due to their lack of attention to role of Islam in foreign policy and undervaluing the Islamic idealistic Shiite interest in connection with national interests. The method of data collection is library materials and analyzing data is explanative-comparative.
