مبانی اندیشه ی قانون گرایی میرزا یوسف خان مستشارالدوله

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

علیرضا ازغندی ¹ , حامد عامری گلستانی ²

1 - ([e-mail]). استاد و عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
2 - ([e-mail]). فارغ التحصیل دکتری علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد علوم و تحقیقات تهران

تاریخ دریافت : 1389/03/01 تاریخ پذیرش : 1389/05/04 تاریخ انتشار : 1388/09/10

کلید واژه: قانون, کود, کتاب شرع, حکومت قانون, اعلامیه ی حقوق بشر 1789,

چکیده مقاله :

اندیشه ی قانون گرایی یکی از مهمترین زمینه های تجدد خواهی در ایران عصر قاجار بوده است. در این میان نقش روشنفکران عصر قاجار در این مسأله بسیار حائز اهمیت بوده است. این گروه با اشاعه ی اندیشه ی قانو ن خواهی زمینه ی تحولات سیاسی و اجتماعی را در عصر قاجار فراهم نمودند. در میان این روشنفکران میرزا یوسف خان مستشارالدوله گام بلندی را در ایجاد مبانی یک کلمه جایگاه ویژه ای دارد. او با نگارش رساله ی در ایران برداشت. در مقاله ی حاضر مبانی اندیشه ی میرزا یوسف خان، که حکومت قانون در مقدمه ی او بر رساله اش آمده، مورد توجه قرار گرفته است. میرزا یوسف خان با اشاره بهجامعه را در گسترش این مسأله می بیند و در عین ترقی اهمیت مسأله ی حکومت قانون ها، را به عنوان مبنای اصلی تفکر قانون خواهی اش قرار کود ، این که قانون جدید غربی نیز توجه تام دارد و مبانی اندیشه کتاب شرع می دهد، به مبانی داخلی آن، یعنی قانون خواهی اش را با توجه به این مبانی داخلی پی ریزی می کند. اندیشه ی قانون گرایی میرزا یوسف خان و مبانی مورد توجه وی، به دلیل آنکه به صرف از قانون غربی توجه نمی کند، متمایز از دیگر نوشته های قانون خواهانه در عصر قاجار است و اهمیت آن در این است که به دنبال ایجاد مبنایی مستحکم برای ایجاد حکومت قانون در ایران عصر قاجار می باشد. میرزا یوسف خان، از دو دیدگاه مبانی حقوق جدید و مبانی حقوق شرع برای ایجاد مبانی یک کلمه ی قانون استفاده کرده بود و از این رو در شناخت اندیشه ی قانون خواهی در عصر قاجار، فهم اندیشه ی میرزا یوسف خان و مهمتر از آن مبانی این تفکر حائز اهمیت است.

چکیده انگلیسی:

The idea of legalism is one of the important grounds of modernization in Qajar era and in this movement the role of intellectuals of this period is very important. These intellectuals by preaching the idea of legalism prepared the ground for socio-political development. Among these intellectuals Mirza Yousef Khan have had a special position. He took great step by writing a booklet named "One Word" which contributed to the principle of "rule of law" in Iran at that time. In the present article the bases of Mirza Yousef Khan's thinking which has been expressed in the introduction of his booklet is discussed. Mirza Yousef Khan by emphasizing the importance of rule of law believes that the progress of the society depends upon the expansion of this concept. While he pays attention to the new Western law and codes and bases his thinking of legalism on those criteria he also attaches enough importance to domestic bases i.e. the Sharia book and lays the foundation of his legal thinking on this ground also. Mirza Yousef Khan's idea of legalism is of great importance since it does not merely follows Western law and he tried to find a suitable foundation for establishing rule of law during Qajar period and in this regard he differs from other thinkers who merely followed Western law. Mirza Yousef Khan tried to create the concept of law by making use of Western law and Sharia law. Thus if one want to understand the concept of legalism during Qajar period one must acquaint oneself with Mirza Yousef Khan's thinking and the bases of his legalism.