بیداری اسلامی و جهانی شدن؛ پیامد یا پاسخ
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی
حسین مسعود نیا
1
(
)
کلید واژه: جهانی شدن, چالش, بیداری اسلامی, فرهنگ جهانی, فرصت,
چکیده مقاله :
وقوع انقلاب صنعتی سوم موسوم به انقلاب دیجیتالی در عرصه ارتباطات در دهه های پایانی قرن بیستم سبب وقوع تحولی گردید که به جهانی شدن معروف است. در خصوص تعریف، ماهیت و پیامدهای این تحول پژوهشگران اتفاق نظر ندارند، اما آنچه مسلم است اینکه جهانی شدن در عرصه های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی پیامدهای مختلفی داشته است که شاید مهمترین آن کم رنگ شدن نقش مرزها و دولت ها و در عوض نزدیکی ملت ها به یکدیگر می باشد. یکی از تحولات مهم در عرصه روابط بین الملل در عصر جهانی شدن، شکل گیری جنبشهای اجتماعی در چندسال گذشته در کشورهای اسلامی از محدوده ی خلیج فارس تا شمال آفریقا بوده است. بیشتر این جنبشها ماهیت ائتلافی داشته و یکی از گفتمانهای غالب در آنها، گفتمان دینی و تاکید بر بازگشت به هویت اسلامی خود می باشد. حضور پررنگ گفتمان دینی در جنبشهای اجتماعی کشورهای اسلامی سبب گردیده است تا بسیاری از پژوهشگران از این جنبشها با عنوان بیداری اسلامی یاد کنند. شکل گیری حرکت های بیداری اسلامی در عصر جهانی شدن سبب طرح این سوال محوری گردیده است که آیا رویکرد مجدد ملت های مسلمان به دین برای تعریف هویت خود پیامد جهانی شدن است و یا پاسخ به چالشهای ایجاد شده از سوی فرهنگ جهانی فراروی هویت دینی ملت های مسلمان؟ تامل در سیر وقایع و رویدادها بیانگر این مهم است که پاسخ به هر دو سوال مثبت است؛ بدین معنا که بیداری اسلامی کنونی از یک طرف پیامد جهانی شدن است و از سوی دیگر پاسخ به چالش های ایجاد شده فراروی هویت معنوی ملت های مسلمان از سوی فرهنگ جهانی. هدف از نگارش مقاله حاضر پاسخ به سوالات فوق و بررسی صحت و سقم فرضیه مطرح شده به شیوه توصیفی– تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی می باشد.
The occurrence of the third industrial revolution called digital revolution in the field of communication in the last decade of twentieth century led to a development which is called globalization. There is no consensus among the researchers regarding the definition, nature and consequences of this development. Nevertheless the globalization has different consequences in political, social and cultural areas which among them are the diminishing importance of borders and governments instead the nations have become nearer to each other. One of the important developments in the global age is the formation of social movements in the past one year in Islamic countries, right form the Persian Gulf region extending till North Africa. Most of these movements have a coalition nature and one of the dominant discourses in them is religious discourse and emphasis on revival of Islamic identity. The strong presence of religious discourse in social movements of Islamic countries led to this point that many researchers consider these movements as Islamic awakening. The formation of Islamic awakening movements in globalization era raised an important question whether the return of Islamic nations to religion for defining their identity is the consequence of globalization or it is an answer to challenges posed by global culture to religious identity of Muslim nations? A thought in the pace of developments and events shows that the answer to both questions is positive, in the sense that the recent Islamic awakening on the one side is the repercussion of globalization and on the other hand it is an answer to the challenges posed to the spiritual identity of the Muslim nations from global culture. The purpose of writing the present paper is giving answer to above questions and verifying the given hypothesis with a descriptive-analytical method by using library material and documents.
