List of Articles

• Open Access Article
  • Abstract Page
  • Full-Text
  
  1 - نگاهی به چند مضمون مشترک در مرثیة رودکی و ابوالحسن تهامی
  mahmood mahdavi damghani
  رودکی‌سمرقندی شاعر بنام سه دهه اول قرن چهارم هجری است که به سال 329 یا 330 وفات یافته است. اغلب شرح‌حال‌نویسان او را در تبحر و کثرت شعر ستوده‌اند. ابوالحسن تهامی در تهام (مکه) به دنیا آمد و سپس به رمله دره فلسطین مهاجرت کرد و خطیب آن شهر شد، فردی متقی و زاهد بود و در خر More

  رودکی‌سمرقندی شاعر بنام سه دهه اول قرن چهارم هجری است که به سال 329 یا 330 وفات یافته است. اغلب شرح‌حال‌نویسان او را در تبحر و کثرت شعر ستوده‌اند. ابوالحسن تهامی در تهام (مکه) به دنیا آمد و سپس به رمله دره فلسطین مهاجرت کرد و خطیب آن شهر شد، فردی متقی و زاهد بود و در خراسان آن زمان، شعر وی شناخته‌شده بود. آنچه در این کوتاه سخن به آن پرداخته می‌شود، اشتراک در وزن و مفهوم و مضمون مرثیه رودکی در سوگ پسر ابوالفضل بلعمی و قصیده‌ای از تهامی است که با توجه به آموزه‌های مشترک شاعران از قرآن، بیشتر از نوع توارد خاطر به‌شمار می‌آیند. Manuscript profile
• Open Access Article
  • Abstract Page
  • Full-Text
  
  2 - نقد و نظری بر مدایح حافظ
  akbar sha'bani
  حافظ از معدود شاعرانی است که با گذشت زمان بیشتر مورد توجّه قرار گرفته و مقبولیّت عام یافته است؛ به‌خصوص در دوران اخیر، محقّقان داخلی و خارجی آثار متعدّد درباره جنبه‌های مختلف هنر او نوشته‌اند و صد البتّه شاخص‌ترین ویژگی شعر حافظ، جنبه عرفانی آن است. به‌طور طبیعی عرفان ب More

  حافظ از معدود شاعرانی است که با گذشت زمان بیشتر مورد توجّه قرار گرفته و مقبولیّت عام یافته است؛ به‌خصوص در دوران اخیر، محقّقان داخلی و خارجی آثار متعدّد درباره جنبه‌های مختلف هنر او نوشته‌اند و صد البتّه شاخص‌ترین ویژگی شعر حافظ، جنبه عرفانی آن است. به‌طور طبیعی عرفان با مدح و ستایش و تملّق و چاپلوسی، منافات آشکار دارد. درعین‌حال وجود برخی مدایح در دیوان حافظ، انکارناپذیر است که با توجّه به مقام بلند معنوی شاعر، ممکن است برای بعضی ایجاد شبهه کند. مؤلف در این نوشتار، به‌بهانه پاسخ‌گویی به شبهات احتمالی، سعی کرده است در حد توان، درباره مدایح حافظ، به بیان واقعیّت امر و نه توجیه آن بپردازد. Manuscript profile
• Open Access Article
  • Abstract Page
  • Full-Text
  
  3 - بررسی جایگاه سیمرغ در آثار غنایی و عرفانی
  malek sho'Aei nasrin ghadamghahi
  سیمرغ، در اوستا مِرِغوسائنو (mereghosâeno) همان مرغ و سَئِن به‌معنای شاهین و عقاب بوده است. این پرنده، گوهری حقیقی، پرنده‌ای افسانه‌ای – اساطیری و از توتم‌های ادبیّات ایران است. صفات خردمندی و آگاهی به رازهای نهان، این پرنده را فراطبیعی ساخته ‌است. حتّی شاعر More

  سیمرغ، در اوستا مِرِغوسائنو (mereghosâeno) همان مرغ و سَئِن به‌معنای شاهین و عقاب بوده است. این پرنده، گوهری حقیقی، پرنده‌ای افسانه‌ای – اساطیری و از توتم‌های ادبیّات ایران است. صفات خردمندی و آگاهی به رازهای نهان، این پرنده را فراطبیعی ساخته ‌است. حتّی شاعران حماسه‌سرا و عارف‌مسلک کوشیده‌اند تا بدین عنصر مابعدالطبیعی، صورتی طبیعی بخشند. در ادبیّات غنی این مرزوبوم، جدای از مطالب حماسی، از ظرفیّت بالای مفهوم سیمرغ در نوشته‌های صوفیانه و عارفانه یادشده که غالبا ًبه گونه داستان، تمثیل و حکایت برای بیان سخنان لطیف دل و اسرار الهی به‌کار رفته است. اگر نکوهشی دربارة این پرنده وجود دارد یا ناشی از دیدگاه افراد انیرانی است که با بن‌مایه‌های فرهنگی ایران آشنایی عمیق ندارند و به این نکته توجّه نداشته‌اند که رفتار این موجود بازخوردی از کردار طرف مقابل است. Manuscript profile
• Open Access Article
  • Abstract Page
  • Full-Text
  
