علوم حدیث در ربع نیشابور طی چهار سدۀ نخستین اسلامی

محورهای موضوعی : دیگر موضوعات

مهدی حاجیان ¹ (دانشجوی دکتری رشتۀ الٰهیات و معارف اسلامی ـ تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.)
مهرناز بهروزی ² (استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.)
محمد سپهری ³ (استاد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1397/09/02 تاریخ پذیرش : 1397/10/27 تاریخ انتشار : 1397/10/01

کلید واژه: ربع نیشابور, محدّثان, حدیث شیعه, علم الحدیث, دارالسّنّة,

چکیده مقاله :

هدف این مطالعه بررسی وضعیت علم حدیث در ربع نیشابور طی چهار سدۀ نخست اسلامی است؛ گوشه‌ای از قلمرو اسلامی که با برخورداری از موقعیت خاص جغرافیایی و شرایط ایده‌آل زیست محیطی، محل گرد آمدن تعداد زیادی از فقها، عالمان و بزرگان حدیث و حوزۀ شکل‌گیری بخشی از فعالیت‌های بزرگ حدیثی در سده‌های نخستین اسلامی بود. می‌خواهیم نشان دهیم اعتبار و رونق علم حدیث در نیشابور مرهون عنایت بزرگان دین، نظیر علی بن موسی الرضا (ع) و تصحیح مجموعه‌های حدیثی و روایت‌های معتبر و مستند از جمله حدیث سلسلة الذهب، به همراه فعالیت محدّثان بزرگ و نام آور شیعه و عامی‌مذهب بوده است. چنان که خواهیم دید، در پی تلاش‌های حدیثی محدّثان حوزۀ حدیث نیشابور در گردآوری روایات و یادگیری و آموزش آن‌ها، آثار فراوانی توسط محدّثان بزرگی چون مسلم بن حجاج، فضل بن شاذان و حاکم نیشابوری تدوین گردید. نیز، خواهیم دید اشتهار آثاری مثل صحیح مسلم سبب شد این آثار در نیشابور نیز محوری برای تصنیفات حدیثی جدیدی نظیر کتب مستخرج و مسانید شوند.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study is to examine the state of Hadith science in Neyshābūr during the first four centuries of Islam, a city of the Islamic realm that, with its special geographical location and ideal environmental conditions, which brought together a large number of jurists, scholars and experts of hadith and became a great school in which  many Hadith activities  in the early Islamic centuries were done. We want to show the validity and prosperity of the science of hadith in Neyshābūr, due to the enlightenment of the experts of religion, such as Ali ibn Musā al-Reḍā (AS), and the correction of hadith collections and authentic and well-documented narratives, including the Hadith of the al-Silsilat al-Dhahab, along with the activities of the great and renowned Shiite and popular narrators.  As we shall see, following the attempts made by hadith narrators of the Neyshābūr, many works were compiled by great scholars such as Muslim ibn Hajjāj, Faḍl ibn Shādhān and Ḥākim Neyshābūrī. We will also see the popularity of works such as Ṣaḥiḥ Muslim, which in Neyshābūr have also become a pivotal point for new hadith compositions, such as books od Mustakhraj and Masānid.