  4 - زبان عامیانه در آثار علی‌محمّد افغانی
  ali dehghan fatemeh hamam'chi
  گرایش تاریخ داستان‌نویسی ایران، تاریخ انقلاب در زبان نیز هست؛ زبانی که پس‌از مشروطیت با شیوه گفتار مردم عادی آمده، خود را از بیان پرتکلّف و بیهودة لفظی (زبان مجلسی) رهایی داده است. در آثار علی‌محمّد افغانی، این ویژگی‌ دیده می‌شود. افغانی از نویسندگان دهة چهل است. نوشته‌ More

  گرایش تاریخ داستان‌نویسی ایران، تاریخ انقلاب در زبان نیز هست؛ زبانی که پس‌از مشروطیت با شیوه گفتار مردم عادی آمده، خود را از بیان پرتکلّف و بیهودة لفظی (زبان مجلسی) رهایی داده است. در آثار علی‌محمّد افغانی، این ویژگی‌ دیده می‌شود. افغانی از نویسندگان دهة چهل است. نوشته‌های او با توجّه به سبک و ساختار آن‌ها جزء داستان‌های اقلیمی و ناحیه‌ای قرار می‌گیرند. در این نوع از داستان‌نویسی، توجّه به توصیفات محلّی و آداب و رسوم و صحبت‌کردن به زبان عامیانه پایه و اساس داستان به‌شمار می‌آید. در مقالة حاضر با ارائه معنی و مفهوم کلی از زبان و گونه‌های زبانی، به تبیین زبان عامیانه و میزان کاربرد این زبان در رمان‌های افغانی می‌پردازیم. Manuscript profile
• Open Access Article
  • Abstract Page
  • Full-Text
  
  5 - سوگند در تاریخ بیهقی
  taghi amini fard zeynab torabi
  پهنة پهناور تاریخ ادبیات ایران، بزرگانی را در خود جای داده است که در آثار گرا‌ن‌ارج خویش به تبیین مضامین و آیین‌های ارزنده‌ای پرداخته و از این رهگذر، در اعتلای فرهنگ انسان‌ساز جامعة بشری، سهمی بسزا داشته‌اند. در میان دُرجِ دُررِ آیین‌های ارزنده، گوهر سوگند دارای جایگاه More

  پهنة پهناور تاریخ ادبیات ایران، بزرگانی را در خود جای داده است که در آثار گرا‌ن‌ارج خویش به تبیین مضامین و آیین‌های ارزنده‌ای پرداخته و از این رهگذر، در اعتلای فرهنگ انسان‌ساز جامعة بشری، سهمی بسزا داشته‌اند. در میان دُرجِ دُررِ آیین‌های ارزنده، گوهر سوگند دارای جایگاهی ویژه است. این پدیده در قلمرو آثار ادب پارسی نیز نظرگیر است. ازجمله آثاری که آیین سوگند در آن با بسامدی چشمگیر به‌کار رفته، تاریخ بیهقی است. نویسنده در این اثر، به مقوله‌هایی چون سوگند‌خوردن، سوگنددادن، سوگند خلفا و امیران، سوگندنامه‌نویسی، توقیع سوگندنامه‌ها و حضور گواهان در سوگندنامه‌نویسی پرداخته که در این پژوهش، به‌اختصار گزارشی از آن به دست داده شده است. Manuscript profile
• Open Access Article
  • Abstract Page
  • Full-Text
  
  6 - نقد ساختاری حکایت‌های حدیقه سنایی با رویکرد ساختارگرایی
  ali mohammad rahimi
  شیوة بیان سنایی مبدأ تحول بزرگی در شعر فارسی شده است به‌ویژه مثنوی حدیقه (از مهم‌ترین منظومه‌های عرفانی و اخلاقی) که تأثیر فراوانی در ادب فارسی و اثری مستقیم در پیدایش مثنوی‌های دلکش زبان فارسی داشته است؛ ازاین‌رو، نگارنده با دیدی متفاوت از پژوهش‌های پیشین به نقد و بررس More

  شیوة بیان سنایی مبدأ تحول بزرگی در شعر فارسی شده است به‌ویژه مثنوی حدیقه (از مهم‌ترین منظومه‌های عرفانی و اخلاقی) که تأثیر فراوانی در ادب فارسی و اثری مستقیم در پیدایش مثنوی‌های دلکش زبان فارسی داشته است؛ ازاین‌رو، نگارنده با دیدی متفاوت از پژوهش‌های پیشین به نقد و بررسی حکایت‌های حدیقه با رویکرد ساختارگرایی پرداخته است. با بررسی صدونوزده حکایت گردآوری‌شده، روشن شد که اغلب این حکایت‌‌های مینی‌مالیستی، دارای کمترین عناصر و با ساختاری کوتاه و ساده هستند. سنایی از یک‌دو شخصیّت امّا به‌گونه متنوّع استفاده کرده است. بنای این حکایت‌ها بیشتر بر گفت‌وگو و پرسش‌وپاسخ بوده و اغلب بدون پی‌رنگ هستند یا پی‌رنگی ساده و معمولی دارند. استفاده از تقابل‌های دوگانه و متضاد یکی از ویژگی‌های آن‌هاست. درون‌مایه حکایت ما توجّه به معنویت، عرفان، دانایی، اخلاق، عدل و انصاف برای قرب حق‌تعالی است. Manuscript profile
• Open Access Article
  • Abstract Page
  • Full-Text
  
  7 - بررسی تطبیقی پند و اندرز (حکمت) در اشعار ابوالفتح بُستی و سعدی‌شیرازی
  mohammad ahaygan'mehr
  ادبیّات غنی ایران، ازجمله سرمایه‌های جاودانی و مایه فخر و مباهات در جهان است؛ زیرا سرزمین عزیزمان ایران، مهد شاعران و سخنوران فراوانی بوده که نامشان همچنان بر تارک جهان می‌درخشد. ما در این مقاله برآنیم تا موضوع حکمت عملی (اخلاق عملی) را در اشعار دو شاعر بررسی کنیم؛ سعدی More

  ادبیّات غنی ایران، ازجمله سرمایه‌های جاودانی و مایه فخر و مباهات در جهان است؛ زیرا سرزمین عزیزمان ایران، مهد شاعران و سخنوران فراوانی بوده که نامشان همچنان بر تارک جهان می‌درخشد. ما در این مقاله برآنیم تا موضوع حکمت عملی (اخلاق عملی) را در اشعار دو شاعر بررسی کنیم؛ سعدی‌شیرازی شاعر فارسی‌زبان دورة حکومت خوارزمشاهیان (اتابکان) و حمله مغول، قرن هفتم (ه.ق) و ابوالفتح بُستی شاعر عرب‌زبان دورة غزنوی، قرن چهارم (ه.ق). اشعار دو شاعر علاوه‌بر موضوعات شعری دیگر، سرشار از حکمت، پند و اندرز است که در این مجال، سعی داریم ضمن غور در اشعار دل‌انگیز هر دو شاعر، مضامین و معانی حکمت‌آمیز -که از طینتی پاک و ضمیری روشن- تراوش کرده، برچینیم و به تشنگان علم و اخلاق و ادب تقدیم کنیم تا گلزار معرفتی برای رسیدن به سعادت باشد Manuscript profile
• Open Access Article
  • Abstract Page
  • Full-Text
  
  8 - زلیخا در اندیشة شاعران و عارفان قرن پنجم تا هفتم
  ali pak'mehr
  براساس تلمیحات و اشاراتی که در دیوان شعرا و آثار عرفا به چشم می‌خورد، می‌توان گفت اندیشة عارفان متأثّر از مضامین دینی و چهره‌های قرآنی است. یکی از سُوَر قرآن کریم که تأثیری شگرف در ادب فارسی به‌خصوص در حیطة ادبیّات عرفانی داشته، سورة یوسف است که قرآن کریم آن را احسن‌الق More

  براساس تلمیحات و اشاراتی که در دیوان شعرا و آثار عرفا به چشم می‌خورد، می‌توان گفت اندیشة عارفان متأثّر از مضامین دینی و چهره‌های قرآنی است. یکی از سُوَر قرآن کریم که تأثیری شگرف در ادب فارسی به‌خصوص در حیطة ادبیّات عرفانی داشته، سورة یوسف است که قرآن کریم آن را احسن‌القصص خوانده است. زلیخا همسر عزیز مصر، از شخصیّت‌های مشهور سورة یوسف و از چهره‌های برجستة متون عرفانی ادبیّات فارسی است. این زن ازجمله شخصیّت‌های شگفت‌انگیزی است که بیش‌از دیگران، قصّه و حکایات عشق‌ورزی او با یوسف و بلایا و مصائب او در راه عشق، به تصویر کشیده شده است. اگرچه زلیخا در قرآن چهره‌ای توحیدی ندارد، حالات و رفتار او در بسیاری از موارد، مورد ستایش اهل تصوّف قرار گرفته است. صوفیان و عارفان با تکیّه بر حالات و رفتار زلیخا به بیان و اثبات دیدگاه‌های عرفانی خویش پرداخته‌اند. این پژوهش درصدد پاسخ به این سؤال است که حالات و رفتار زلیخا بر اندیشة عرفای قرن پنجم تا هفتم چه تأثیری داشته است؟ Manuscript profile